Οι εθνικές όπερες του Παύλου Καρρέρ

«Εις το σκαμνί του πιαìνου εκαìθησα εγωì, και πλησιìον μου, εκ δεξιωìν, εκαìθητο ο Βασιλευìς Οθων, η δε Αμαλιìα εσταìθη οìρθιος οìπισθεìν μου (…). Τοìτε ο Βασιλευìς μοι εξεìφρασεν την επιθυμιìαν του ν’ ακουìση τεμαìχια τινά του Βοìτζαρη. Εγώ ηìρχισα να παιìζω τον χοροìν της τριìτης πραìξεως και τω ηìρεσεν τοìσον ωìστε με παρεκαìλεσεν να τον επαναλαìβω. Μετά την εκτεìλεσιν τριωìν τεμαχιìων η Βασιìλισσα με ηρωìτησεν πού εσπουìδασα, εαìν εις την Ζαìκυνθον υπαìρχει φιλομουσιìα, εαìν αι Κυριìαι μας φεìρωσιν ενδυμασιìας εθνικαìς ή ευρωπαϊκαìς και αìλλα τεìτοια. Εξετεìλεσα και παìλιν εìτερα πεìντε τεμαìχια, εν οìλω οκτωì, και τοìτε οι Βασιλειìς απεχωìρησαν». Ετσι περιγράφει ο Παύλος Καρρέρ την πρώτη παρουσίαση της όπεράς του «Μάρκος Βότζαρης», τον Απρίλιο του 1858, μπροστά στο βασιλικό ζεύγος της Ελλάδος. Το οποίο αν και ικανοποιήθηκε, λίγο αργότερα του ανακοίνωσε πως «ένεκεν πολιτικών λόγων υψίστης σημασίας, δεν δύναται να επιτραπή η παράστασις του Μάρκου εν τω εν Αθηναίας θεάτρω». Ποιοι ήταν αυτοί οι λόγοι; Πιθανώς οι σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία που επέβαλλαν την αποφυγή των όποιων προκλήσεων, αλλά και οι αντιζηλίες ανάμεσα στους αγωνιστές της Επανάστασης που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την επιλεκτική διά μουσικής ηρωοποίηση ενός μόνο εξ αυτών. Ο Οθωνας απαγορεύοντας την όπερα προσπάθησε να κρατήσει τις απαραίτητες ισορροπίες, πικραίνοντας τον συνθέτη από τη Ζάκυνθο. Ομως, εκείνη η απογοήτευση δεν λειτούργησε αποτρεπτικά για τον Καρρέρ, καθώς μετά την παρουσίαση του «Μάρκου Βότζαρη» (η οποία τελικά έγινε στην Πάτρα, το 1861) συνέθεσε δύο ακόμα «εθνικές όπερες» με θέματα από την Τουρκοκρατία, την «Κυρά Φροσύνη» (1868) που θα παρουσιαστεί από την ΕΛΣ σε συναυλιακή μορφή στις 25 Απριλίου και τη «Δέσπω» (1875) που θα παιχτεί μέσα στον Μάρτιο.

Η «Δέσπω, η ηρωίς του Σουλίου», όπως είναι ο πλήρης τίτλος της μονόπρακτης όπερας, γράφτηκε για τους καθηγητές και τους σπουδαστές του νεοϊδρυθέντος Ωδείου Αθηνών. Πρωτοπαρουσιάστηκε όμως τελικά (στην ιταλική γλώσσα) στο θέατρο «Απόλλων» της Πάτρας το 1883. Το (εμπνευσμένο από δημοτικά τραγούδια) λιμπρέτο έγραψε ο κερκυραίος καθηγητής υποκριτικής του Ωδείου Αντώνιος Μανούσος. Κατά την υπόθεση που διαδραματίζεται στο Σούλι, όταν η Δέσπω Μπότση μαθαίνει ότι ο σύζυγός της σκοτώθηκε ορκίζεται εκδίκηση: «Μες τα σπλάχνα του Τούρκου, σπαθί μου,/ αίμα πιε και ποτέ μη χόρτασης,/ και συ χέρι στον φόνο αν δειλιάσης,/ μήτε ο τάφος να μη σε δεχθή!». Και κάνει τον όρκο της πράξη: Κλείνεται μαζί με τις Σουλιώτισσες στον Πύργο του Δημουλά και όταν εισβάλλουν οι Τούρκοι τον ανατινάζει, σκορπώντας τον θάνατο στους εχθρούς αλλά βρίσκοντας τον θάνατο και η ίδια. Το έργο με το μελοδραματικό, στα όρια του αφελούς για το γούστο του σημερινού θεατή λιμπρέτο, αλλά και με την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μουσική του Καρρέρ, θα παρουσιαστεί μαζί με τους «Ελληνικούς χορούς» του Νίκου Σκαλκώτα είτε μπροστά σε κοινό είτε διά της GNO TV τις προσεχείς ημέρες. Μουσική διεύθυνση Γιώργος Ζιάβρας, σκηνοθεσία Γιώργος Νανούρης, σκηνικά-κοστούμια Αγγελος Μέντης. Ερμηνεύουν (την ελληνική εκδοχή του λιμπρέτου) οι Αρτεμις Μπόγρη, Δημήτρης Πακσόγλου, Γιάννης Σελητσανιώτης και Διαμάντη Κριτσωτάκη. Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και μέλη του Μπαλέτου της ΕΛΣ. Την παραγωγή, που όπως όλο το επετειακό πρόγραμμα της ΕΛΣ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, χορηγεί η Τράπεζα Πειραιώς.