Η μουσική δωματίου γίνεται για μια βραδιά οικογενειακή υπόθεση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών: Την ερχόμενη Τρίτη ο πιανίστας, αρχιμουσικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ithaca College της Νέας Υόρκης Χάρης Δημαράς και οι γιοι του Αλεξ (βιολί) και Πάνος (βιολοντσέλο) θα ερμηνεύσουν έργα του Σεργκέι Ραχμάνινοφ. Συμμετέχοντας με αυτόν τον τρόπο στον διεθνή εορτασμό για τα εκατόν πενήντα χρόνια από τη γέννηση του ρώσου συνθέτη. Αλλά και επιστρέφοντας στην πατρίδα με τη χαρά των ανθρώπων που, αν και έχουν φτιάξει τις ζωές τους μακριά, πάντα έχουν στη σκέψη τους την Ελλάδα.
Ερχεστε όσο συχνά θα θέλατε, κύριε Δημαρά;
«Οσο μας το επιτρέπουν οι υποχρεώσεις μας, που δεν είναι λίγες. Επιπλέον τα τελευταία χρόνια είχαν και ιδιαίτερες δυσκολίες, πρωτόγνωρους περιορισμούς που δεν έκαναν τα ταξίδια εύκολα. Είχαν ακόμα περισσότερη πίεση…».
Αναφέρεστε στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν λόγω της πανδημίας;
«Ναι! Ηταν περίοδος μεγάλης αβεβαιότητας και αναστάτωσης. Φανταστείτε πως, μεταξύ άλλων, κάναμε δύο χρόνια μαθήματα μέσω Zoom. Δεν ήταν καθόλου εύκολο. Αφουγκραζόμουν όμως την αγωνία των μαθητών που προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να συνεχίσουν. Και ήθελα να βοηθήσω. Κανονικά στα μαθήματα μουσικής πρέπει να κάθεσαι δίπλα στον δάσκαλο με παραδείγματα κ.λπ., το μάθημα δεν είναι κάτι που μόνο το διαβάζεις και τέλος. Χρειάζεται η ανταλλαγή απόψεων, ήχων, ενέργειας. Ομως δεν γινόταν αλλιώς και ευτυχώς που υπήρχε και το Internet. Ορισμένοι συνάδελφοι είπαν «παραιτούμαι, ας τελειώσει αυτό και βλέπουμε». Εχασαν τους μισούς μαθητές τους. Εγώ επέμεινα, όλο αυτό όμως είχε το κόστος του».
Και να τώρα που ο Ραχμάνινοφ δίνει την αφορμή για μια ακόμα επιστροφή. Πώς επιλέξατε το πρόγραμμα που θα παρουσιάσετε;
«Η ειδίκευσή μου και το αντικείμενο διδασκαλίας μου στη Νέα Υόρκη είναι το σόλο πιάνο και η μουσική δωματίου. Καθημερινά αυτός είναι ο κόσμος μου. Ο εορτασμός του Ραχμάνινοφ είναι πολύ ταιριαστός σε αυτόν τον κόσμο. Πρόκειται για συνθέτη ιδιαίτερα αγαπητό λόγω της ομορφιάς της μουσικής του και της αρμονικής γενναιοδωρίας του. Είναι πολύ συναισθηματικός, συγκινεί εύκολα. Επειδή ήταν και πιανίστας εκπληκτικός – φαίνεται πως ήταν ένας από τους κορυφαίους πιανίστες όλων των εποχών – ενδιαφέρεται για την επικοινωνία με το κοινό και αυτό το βλέπεις στο έργο του. Εχει πάντα τη διάθεση να συνδεθεί με τους ακροατές, έχει μια αμεσότητα εκπληκτική. Είναι ιδανικός όχι μόνο για το κοινό αλλά και για τον σολίστα που ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει με το κοινό. Οπως καταλαβαίνετε, δεν ήταν δύσκολο να επιλέξω έργα».
Θα παίξετε για πρώτη φορά αυτό το πρόγραμμα;
«Στην Ελλάδα ναι. Στην Αμερική το έχουμε παίξει ξανά. Αυτή τη χρονιά όλοι ψάχνουν προγράμματα με Ραχμάνινοφ. Γι’ αυτό φτιάξαμε και εμείς αυτό το πρόγραμμα. Το έχουμε παρουσιάσει με μικρές αλλαγές καμιά δεκαριά φορές μέχρι σήμερα».
Πώς είναι να κάνεις μουσική μαζί με τα παιδιά σου;
«Είναι θαυμάσιο! Κυρίως όταν χαίρεσαι με την πρόοδό τους. Δεν είναι όλα εύκολα, δημιουργούνται και εντάσεις, όμως υπάρχει πάντα και μια θετική διάθεση. Βοηθάει και η ιδιότητά μου. Είμαι εκπαιδευτικός, ξέρω πώς να χειριστώ τα νέα παιδιά».
Πώς;
«Καθένα έχει τα κουμπιά του (σ.σ.: γελάει). Αν δεν τα βρεις ή αρνείσαι να τα αναγνωρίσεις και να τα χειριστείς, χάνεις πολύ χρόνο. Και τα δικά μου παιδιά, παιδιά είναι, μαθητές! Είναι θαυμάσια η αίσθηση πως έχουν εξελιχθεί τόσο ώστε να μπορούμε να παίξουμε μαζί. Αισθάνονται και αυτά πως κάτι έχουν καταφέρει. Και ναι, είναι σημαντικό αυτό που έχουν καταφέρει. Την ίδια στιγμή, γνωριζόμαστε τόσο καλά που ό,τι και αν πω ή ό,τι και αν πουν γίνεται αμέσως κατανοητό. Ενώ υπάρχουν περιπτώσεις μαθητών που πρέπει να προσέξεις πολύ τι θα πεις και πώς θα το πεις. Τέτοια θέματα και τέτοια στεγανά δεν υπάρχουν σε μια οικογένεια».
Οι γιοι σας είναι πολύ νέοι, είκοσι και δεκαεννέα ετών. Εχουν αποφασίσει πως θα συνεχίσουν έτσι; Θα γίνουν επαγγελματίες μουσικοί;
«Οχι, δεν έχουν πάρει μια τέτοια απόφαση. Είναι δύο υψηλού επιπέδου μουσικοί για τις ηλικίες τους, αλλά ακόμα δεν έχουν αποφασίσει τι θα κάνουν στη ζωή τους. Ασχολούνται σοβαρά και με τις σπουδές τους και με τη μουσική. Είναι πολύ υγιές αυτό. Τι βλέπουμε γύρω μας; Πως οι άνθρωποι πετυχαίνουν επαγγελματικά όταν αγαπούν το επάγγελμά τους και όταν αφιερώνονται σε αυτό. Γι’ αυτό και εμείς έχουμε δώσει στα παιδιά μας τη δυνατότητα να σκέφτονται όσο πιο ελεύθερα γίνεται. Κάποια στιγμή θα αποφασίσουν τι τους ταιριάζει. Σημασία έχει να είναι ευτυχισμένα με το επάγγελμα από το οποίο θα βιοπορίζονται».
Για εσάς πόσο διαφορετική είναι μια σόλο εμφάνιση από μια τέτοια συνεργατική εμφάνιση;
«Το πιο βασικό όταν βρίσκεσαι πάνω στη σκηνή είναι να χαίρεσαι με αυτό που κάνεις. Είναι υπέροχη η συνεργασία με τους άλλους μουσικούς, ενώ το σόλο πιάνο είναι κάπως προβληματικό, γιατί έχει μια ψύχρα, μια μοναξιά. Μου αρέσει που θα έχω παρέα στη σκηνή της Αίθουσας Μητρόπουλου – η οποία παρεμπιπτόντως είναι μια θαυμάσια αίθουσα. Ειδικά αυτή την παρέα (σ.σ.: γελάει)».
Πίσω από την εύλογη χαρά και τον ενθουσιασμό σας μπροστά σε κάθε νέα εμφάνιση, και έπειτα από αρκετά χρόνια εμπειρίας, πώς διαχειρίζεστε το τρακ; Την αγωνία που νιώθουν όλοι οι καλλιτέχνες όταν πρόκειται να πατήσουν στη σκηνή;
«Σημασία έχει να δουλεύεις και να προχωράς, να εξελίσσεσαι. Αγωνία θα έχεις πάντα, γιατί ποτέ δεν θα είσαι σίγουρος για αυτό που κάνεις. Ρώτησαν κάποτε τον Μαουρίτσιο Πολίνι, αυτόν τον σπουδαίο πιανίστα, γιατί δεν έκανε μια αναμνηστική έκδοση με τις καλύτερες ηχογραφήσεις του. «Γιατί δεν ξέρω ποιες είναι οι καλύτερες ηχογραφήσεις μου» είπε. «Τι εννοείτε, δεν ακούτε τις ηχογραφήσεις σας;» επέμειναν. «Φυσικά όχι» απάντησε. «Αν τις ακούσω, θα τις θεωρώ άχρηστες και θα θέλω να τις ηχογραφήσω ξανά» (σ.σ.: γελάει). Καταλάβατε; Οσο ψηλά και να φτάσεις, ακόμα και σε μια ευλογημένη συναυλία όπου όλα έχουν πάει τέλεια (συνθήκη σπανιότατη), υπάρχουν πράγματα που θα ήθελες να κάνεις διαφορετικά. Πότε δεν ησυχάζεις. Μόνο προχωράς επίμονα και προσπαθείς πάντα να μαθαίνεις και να κάνεις το καλύτερο που μπορείς».
Στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Τρίτη 13/6, στις 21.00.
Θα ακουστούν τα έργα του Ραχμάνινοφ: Πρελούδια, έργο 23 (επιλογές). Σονάτα για βιολοντσέλο και πιάνο σε σολ ελάσσονα, έργο 19. Vocalise, έργο 34/14 (μεταγραφή για βιολί και πιάνο Shin-Itchiro Yokoyama). Τρίο για πιάνο, βιολί και βιολοντσέλο αρ. 1 σε σολ ελάσσονα. Πρελούδια, έργο 32 (επιλογές). Ο Σύλλογος «Οι Φίλοι της Μουσικής» που οργανώνει τη συναυλία ευχαριστεί τον καλλιτέχνη για την αφιλοκερδή συμμετοχή του.
