Το φλοράλ σύμπαν του Ιβ Σεν Λοράν: Ο «κρίνος» που άλλαξε για πάντα τη μόδα

Eίναι ο ντιζάινερ που «έδωσε την εξουσία στις γυναίκες». Σε αυτόν χρωστούν το σμόκιν, το safari jacket και τόσα ακόμη ρούχα-φετίχ. Η μόδα τού χρωστά την «ανακάλυψη» του πρετ-α-πορτέ, αλλά και το «πάντρεμά» της με την τέχνη.

Ποιος θα ξεχάσει τα περίφημα φορέματα που παρουσίασε το 1965 εμπνευσμένα από τους πίνακες του ολλανδού ζωγράφου Πιτ Μοντριάν; Ο Ιβ Σεν Λοράν λοιπόν, μία ιδιοφυΐα της μόδας. Εκείνος που αγκάλιασε τη διαφορετικότητα, που ήταν ανάμεσα στους πρώτους σχεδιαστές που «ανέβασαν» στις πασαρέλες μαύρα μοντέλα, χρίζοντας μούσα του την Ιμάν, ενώ η Ναόμι Κάμπελ δήλωνε μετά τον θάνατό του ότι εάν δεν υπήρχε αυτός ο άνδρας δεν θα έκανε ποτέ το πρώτο της εξώφυλλο στη «Vogue».

Και όμως «ο Ιβ δεν αγαπούσε τη ζωή, δεν ήξερε να ζει» είχε δηλώσει για εκείνον ο Πιερ Μπερζέ, ο άνθρωπος ο οποίος τον γνώριζε πιο καλά από όλους, αναφερόμενος στις καταχρήσεις του: αλκοόλ, ναρκωτικά, αντικαταθλιπτικά χάπια.

Μαζί οι δυο τους ίδρυσαν το 1961 τον οίκο Yves Saint Laurent στήνοντας τελικά μία αυτοκρατορία. Ερωτεύθηκαν το 1958 σε ένα δείπνο του περιοδικού «Harper’s Bazaar» προς τιμήν του 22χρονου τότε Ιβ Σεν Λοράν, ο οποίος είχε αναλάβει τον οίκο Christian Dior, μετά τον θάνατο του θρυλικού ιδρυτή του. Και παρέμειναν ζευγάρι μέχρι το 1976. Στην επαγγελματική τους ζωή όμως δεν χώρισαν ποτέ, μέχρι την ημέρα που ο Ιβ Σεν Λοράν έφυγε από τη ζωή, τον Ιούνιο του 2008, σε ηλικία 71 ετών από καρκίνο του εγκεφάλου.

Ο Ιβ Σεν Λοράν φωτογραφημένος το 1976 στον κήπο του σπιτιού του «Dar es Saada» στο Μαρακές.

Ο Πιερ Μπερζέ λοιπόν ήταν ο άνθρωπος που φρόντισε να διαφυλαχτεί η παρακαταθήκη του Ιβ Σεν Λοράν δημιουργώντας δύο μουσεία στο όνομά του: το ένα στο Παρίσι μέσα σε αυτό το ξεχωριστό ξενοδοχείο του 19ου αιώνα, όπου ο θρυλικός σχεδιαστής ανέτρεψε τους κώδικες της μόδας σχεδόν επί τρεις δεκαετίες, και το δεύτερο στο Μαρακές, λίγα μέτρα από την ιστορική τους βίλα «Οαση», στον βοτανικό κήπο Μαζορέλ.

Και τα δύο μουσεία άνοιξαν τις πύλες τους τον Οκτώβριο του 2017, με τον Πιερ Μπερζέ να φεύγει από τη ζωή έναν μήνα πριν τα εγκαίνιά τους. Στο περίφημο μουσείο Ιβ Σεν Λοράν στο Παρίσι, όπου ο επισκέπτης του για μία στιγμή μπορεί να πιστέψει ότι ο θρυλικός σχεδιαστής θα ξεπροβάλει από κάποια πόρτα, με τα γυαλιά του να παραμένουν ακόμη ακουμπισμένα στο γραφείο του και το πιατάκι του σκύλου του Μουζίκ να είναι τοποθετημένο στο πάτωμα σαν τίποτα να μην έχει αλλάξει, άνοιξε πριν δύο ημέρες, στις 20 Σεπτεμβρίου, τις πύλες της μία νέα έκθεση. Φέρει τον τίτλο «Les Fleurs d’Yves Saint Laurent» και είναι αφιερωμένη στην ιδιαίτερη σχέση του σχεδιαστή με τον κόσμο των λουλουδιών.

Η αγάπη του για τους κήπους

Εάν και μεγαλωμένος στη Αλγερία από γάλλους γονείς, ο Ιβ Σεν Λοράν ως παιδί αγάπησε τους κήπους του Παρισιού. Βυθίστηκε στην ομορφιά των τριαντάφυλλων, των κρίνων και της μπουκαμβίλιας και αυτά τα λουλούδια θα γίνονταν επαναλαμβανόμενα μοτίβα στις δημιουργίες του. Την αγάπη του αυτή για τη φύση τη μοιράστηκε άλλωστε με τον άνθρωπο που βρισκόταν μαζί του σε κάθε του βήμα, τον Πιερ Μπερζέ.

Μαζί οι δυο τους δημιούργησαν θαυμαστούς κήπους στις ιδιωτικές τους κατοικίες, οι οποίοι ενέπνευσαν πολλές από τις συλλογές του Ιβ Σεν Λοράν, με τον σχεδιαστή να αντιμετωπίζει τα λουλούδια ως έναν τρόπο διαφυγής από την καθημερινή ζωή. Γι’ αυτόν, κάθε λουλούδι άλλωστε αντιπροσώπευε μια διαφορετική πτυχή της θηλυκότητας. Για παράδειγμα στο τριαντάφυλλο έβλεπε το πάθος, στο κρίνο, το αγαπημένο του λουλούδι, όπως είχε δηλώσει, τη λεπτότητα. Δεν δίσταζε λοιπόν να καλύπτει τα μοντέλα του με λουλούδια για να ενισχύσει τη χάρη και τον αισθησιασμό τους. Μέχρι και το μονόγραμμα με το λογότυπο του οίκου του (YSL) προσομοιάζει με κρινάκι.

Η έκθεση «Les Fleurs d’Yves Saint Laurent» λοιπόν, η οποία θα διαρκέσει έως τις 4 Μαΐου του 2025, προσκαλεί τον επισκέπτη να εξερευνήσει ακριβώς αυτό το πάθος του Ιβ Σεν Λοράν για τα λουλούδια μέσα από σχέδια και δημιουργίες του.

Φόρεμα, «φόρος τιμής στον Πιερ Μπονάρ» από τη συλλογή «Ανοιξη-Καλοκαίρι 2001».

Η σκηνογραφία της, η οποία παραπέμπει σε πραγματικό κήπο, αποκαλύπτει τις εμβληματικές δημιουργίες του σχεδιαστή. Ετσι ο επισκέπτης ανακαλύπτει την τεχνογνωσία που αξιοποίησε για να ζωντανέψει τις φλοράλ δημιουργίες του: από τα πρώτα κεντήματα του ανοιξιάτικου καλοκαιρινού φορέματος του 1962 μέχρι τα ευρηματικά τυπώματα της ανοιξιάτικης καλοκαιρινής συλλογής του 2001, μία αναφορά στους πίνακες του Πιερ Μπονάρ.

Κάθε κομμάτι μοιάζει να αφηγείται μια ιστορία. Μια στιγμή στη ζωή του Ιβ Σεν Λοράν στην οποία η φύση έπαιξε ουσιαστικό ρόλο. Oι επισκέπτες μάλιστα θα μπορέσουν να θαυμάσουν τα λουλούδια από το θρυλικό «νυφικό μπικίνι», με το οποίο περπάτησε η Λετίσια Κάστα για την κολεξιόν «Ανοιξη  – Καλοκαίρι 1999» του διάσημου οίκου, μία διαχρονική δημιουργία για την ιστορία του.

Η Λετίσια Κάστα φορώντας το θρυλικό «νυφικό-μπικίνι» από τη συλλογή «Άνοιξη-Καλοκαίρι 1999» του διάσημου οίκου.

Κάθε ενότητα της έκθεσης χρησιμοποιεί αποσπάσματα από τον Μαρσέλ Προυστ δίπλα στις «ανθισμένες σιλουέτες» του σχεδιαστή, ενώ αξεσουάρ και σχέδιά του παρουσιάζονται σε βάθρα. Ο Προυστ υπήρξε ο αγαπημένος συγγραφέας του, το έργο του οποίου δεν σταμάτησε να διαβάζει από την ηλικία των 15 ετών. Σημειώνεται ότι η έκθεση στο Παρίσι ακολουθεί εκείνη που παρουσιάζεται στο μουσείο του Μαρόκου, υποδηλώνοντας τη σημασία του θέματος των λουλουδιών στο έργο του.

Σε διάλογο με τις φλοράλ δημιουργίες του Ιβ Σεν Λοράν στην έκθεση βρίσκονται έργα του αμερικανού καλλιτέχνη Σαμ Φολς. Ταξιδεύοντας σε όλον τον κόσμο, ο Φολς συλλέγει δείγματα φυτών και διατηρεί τη «μνήμη» των φυτικών τοπίων «εκτυπώνοντας» απευθείας τις χρωστικές τους σε καμβά. Τα μοτίβα και τα χρώματα της «ανακατασκευασμένης αυτής εκδοχής της φύσης» που δημιουργεί συνδυάζονται αρμονικά με εκείνα που βλέπουμε στα κομμάτια υψηλής ραπτικής που παρουσιάζονται. Στις δημιουργίες του Ιβ Σεν Λοράν, όπως και στους πίνακες του Σαμ Φολς, τα λουλούδια υπερβαίνουν τον χρόνο και παραμένουν αιώνια ανθισμένα.

Η ζωή του

Ο Ιβ Σεν Λοράν γεννήθηκε την 1η Αυγούστου 1936 στο Οράν της Αλγερίας. O πατέρας του ήταν επιτυχημένος επιχειρηματίας και η μητέρα του η ψυχή των φαντασμαγορικών κοκτέιλ πάρτι που διοργάνωνε η κοινότητα των γάλλων αποικιοκρατών. To ταλέντο του δεν άργησε να φανεί και ήδη στα εφηβικά του χρόνια σχεδίαζε ρούχα για τη μητέρα του και τις δύο αδελφές του. Στα 18 του γράφτηκε στο Chambre Syndicale de la Haute Couture, όπου τα σχέδιά του έγιναν γρήγορα γνωστά, με τον ίδιο μάλιστα να κερδίζει σε έναν διαγωνισμό νέων σχεδιαστών τον επίσης νεαρό τότε Καρλ Λάγκερφελντ. Ο Σεν Λοράν δεν άργησε να τραβήξει την προσοχή του Μισέλ ντε Μπρινόφ, αρχισυντάκτη της «Vogue».

Ο Ντε Μπρινόφ ήταν λοιπόν ο άνθρωπος που τον γνώρισε στον Κριστιάν Ντιόρ, ο οποίος τον προσέλαβε αμέσως. Υπό την καθοδήγησή του, το στυλ του νεαρού Ιβ Σεν Λοράν συνέχισε να ωριμάζει. Κάθε σεζόν που περνούσε, όλo και περισσότερα σχέδιά του γίνονταν δεκτά από τον μεγάλο σχεδιαστή. Ορισμένες κολεξιόν του οίκου Dior μάλιστα από αυτή την περίοδο περιέχουν θέματα που θα εμφανίζονταν στην ανεξάρτητη δουλειά του Σεν Λοράν χρόνια αργότερα, όπως το safari jacket.

Στο τιμόνι του οίκου Dior

Τον Αύγουστο του 1957 συνέβη κάτι ιδιαίτερα παράξενο. Ο Ντιόρ συναντήθηκε με τη μητέρα του Σεν Λοράν για να της ανακοινώσει ότι έχει επιλέξει τον γιο της ως διάδοχό του στον οίκο. Ηταν μία πολύ περίεργη ανακοίνωση καθώς ο Ντιόρ ήταν μόλις 52 ετών. Και όμως δύο μήνες αργότερα τελικά έφυγε από τη ζωή εξαιτίας καρδιακής προσβολής, ενώ βρισκόταν σε ένα ιαματικό κέντρο στη Βόρεια Ιταλία. Ο YSL βρέθηκε, στα 21 του χρόνια, επικεφαλής του οίκου Dior.

H πορεία του ήταν ανοδική. Η ανοιξιάτικη κολεξιόν του 1958 που παρουσίασε έσωσε τον οίκο από την οικονομική καταστροφή και τα σχέδιά του γνώρισαν την παγκόσμια αναγνώριση. Οι επόμενες όμως συλλογές του δυστυχώς δεν γνώρισαν την ίδια επιτυχία. Εν τω μεταξύ το 1958 γνωρίστηκε με τον 28χρονο επιχειρηματία Πιερ Μπερζέ, ένα πρόσωπο που όπως προειπώθηκε υπήρξε κομβικό στη ζωή του.

Καπέλο από τη συλλογή «Άνοιξη-Καλοκαίρι 1958» που σχεδίασε ο Ιβ Σεν Λοράν για τον οίκο Dior.

Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή. Το 1960 o Ιβ Σεν Λοράν εκλήθη να υπηρετήσει τη θητεία του στον στρατό στη διάρκεια του πολέμου της Αλγερίας. Δεν άντεξε όμως την ψυχολογική πίεση, διακομίστηκε στο νοσοκομείο, όπου έμαθε επιπλέον το νέο της απόλυσής του από τον οίκο Dior, γεγονός που χειροτέρεψε την κατάστασή του. Tου χορηγήθηκαν μεγάλες δόσεις ηρεμιστικών φαρμάκων και υποβλήθηκε σε ηλεκτροσόκ. Ο ίδιος απέδωσε αργότερα την προέλευση τόσο των ψυχικών του προβλημάτων όσο και του εθισμού του στα ναρκωτικά σε αυτό το διάστημα.

Ο Μπερζέ ήταν ο άνθρωπος που τον στήριξε τότε όσο κανείς και του πρότεινε να δημιουργήσουν τον δικό τους οίκο μόδας. Ετσι εγένετο η αυτοκρατορία Yves Saint Laurent. Ο Μπερζέ ανέλαβε όλη την οικονομική διαχείριση και το μάρκετινγκ (πούλησε μάλιστα το διαμέρισμά του για να νοικιάσει γραφεία, να προσλάβει κάποιους υπαλλήλους και να αγοράσει τα υφάσματα για την πρώτη κολεξιόν).

Βραδινό φόρεμα της συλλογής «Άνοιξη-Καλοκαίρι 1972».

«Η ζωή του δεν ήταν εύκολη. Οπως είχε πει ο Πιερ Μπερζέ, ευτυχισμένος ήταν μόνο δύο φορές τον χρόνο: όταν παρουσίαζε τις κολεξιόν του.»

Ο Ιβ Σεν Λοράν πλέον είχε όλον τον χώρο να αλλάξει την ιστορία της μόδας. Δεν είναι τυχαίο ότι το 1968 η Κοκό Σανέλ με έναν τρόπο τον έχρισε «πνευματικό» διάδοχό της: «Κάποιος πρέπει να πάρει τη σκυτάλη από μένα» είπε. Και είχε δίκιο. Tην ίδια στιγμή η ζωή του δεν ήταν εύκολη. Οπως είχε πει ο Πιερ Μπερζέ, ευτυχισμένος ήταν μόνο δύο φορές τον χρόνο: όταν παρουσίαζε τις κολεξιόν του.

Tα τελευταία χρόνια

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο YSL δεν επιζητούσε την κοσμικότητα. Εμοιαζε να έχει συμφιλιωθεί με τα τραύματά του. Οι παλιοί του φίλοι, όπως ο Αντι Γουόρχολ, είχαν φύγει πλέον από τη ζωή, το «μεγάλο πάρτι» είχε τελειώσει και εκείνος ταξίδευε ινκόγκνιτο υπογράφοντας ως «κύριος Σουάν», το όνομα ενός από τους ήρωες του αγαπημένου του βιβλίου «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Προυστ.

Ο Ιβ Σεν Λοράν έφυγε από τη ζωή την 1η Ιουνίου του 2008 από καρκίνο του εγκεφάλου στην κατοικία του στο Παρίσι. Οταν διαγνώστηκε ότι βρισκόταν σε τελικό στάδιο, με μόνο μία ή δύο εβδομάδες ζωής, ο Μπερζέ και ο γιατρός του αποφάσισαν από κοινού ότι θα ήταν καλύτερα για εκείνον να μη γνωρίζει τον επικείμενο θάνατό του. Ευτυχώς για εκείνον γνώριζε καλά ότι είχε προλάβει να αλλάξει την ιστορία της μόδας.