Τα όρια της κτηνωδίας

Φιλμ-σοκ» είναι ο χαρακτηρισμός που πολλοί (συμπεριλαμβανομένου και του υπογράφοντος) χρησιμοποίησαν για το «Βαμμένο πουλί» του τσέχου σκηνοθέτη Βάτσλαβ Μαρχούλ μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας στο περυσινό Φεστιβάλ Βενετίας. Πράγματι. Οι σκηνές βίας αυτής της τρομερής ασπρόμαυρης ταινίας, όσο θαυμασμό μπορούν να προκαλέσουν φέρνοντας στον νου μεγαλειώδεις στιγμές του κινηματογραφικού παρελθόντος, εικόνες που σπανίως πια βλέπουμε, τόσο μπορούν να γίνουν απωθητικές. Το κοινό διχάστηκε και η ταινία στην πρώτη προβολή της φάνηκε να αποκτά δύο ισχυρά αντίπαλα στρατόπεδα, εκείνο που τη λάτρεψε φανατικά και εκείνο που τη μίσησε, επίσης φανατικά. Κάποιοι μάλιστα δεν άντεξαν το θέαμα και έφυγαν από την αίθουσα. «Νομίζω ότι είναι καλό που έφυγαν» θα πει στο «Βήμα» ο Βάτσλαβ Μαρχούλ στην κουβέντα που είχαμε μετά την προβολή της ταινίας. «Σημαίνει ότι είναι μια ταινία που μπορεί να σε αγγίξει, αν και πιστεύω ότι οι σκηνές βίας είναι δοσμένες με κόσμιο τρόπο, όχι για να εκμεταλλευτούν τις καταστάσεις που απεικονίζουν. Ο κόσμος που έφυγε δεν το έκανε εξαιτίας μου αλλά εξαιτίας της δικής του φαντασίας γιατί “είδε” αυτό που δεν έδειξα και δεν μπόρεσε να το αντέξει. Αντιλαμβάνομαι φυσικά, γιατί είμαι πατέρας τεσσάρων παιδιών, ότι ο θεατής που έχει παιδιά πολύ δύσκολα μπορεί να το αντέξει, ακριβώς επειδή είναι ο ίδιος γονέας».

Το «Βαμμένο πουλί» αναφέρεται στην προσπάθεια ενός 12χρονου αγοριού να επιβιώσει μέσα σε συνθήκες εντελώς απάνθρωπες, στον ζόφο της εκπνοής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν όλη η Ευρώπη ήταν χαμένη. Μοιρασμένη σε κεφάλαια-επεισόδια και δίνοντας έμφαση σε πλάνα εκθαμβωτικής ασπρόμαυρης ομορφιάς που άλλοτε παραπέμπουν σε πίνακες ζωγραφικής και άλλοτε σε σκηνές που έχουν στήσει μεγάλοι δημιουργοί του κινηματογράφου – από τον Σεργκέι Αϊζενστάιν ως τον Αντρέι Ταρκόφσκι -, το «Βαμμένο πουλί» μάς προσκαλεί να  παρακολουθήσουμε μια ανθρώπινη οδύσσεια, την περιπέτεια του μικρού ήρωα που υποδύεται ο καταπληκτικός Πετρ Κότλαρ δίπλα σε διάσημους ηθοποιούς που δέχθηκαν να παίξουν απλώς και μόνον επειδή ήθελαν να αποτελούν μέρος της.