«Μια Ελλάδα πλούσια, χαρούμενη, ερωτεύσιμη… μια Αθήνα πανέμορφη, ολοζώντανη, με ήχους και αρώματα από τις ωραιότερες μουσικές του κόσμου: βιεννέζικα βαλς, πόλκες, μαζούρκες και ταγκό που στροβιλίζονται σε ήχο ελληνικό. Είναι η χώρα του «Βαφτιστικού» και η πατρίδα που αγαπάμε. Είναι η οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη που «μυρίζει» Αθήνα, όπως ήθελε ο δημιουργός της ακριβώς πριν από 100 χρόνια».
Με αυτές τις φράσεις ο αρχιμουσικός Γιώργος Πέτρου μας εισάγει στη νέα παραγωγή του θρυλικού «Βαφτιστικού» που παρουσιάζουν οι Μουσικοί της Καμεράτας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με τον ίδιο να έχει την ευθύνη τόσο της μουσικής διεύθυνσης όσο και της σκηνοθεσίας. Στην αυγή της νέας χρονιάς, έχοντας μόλις συμπληρώσει 100 χρόνια από την ιστορική πρεμιέρα της το 1918 από τον θίασο Παπαϊωάννου, η κοσμαγάπητη οπερέτα επιστρέφει για να δώσει ένα μήνυμα αισιοδοξίας και ανάτασης.
Η πλοκή του τρίπρακτου έργου βασίζεται σε μια γαλλική φάρσα των Ενεκέν, Βεμπέρ και Ντε Γκορς η οποία προφανώς εξελληνίστηκε. Λέγεται ότι ήταν έτοιμη σε διάστημα 40 μόλις ημερών με τον συνθέτη να υπογράφει, πέρα από τη μουσική, την πρόζα αλλά και τους στίχους.
Ο βασικός άξονας της υπόθεσης έχει ως εξής. Μετά τους δυο νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους, ο ελληνικός στρατός μάχεται στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων στα χώματα της Μακεδονίας. Ολο το έθνος προσδοκά την επικείμενη νίκη. Με τόσες μάχες στο ενεργητικό τους, στρατιώτες και αξιωματικοί αποζητούν να πετάξουν για λίγο το χακί, διψούν για μια στάλα έρωτα και μπλέκουν σε σκαμπρόζικες καταστάσεις με τις κυρίες στα μετόπισθεν, τραγουδώντας τις μεγάλες επιτυχίες «Στο στόμα», «Η καρδιά μου πονεί για σας», «Τον καιρό εκείνο τον παλιό», «Συ μου πήρες», αλλά και το εμβληματικό πολεμικό εμβατήριο «Ψηλά στο μέτωπο», το οποίο αγαπήθηκε πολύ και από τους στρατιώτες στον Πόλεμο του ’40.
Το έργο και ο συνθέτης
Η δημοτικότητα του «Βαφτιστικού» αποτυπώνεται στις εκατοντάδες παραστάσεις που έχουν δοθεί στον έναν αιώνα της ζωής του. Χαρακτηριστικό το γεγονός ότι είναι από τα έργα που έχουν σημαδέψει την πορεία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής αφού, με αφετηρία το πρώτο του ανέβασμα από τον οργανισμό στο Θερινό Θέατρο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, έχει παρουσιαστεί σε περισσότερες από 30 καλλιτεχνικές περιόδους ενώ αποτελεί αναμφισβήτητο κομμάτι της αστικής κουλτούρας. Ωστόσο, η αυτόνομη, εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία των τραγουδιών του ενέταξε την αγαπημένη οπερέτα και στο πεδίο της λαϊκής κουλτούρας. Ο «Βαφτιστικός» έγινε και ταινία το 1952 από τη Μαρία Πλυτά με πρωταγωνιστές τον Αλέκο Αλεξανδράκη (η φωνή του ήταν ντουμπλαρισμένη από τον τενόρο Πέτρο Επιτροπάκη), την Ανθή Ζαχαράτου και τον Μίμη Φωτόπουλο.
Το έργο εντάσσεται στην πρώτη δημιουργική περίοδο του Θεόφραστου Σακελλαρίδη (1883-1950), εκ των πρωτεργατών της ελληνικής οπερέτας, η οποία χαρακτηρίζεται από την επιρροή που του άσκησαν τα βιεννέζικα πρότυπα. Ταλαντούχος μουσικός, παραγωγικότατος – επί συνόλου 103 έργων ως τον θάνατό του, έγραψε περί τις 80 οπερέτες και μουσικές κωμωδίες -, άρτια καταρτισμένος, ο συνθέτης διέθετε παράλληλα και αξιοσημείωτη σκηνική πείρα. Κατόρθωσε να συνδυάσει επιτυχώς τις ετερόκλητες επιρροές που δέχθηκε αφομοιώνοντας, παράλληλα, στοιχεία του δημοτικού τραγουδιού, της καντάδας, της ιταλικής όπερας, του ναπολιτάνικου τραγουδιού, της τσιγγάνικης μουσικής και ενίοτε της τζαζ – κυρίως σε μεταγενέστερα έργα του – γεγονός που τον οδήγησε στην κατάκτηση ενός ιδιαίτερα προσωπικού ύφους.
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Εμπρός» τον Αύγουστο του 1915, τρία χρόνια πριν από την πρεμιέρα του «Βαφτιστικού» κι ενώ την προηγούμενη χρονιά είχε παρουσιαστεί η οπερέτα του «Στα Παραπήγματα», η πρώτη μεγάλη επιτυχία του στο είδος, ο ίδιος ο Σακελλαρίδης ήταν σαφής ως προς τις επιδιώξεις του: «Εγώ γράφω με αθηναϊκήν έμπνευσιν» έλεγε. «Οταν ακούωμεν μίαν οπερέτα του Λέχαρ λέγομεν: Μυρίζει Βιέννην. Εάν μεθαύριον ειπούν και περί των έργων μου ότι μυρίζουν Αθήνα, επιτρέψατέ μου να το θεωρήσω ως εκπλήρωσιν του καλλιτεχνικού μου ονείρου».
Λίγες ημέρες μετά τον θάνατό του στις 2 Ιανουαρίου 1950, ο «πατέρας» της Εθνικής Μουσικής Σχολής Μανώλης Καλομοίρης έγραφε στο περιοδικό «Νέα Εστία» για την απώλεια του Σακελλαρίδη: «Ενας ακόμη από τους πρωτεργάτες και θεμελιωτές της Ελληνικής μουσικής άνθησης έφυγε από ανάμεσά μας και αφίνει ένα κενό που δύσκολα θα μπορέσωμε να το αναπληρώσωμε. Η μελωδία του χαμένου μουσουργού κι αν δεν καίει κι αν δεν φλογίζει, όμως ευωδιάζει με ένα λεπτό μουσικό άρωμα γεμάτο από την Αττική φύση και την Αττική ομορφιά . Αν όμως χάθηκε ο γλυκόλαλος τραγουδιστής, ο αχός της φλογέρας του μένει. Αχολογάει πάντα ολόθερμος και ζωντανός μέσα στις ψυχές και τις καρδιές μας και θα αντιλαλάει πάντα όπου Ελλάδα κι Ελληνισμός σαν το θρόισμα στα κλαριά των πεύκων, όταν το δειλινό αεράκι τα αργοκινάει με το ανάλαφρο πέρασμά του, και θα μας ξεκουράζει από τον κάματο της σκληρής δουλειάς και τις πίκρες της καθημερινής ζωής».
Η νέα παραγωγή
Πρόκειται για το δεύτερο ανέβασμα του «Βαφτιστικού» από τους Μουσικούς της Καμεράτας. Εχει προηγηθεί η παραγωγή του 2012 σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου ενώ δύο χρόνια αργότερα παρουσίασαν και το «Πικ Νικ» του ίδιου συνθέτη. «Η οπερέτα είναι πεδίο στο οποίο πιστεύω» λέει ο Γιώργος Πέτρου. «Ειδικά ο «Βαφτιστικός» είναι έργο αγαπημένο, είναι κάτι σαν τις ελληνικές ταινίες. Το θεωρούμε αδιανόητο να μην επιστρέφουμε σε αυτές. Ωστόσο, η προσεγγισή μας είναι διαφορετική, το ίδιο και η αισθητική. Παράλληλα, ας μην ξεχνάμε και την επέτειο των 100 χρόνων από την πρώτη παρουσίαση του έργου. Ως καλλιτέχνης θεώρησα ότι όφειλα ένα επετειακό ανέβασμα…».
Ο Γιώργος Πέτρου και η σκηνογράφος-ενδυματολόγος Γεωργίνα Γερμανού τοποθετούν το έργο σε έναν κόσμο με στοιχεία ART DECO και σε ένα διαχρονικό σκηνικό με αέρα εποχής. «Η εικόνα δίνει την αίσθηση ενός παραμυθένιου κόσμου που θα μπορούσε να υπάρχει σήμερα αλλά και 100 χρόνια πριν» αποκαλύπτει ο Γιώργος Πέτρου.
«Σήμερα, που η Ελλάδα φαίνεται να ξαναγεννιέται, οι Μουσικοί της Καμεράτας-Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής παρουσιάζουν την πολυαγαπημένη οπερέτα στην αυθεντική ενορχήστρωση του 1918» λέει στη συνέχεια. Πού εντοπίζει, άραγε, την αναγέννηση; «Θεωρώ ότι η κρίση ανήκει σε άλλη γενιά με την έννοια του ότι αυτό που ζούμε τώρα έχει γίνει πλέον μια μόνιμη κατάσταση. Οταν κάτι σταθεροποιηθεί, μόνο καλύτερα μπορεί να πάει. Θεωρώ λοιπόν πως η παράσταση αυτή είναι ένα αισιόδοξο ποδαρικό για την Ελλάδα που θέλουμε να φτιάξουμε την καινούργια χρονιά. Αισιόδοξη, με την ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα».
Πότε & Πού
Ο «Βαφτιστικός» του Θ. Σακελλαρίδη θα παρουσιαστεί στις 5, 7, 9, 11 και 13/1 στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Ερμηνεύουν: Α. Πανταζάρας, Ελένη Σταμίδου, Αννα Κουτσαφτίκη, Γ. Χριστόπουλος, Δ. Ναλμπάντης, Μ. Σαραντίδης. Συμμετέχει φωνητικό σύνολο.
