«Αγαπήσαμε την καινοτόμο και κλειστοφοβική απεικόνιση του πόνου στα δόντια, του άγχους και του διά μέσου των γενεών τραύματος μιας αεροσυνοδού που αναπόφευκτα την οδηγούν πίσω στη μήτρα. Επιστρέφει λίγο ταλαιπωρημένη εμφανισιακά, αλλά χαμογελάει ακόμα». Mε αυτό το σκεπτικό η κριτική επιτροπή του 49ου Φεστιβάλ του Σιάτλ βράβευσε προσφάτως την «AirHostess-737», τελευταία μικρού μήκους ταινία του Θανάση Νεοφώτιστου, η οποία έχει συναντήσει αναγνώριση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Πριν από λίγο καιρό η ταινία κέρδισε και το βραβείο καλύτερης μικρού μήκους ταινίας στα βραβεία ΙΡΙΣ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Στη δήλωσή του ο σκηνοθέτης ανέφερε ότι «ως γκέι άτομο, με φοβίζει πάρα πολύ και ελπίζω κάποιους απ’ αυτούς που ψήφισαν την Ακροδεξιά να τους αλλάξω με τις ταινίες μου». Το ταξίδι της «AirHostess-737» άρχισε πέρυσι στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Ακολούθησε μια τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ του Τορόντο, μια υποψηφιότητα στα Ευρωπαϊκά Βραβεία του 2023, μια συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Sundance, όπως και μια στο Φεστιβάλ του Κλερμόν-Φεράν. Μάλιστα, το βραβείο του συγκεκριμένου φεστιβάλ τοποθετεί την ταινία στη μεγάλη λίστα ταινιών μικρού μήκους, από την οποία θα προκύψει η υποψήφια πεντάδα για τα Οσκαρ του 2024.
Η «AirHostess-737» έχει διακριθεί στις κατηγορίες καλύτερης ταινίας, καλύτερης σκηνοθεσίας και καλύτερης γυναικείας ερμηνείας για τη Λένα Παπαληγούρα που πρωταγωνιστεί στον ρόλο μιας αεροσυνοδού, της Βανίνας, την οποία παρακολουθούμε κατά τη διάρκεια μιας πτήσης από Αθήνα προς Καβάλα. Με αφορμή τα σιδεράκια που πρόσφατα έβαλε, σε μια καθυστερημένη προσπάθεια για ένα τέλειο χαμόγελο, θα κληθεί να αναμετρηθεί με την, από πάντα, απούσα μητέρα της, το πτώμα της οποίας βρίσκεται στο αμπάρι του αεροπλάνου.
Η Λένα Παπαληγούρα στον ρόλο της αεροσυνοδού Βανίνας στην ταινία «AirHostess-737» του Θανάση Νεοφώτιστου.
Η «AirHostess-737» γεννήθηκε αποκλειστικά ως ιδέα για μικρού μήκους ταινία ή είχατε σκεφτεί ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μεγάλου μήκους;
«Γεννήθηκε από όνειρο και εξαρχής είχε μορφή ταινίας μικρού μήκους. Παρότι η ψυχική διαδρομή που διανύει η Βανίνα, η κεντρική ηρωίδα, θα μπορούσε σαφώς να τροφοδοτήσει σενάριο μεγάλου μήκους, θεωρώ ότι αφού λειτουργεί και σε μικρού είναι προτιμότερο. Αγαπώ πολύ τις μικρού μήκους ταινίες και τις θεωρώ αυτόφωτες. Δεν είναι το καλύτερό μου όταν τις αντιμετωπίζουν σαν πρελούδιο για το πέρασμα σε μεγάλου μήκους».
Αν υποθέσουμε ότι κάποιος σας ζητούσε (και σας χρηματοδοτούσε) να κάνετε την ίδια ταινία μεγάλου μήκους, ποια νομίζετε ότι θα ήταν η αντίδρασή σας;
«Δεν θα ήθελα να το κάνω, κυρίως γιατί ολοκληρώθηκε μέσα μου αυτή η ιστορία με τη δημιουργία της «AirHostess-737». Δεν ξέρω αν θα είχα την ίδια έμπνευση και το ίδιο κέφι για να το κάνω. Και πιστεύω ακράδαντα ότι το πόσο καλή είναι μια ταινία είναι ευθέως ανάλογο με το πόσο ισχυρά επενδύει σε αυτήν ο δημιουργός της. Θα του έδινα λοιπόν (σ.σ.: στον υποτιθέμενο χρηματοδότη) το σενάριο του φιλμ «Το αγόρι με τα γαλάζια μάτια» που θα είναι το ντεμπούτο μου στη μεγάλου μήκους ταινία και θα γυριστεί σε λίγους μήνες και θα τον ρωτούσα αν θα ήθελε να συμμετάσχει σε αυτή!».
Ενα από τα θέματα που η ταινία «AirHostess-737» διαχειρίζεται είναι η εσωτερική διαμάχη της κεντρικής ηρωίδας με τον ίδιο της τον εαυτό. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι εδώ κάπου υπάρχετε εσείς ο ίδιος;
«Θεωρώ ότι ο κάθε δημιουργός βρίσκεται αναπόφευκτα μέσα στο δημιούργημά του. Η ιστορία της Βανίνας είναι σε κομμάτια πολύ προσωπική μου ιστορία. Ταυτόχρονα νιώθω ότι, στο πλαίσιο που η σχέση του καθενός μας με τη μητέρα μας είναι θεμελιώδης και καθοριστική, είναι ταυτόχρονα και μια καθολική ιστορία».
Γιατί επιλέξατε να κάνετε τη Βανίνα αεροσυνοδό; Οταν σκεφτόσασταν αυτή την ηρωίδα, την «είδατε» ποτέ να κάνει κάποιο άλλο επάγγελμα;
«Στο όνειρο που ενέπνευσε το σενάριο ήταν αεροσυνοδός και χωρίς να το αναλύσουμε πολύ, με κάποιον τρόπο ποτέ δεν το αμφισβητήσαμε κιόλας. Νομίζω της ταιριάζει πολύ. Τα πολλά φευγιά, οι αποστάσεις, η λίγο άκαμπτη στάση που είναι επιβεβλημένη».
Η κινηματογράφησή σας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι επιλέξατε «κασσαβετικά» κοντινά πλάνα καταγράφοντας κάθε σύσπαση του προσώπου της Λένας Παπαληγούρα κατά τη διάρκεια μιας πτήσης, που σημαίνει διαρκώς όρθια και σε κίνηση. Είχε «κινδύνους» αυτή η επιλογή;
«Θα έλεγα ότι το γύρισμα ήταν σε αρκετά ελεγχόμενο περιβάλλον και δεν με ανησύχησε αυτό. Επίσης για να το πετύχουμε είχαν προηγηθεί πολλές πρόβες, οπότε στο γύρισμα πήγαμε πολύ προετοιμασμένοι. Τέλος, είχα απεριόριστη εμπιστοσύνη και εξαιρετική χημεία τόσο με τη Λένα Παπαληγούρα όσο και με τον φωτογράφο της ταινίας, τον Γιάννη Φώτου, που έκανε εξαιρετική δουλειά. Ο κυριότερος κίνδυνος ήταν ότι για να πετύχει αυτό το «τόσο κοντά» χρειαζόταν μια σπουδαία ερμηνεία γιατί όλα ήταν εκτεθειμένα. Η Λένα την έδωσε αυτή την ερμηνεία και με το παραπάνω».
Η ταινία έχει κάνει θαυμάσια πορεία στο εξωτερικό. Σε γενικές γραμμές τι είναι αυτό που εισπράξατε συνομιλώντας με τον κόσμο εκτός Ελλάδας για την ταινία;
«Είναι πραγματικά συγκινητική και η πορεία της και οι αντιδράσεις που έχω εισπράξει. Ενιωσα ότι επικοινώνησε η αυθεντικότητά της και χάρηκα που εκτιμήθηκε πολύ από διαφορετικού ύφους και προσανατολισμό φεστιβάλ και κοινά. Με εντυπωσίασε το εύρος της αποδοχής».
Το μήνυμα που στείλατε στις βραβεύσεις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου μέσω της βράβευσής σας ήταν εντελώς πολιτικό και όχι ευχάριστο. Ως κινηματογραφιστής στην Ελλάδα του σήμερα, νιώθετε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος;
«Είμαι φύσει και θέσει αισιόδοξος και γι’ αυτό συνεχίζω να παλεύω για ό,τι πιστεύω και αγαπάω. Εννοείται βέβαια ότι με σόκαραν και με στενοχώρησαν βαθιά τα αποτελέσματα των εκλογών με την τόσο έντονη παρουσία της Ακροδεξιάς. Μου μοιάζει σαν δυστοπία. Οπως με προβληματίζει εν γένει η στροφή της Δύσης στον εθνικισμό και στους ακροδεξιούς σχηματισμούς. Νομίζω αυτό μαρτυράει μια Δύση εξαιρετικά φοβισμένη και αβέβαιη για τον εαυτό της».
