Το 2008 ο Λοράν Καντέ απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και μια υποψηφιότητα για το Οσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, για το «Ανάμεσα στους τοίχους», ένα σημαντικό κινηματογραφικό σχόλιο πάνω στο εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας, στο οποίο παιδιά του γυμνασίου ανταλλάσσουν με δυναμισμό απόψεις με τον δάσκαλό τους μέσα στην τάξη. Επτά χρόνια αργότερα, με την «Επιστροφή στην Ιθάκη», ο Καντέ «ξεδίπλωσε» το παρελθόν πέντε Κουβανών ανάμεσα στα 50 και στα 60, ενώ συζητούν σε μια ταράτσα της Αβάνας αφορμής δοθείσης της επιστροφής του ενός έπειτα από 16 χρόνια εξορίας στη Μαδρίτη.
«Μου αρέσει να κινηματογραφώ ανθρώπους σε ομάδες ενώ συζητούν» θα μου πει ο 57χρονος σήμερα Καντέ στο Παρίσι, όπου τον συνάντησα για την τελευταία ταινία του, «Το ατελιέ». «Μου δίνει μια αίσθηση ελευθερίας, ενώ την ίδια ώρα ξέρω ότι είναι μια άσκηση ύφους. Νομίζω ότι μέσα από αυτή την εμπειρία της συζήτησης καταλαβαίνουμε καλύτερα τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Κοιτάζοντας ανθρώπους να μιλάνε μέσα από τον φακό της κινηματογραφικής μηχανής νιώθεις ότι απελευθερώνεις μια ενέργεια που έχει ανάγκη να βγει».
Στο «Ατελιέ», ο Καντέ στήνει τον φακό απέναντι σε ένα θερινό εργαστήριο δημιουργικής γραφής όπου μια ομάδα νέων ανθρώπων έχει επιλεγεί για να γράψει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Η δασκάλα (Μαρίνα Φόις) αντιλαμβάνεται ότι το ταλέντο είναι ο Αντουάν (Λουτσί), ένας έφηβος που αμήχανα, αβέβαια, «φλερτάρει» ιδέες της Ακροδεξιάς. Ο Αντουάν συγκρούεται με την υπόλοιπη ομάδα αλλά και με τη δασκάλα, η οποία δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί το εμφανές χάρισμά του με τη βίαιη φύση του που ίσως και να τη γοητεύει.
«Το ενδιαφέρον με τα σενάρια που περιλαμβάνουν συζητήσεις ομάδων» λέει ο σκηνοθέτης, «είναι ότι στην πράξη, την ώρα της κινηματογράφησης, πάντα αλλάζουν. Νέες ιδέες εμφανίζονται ξαφνικά, πτυχές που δεν είχες καν σκεφτεί μπορεί να φωτιστούν. Νομίζω ότι αυτό έχει να κάνει με την ίδια τη δυναμική των συζητήσεων. Σκέφτεσαι καλύτερα όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε μια ομάδα».
Ο Αντουάν του «Ατελιέ» είναι το «μαύρο πρόβατο», βρίσκεται στην περιφέρεια της ομάδας, κάτι που επίσης ανέκαθεν συνάρπαζε τον Καντέ. «Η αντίθεση μεταξύ της επιθυμίας να ανήκεις κάπου και της ανάγκης για ανεξαρτησία είναι ένα θέμα που υπάρχει πάντα στις ταινίες μου» είπε. «Ο Αντουάν είναι μια αντίφαση. Λέει ότι δεν θέλει να λαμβάνει μέρος στις συζητήσεις, αλλά εκεί θα τον βρούμε με τη γνώμη ισχυρότερη όλων. Λέει ότι δεν θέλει να γράψει αλλά παραδίδει το ωραιότερο κείμενο».
Για τον σκηνοθέτη, νέοι όπως ο Αντουάν αρνούνται να επωμιστούν «βάρη» του παρελθόντος που δεν τους ανήκουν. «Στις μέρες μας, οι νέοι έχουν άλλου είδους δυσκολίες να ξεπεράσουν: αναζητούν μια θέση σ’ έναν κόσμο που δεν τους λαμβάνει υπόψη, αισθάνονται πως δεν έχουν κανέναν έλεγχο πάνω σ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω τους. Η δασκάλα, για παράδειγμα, προξενεί αντικρουόμενες αντιδράσεις στα παιδιά: θέλουν να την πλησιάσουν αλλά παραμένουν επιφυλακτικά απέναντί της. Ταυτόχρονα, καλούνται να αντιμετωπίσουν μια βίαιη κοινωνία με μεγάλα προβλήματα, όπως η οικονομική αστάθεια, η τρομοκρατία και η άνοδος της Ακροδεξιάς».
Πού και πότε
Η ταινία «Το ατελιέ» προβάλλεται στις αίθουσες από την περασμένη Πέμπτη σε διανομή Weirdwave.
