Είναι πρωτότυπο ως σύλληψη, ας ξεκινήσουμε από αυτή την παραδοχή: ένα εικαστικό έργο που φαντάζεται και προσομοιώνει πώς παράγουν χρώμα τα κεφαλόποδα, κοινώς τα θαλάσσια μαλάκια. Είναι το «Thinking through skin», της Σελίν Κοντορέλι, μιας εικαστικού που έλκει την καταγωγή της από τη Γαλλία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο και είχε την τιμητική της εφέτος στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου καθώς πρόσφατα εγκαινιάστηκε η έκθεσή της «Pentimenti/ Corrections» (ως τις 7/1/24) στο μουσείο όπου υπήρξε artist in residency για το 2023. Η ελληνική της «απόβαση» θα γίνει στον ανεξάρτητο χώρο τέχνης TAVROS της Μαρίας-Θάλειας Καρρά, όπου θα παρουσιάσει το εν λόγω έργω σε διάλογο με μια δικάναλη εγκατάσταση της ελληνικής καταγωγής Γερμανίδας Αντζελα Μελιτόπουλος στο πλαίσιο της έκθεσης «Akin».
Το «Thinking through skin» είναι το αποτέλεσμα του πειραματισμού της Κοντορέλι με τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης προκειμένου να δημιουργήσει μεγάλης κλίμακας εκτυπώσεις που θα παρουσιάζονται στην έκθεση ως υφασμάτινες τέντες και εικόνες στους τοίχους του χώρου μαζί με δύο διοράματα που θα συνοψίζουν το σύστημα της παραγωγής χρώματος από τα κεφαλόποδα.
Οπως θα πει στο «Βήμα» η εικαστικός, «δεδομένου ότι με ενδιέφεραν ανέκαθεν οι τεχνικές εκτύπωσης, άρχισα να σκέφτομαι το μέλλον του printing ειδικά σε σχέση με το χρώμα. Αυτό που κατάλαβα είναι ότι η έρευνα για την αναπαραγωγή χρωμάτων είναι περισσότερο επηρεασμένη από τις αρχαίες τεχνολογίες απ’ ό,τι από πιο πρόσφατες, με εντυπωσιακό παράδειγμα αυτό των κεφαλόποδων και την εξαιρετικά εξελιγμένη ικανότητα διάχυσης χρώματος από τον οργανισμό τους, κάτι που υπάρχει στη γη όσο και τα μαλάκια, τα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια. Οι εικόνες που προέκυψαν από τη διαδικασία είναι χάρτες ή μελέτες που προσπαθούν να κατανοήσουν και να μιμηθούν πώς τα κεφαλόποδα αντιλαμβάνονται το τοπίο, πώς το δέρμα τους αισθάνεται το περιβάλλον τους με τρόπους που τους επιτρέπουν να γίνονται μέρος του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται (γίνονται μέρος μιας πέτρας, ενός κοραλλιού, μιας σπηλιάς, ενός χρώματος, μιας υφής). Ενας άλλος τρόπος για να το πούμε αυτό θα ήταν ότι οι εικόνες στο έργο είναι εκδοχές της νοημοσύνης των κεφαλόποδων: ένα περιβάλλον όπου τα χρώματα αλλάζουν και σχηματίζονται μοτίβα».
Παλιές γνώριμες
Η Καρρά είχε συνεργαστεί παλιότερα με τη Σελίν Κοντορέλι, συγκεκριμένα στην έκθεση «Γεωμετρίες» που είχε συν-επιμεληθεί στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο το 2018. Τότε η εικαστικός είχε σχεδιάσει έναν θερινό κινηματογράφο στο δενδροκομείο του Πανεπιστημίου φτιαγμένο αποκλειστικά από ανακυκλωμένα υλικά (σε συνεργασία με τους AREA Architects). Μέρος του έργου ήταν ένα πρόγραμμα ταινιών για οικολογικά ζητήματα και μία από τις προβολές ήταν αφιερωμένη στο έργο της Αντζελα Μελιτόπολος.
«Οι πρακτικές τους είναι ριζικά διαφορετικές αλλά η μεθοδολογία τους παρουσιάζει ενδιαφέρουσες συγκλίσεις: στην οξυδέρκεια με την οποία συστήνουν το έργο τους στο κοινό και στους τρόπους που φανερώνουν τα υπάρχοντα συστήματα θέασης» θα πει η Καρρά. Η Μελιτόπουλος θα παρουσιάσει την ταινία «Matri-Linear B» (Μέρος 2: Surfacing Earth), μια εγκατάσταση βίντεο-δοκίμιο μέσω του οποίου η εικαστικός εξερευνά διαφορετικά τοπία στη γη και διερευνά μεθολογίες θέασής τους.
Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι οι δυο καλλιτέχνιδες είναι συνοδοιπόροι: «Η δουλειά της Αντζελα ήταν σημαντική για μένα απ’ όταν συναντηθήκαμε στο Goldsmiths στο τμήμα «Research Architecture» στα μέσα του 2000» θα πει η Κοντορέλι. «Εχει αυτή τη σπάνια ικανότητα να γεφυρώνει φαινομενικά διαχωρισμένες ή πολύ αφηρημένες έννοιες, όπως η μετανάστευση και η οικολογία με αισθητηριακά άμεσο τρόπο. Με ενδιέφερε να κάνουμε μαζί μια έκθεση καθώς πίστευα ότι η δουλειά μας θα λειτουργούσε σε διαφορετικά επίπεδα αντίληψης, η δική μου περισσότερο σε σχέση με τον χώρο και η δική της με τον χρόνο. Κι αυτό με την ελπίδα να δημιουργηθεί μια σύνθετη εμπειρία για τους επισκέπτες, στην οποία οι δύο πρακτικές θα συνομιλούν και θα δημιουργούν μαζί κάτι που δεν θα έκαναν χωριστά η καθεμία».
Αμφότερες μας καλούν να ξαναφανταστούμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε. «Το τι καθιστά ο πολιτισμός μας ορατό και τι όχι αποκαλύπτει όρια και ταξινομήσεις, ιεραρχίες αξιών και ταμπού, συμπερίληψη και αποκλεισμούς και επηρεάζει βαθύτατα αυτό που βλέπουμε ή όχι όταν κοιτάμε» καταλήγει η Κοντορέλι.
Με εφαλτήριο την αρχιτεκτονική
Η χωρικότητα των έργων της δεν είναι τυχαία επιλογή, μια και οι πρώτες της σπουδές ήταν στην αρχιτεκτονική (στην Architectural Association του Λονδίνου) μέσα από τις οποίες ανέπτυξε ποιότητες που είναι εμφανείς στην εικαστική δουλειά της. «Πιστεύω ότι είναι η ικανότητα να διαβάζω τον χώρο και να δουλεύω μαζί του, να σκέφτομαι την υλικότητα σε μεγάλη κλίμακα όσον αφορά τόσο τις φυσικές όσο και τις πολιτικές διαστάσεις της. Δεν με ενδιέφερε ποτέ να κατασκευάσω κτίρια, όμως βλέπω σήμερα πόσο καθόρισε αυτό το υπόβαθρο την κατανόησή μου για τους εκθεσιακούς χώρους και τη θέση μου ως εικαστικού στην κοινωνία. Νομίζω επίσης ότι με βοήθησε να έχω μια πολύ διαφορετική κατανόηση της συλλογικότητας αλλά και της έννοιας του «δημιουργού», μια και κανένα άτομο δεν δουλεύει μόνο του στην αρχιτεκτονική».
«Akin» στον χώρο TAVROS, Αναξαγόρα 33 στον Ταύρο, από τις 5/10 ως τις 20/12.
