Την Αιμιλία Υψηλάντη την έχουμε θαυμάσει μέσα από τους ρόλους που έχει ερμηνεύσει όλα αυτά τα χρόνια στις δεκάδες ταινίες και θεατρικές παραστάσεις. Στην τηλεόραση οι συμμετοχές της είναι επιλεγμένες. Το θέμα που πραγματεύεται η δραματική σειρά του MEGA «Famagusta» όμως στάθηκε η αφορμή για να τη δούμε ξανά στη μικρή οθόνη. Η σπουδαία ηθοποιός μιλάει για την ηρωίδα της, την τουρκική εισβολή στην Κύπρος και την πληγή που παραμένει ανοιχτή, ενώ μοιράζεται τις σκέψεις της για τη σημαντικότητα της ιστορικής μνήμης και τον τρόπο που η τέχνη μπορεί να κρατήσει ζωντανές τραυματικές εμπειρίες, όπως το Κυπριακό.
Ο τρίτος και τελευταίος κύκλος της «Famagusta» έρχεται στο MEGA την ερχόμενη Κυριακή 3 Νοεμβρίου στις 21.00.
Τι αγαπήσατε περισσότερο στη «Famagusta»;
«Κατ’ αρχάς αγάπησα πάλι την Κύπρο. Λέω πάλι γιατί είχα πολύ καιρό να πάω και ήταν πολύ ωραίο που μπορούσα να πηγαίνω τόσο συχνά στην Κύπρο».
Το καλοκαίρι του ’74 βρισκόσασταν στην Κύπρο με κάποια θεατρική παράσταση. Τι θυμάστε πιο έντονα από εκείνη τη μέρα;
«Ναι, ήμασταν μαζί με τον Aγγελο Αντωνόπουλο και παίζαμε το έργο «Ταβάριτς». Το μόνο που θυμάμαι είναι μια σύγχυση και τη βιασύνη να μπούμε στο αεροπλάνο και να φύγουμε. Μετά την εισβολή πήγαινα πολύ συχνά στην Κύπρο. Είχα μια διαρκή επικοινωνία. Η δική μου η γενιά, ξέρετε, έχει ζήσει το Κυπριακό από την εποχή που ήμουν μαθήτρια στο Γυμνάσιο και κατέβαινα στις διαδηλώσεις στο Σύνταγμα για την ένωση. Υπάρχουν γεγονότα τα οποία έχουν σημαδέψει τη ζωή μας σε σχέση με το Κυπριακό. Το μόνο κίνητρο για να μετέχω στη σειρά ήταν ότι επρόκειτο για μια πολύ καλή αφορμή για γενιές Ελλήνων – και μιλάω για γενιές μορφωμένων ανθρώπων, κοινωνικών ανθρώπων, πολιτικοποιημένων ανθρώπων, οι οποίοι δεν είχαν ιδέα για τα γεγονότα αυτά. Δεν ήξεραν πάρα πολλά πράγματα. Αυτό ήταν το σημαντικότερο κίνητρο, πέρα από τα αμιγώς καλλιτεχνικά, γιατί είμαι μια ηθοποιός η οποία όταν έχω μια πρόταση επαγγελματική που εξασφαλίζει κάποιους όρους που με ενδιαφέρουν, θέλω πάρα πολύ να δουλέψω».
Το κοινό γιατί πιστεύετε ότι αγάπησε από την πρώτη κιόλας στιγμή τη «Famagusta»;
«Eχω την εντύπωση ότι το Κυπριακό, όσο κι αν δεν θέλουμε να το ομολογήσουμε, είναι μια πληγή που τη φέρει κάθε Eλληνας μέσα του. Είναι μια αίσθηση των κατοίκων της Ελλάδας ενοχική απέναντι στο τι έχει συμβεί στην Κύπρο, την οποία βεβαίως εδώ και πάρα πολλά χρόνια δεν θελήσαμε να την ξεπληρώσουμε, το τι οφείλουμε στην κυπριακή τραγωδία. Αλλά αυτό μέσα μας υποβόσκει. Είναι ένα τραύμα που το φέρνουν οι Ελληνες και πιστεύω και όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις.
Σας θυμίζω το θέμα των αγνοουμένων, το οποίο είναι η μεγαλύτερη και πιο βαθιά πληγή στο Κυπριακό. Δεν νομίζω ότι ακόμα και αυτοί που δεν γνωρίζουν την πραγματική ιστορία ή γεγονότα συγκεκριμένα δεν έχουν μια αίσθηση ότι οφείλουμε στους κύπριους αδελφούς μας. Από αυτή την άποψη ο κόσμος περίμενε. Ξέρετε, φτάνει κάποτε η στιγμή που μια πληγή ωριμάζει και θες να την ανοίξεις με το μαχαίρι και να δεις τι κρύβει. Τα πενήντα χρόνια φαίνεται ότι ήταν ένα ικανοποιητικό κάπως χρονικό όριο που μπόρεσαν να νιώσουν ότι είναι έτοιμοι να δουν κάποια πράγματα. Γιατί κανένας άνθρωπος δεν θέλει να ξαναζήσει γεγονότα που τον έχουν πληγώσει όταν είναι ακόμα πολύ νωπά. Αυτό δείχνει μια ωριμότητα για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την ιστορία μας. Γιατί πρόκειται για μια μεγάλη ήττα του Ελληνισμού. Ηταν πολύ πρόσφατο που είχαμε βιώσει τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, μια άλλη μεγάλη ήττα του Ελληνισμού. Ηρθαν πάλι και τα 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο…
Βέβαια αυτό μπορεί να είναι και μια αφορμή γνώσης και επαναξιολόγησης πολλών πραγμάτων. Είναι πολύ σημαντικό ότι αυτή η σειρά δεν ασχολήθηκε με την ιστορία ακριβώς, αλλά έφερε τις προσωπικές μαρτυρίες, οι οποίες είναι πολύτιμες σαν μικρές αλλά πολύ αυθεντικές και πολύ πειστικές για τον κόσμο κουκίδες μέσα στο παζλ της ιστορίας. Εδώ είναι πολύτιμη η συμβολή των κυπρίων καλλιτεχνών και των ανθρώπων που βοήθησαν για να γίνει η σειρά, γιατί έβαλαν τις προσωπικές μαρτυρίες σε πρώτο πλάνο ώστε να μπορέσουμε να ασχοληθούμε, όσοι θέλουν και όσοι μπορούν, ψάχνοντας τα άλλα γεγονότα».
Θα μπορούσαμε να πούμε πως η τέχνη μπορεί να διατηρήσει ζωντανές ιστορίες και μνήμες που ενδεχομένως θα μπορούσαν να ξεχαστούν κιόλας;
«Ε, μα φυσικά! Δείτε τη λογοτεχνία τι κάνει. Πόσα κείμενα λογοτεχνικά έχουμε που ενώ είναι μυθοπλαστικά και είναι πολύ εύκολο για έναν αναγνώστη να προσεγγίσει αυτά τα θέματα και είναι πολύ δημοφιλή στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, βασίζονται σε έρευνες εποχών, τόπων. Εχουν μελετήσει οι συγγραφείς μας, παρόλο που υιοθετούν τη μυθοπλασία, και αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Δείτε, ας πούμε, τις βιογραφίες των μεγάλων ανδρών. Εμένα προσωπικά με ενδιαφέρει πάρα πολύ αυτή η λογοτεχνία. Με ενδιαφέρει γιατί με βοηθάει να μάθω μερικά πράγματα για τα οποία δεν θα ήθελα να ανοίξω ένα βιβλίο Ιστορίας να τα διαβάσω, το οποίο είναι ένα ψυχρό ανάγνωσμα».
Στη σειρά η ηρωίδα σας έχει αποκρύψει από τον γιο της ένα μεγάλο μυστικό. Γιατί δεν μίλησε ποτέ στον γιο της για τη βιολογική του οικογένεια; Ηταν ο φόβος που τη συγκρατούσε ή το έκανε από στοργή;
«Ολες οι οικογένειες και όλα τα κράτη έχουν πάρα πολλά μυστικά, όπως ξέρετε. Ο κόσμος φοβάται την αλήθεια. Γιατί η αλήθεια είναι δύσκολη και πληγώνει. Τώρα η γυναίκα αυτή έχει απλώς εγκλωβιστεί στο συναίσθημά της. Το να διαχειριστεί κάποιος με σωστό τρόπο τα συναισθήματά του δεν είναι μια απλή ιστορία. Είναι μια γυναίκα μόνη της πλέον. Ολο το βάρος της ζωής της το έχει δώσει σε αυτό το παιδί. Για να την υπερασπιστώ, πρέπει να δω το δικό της δίκιο. Ολοι οι άνθρωποι έχουν τα δικά τους δίκια. Ενεργούν βάσει κάποιων συναισθημάτων. Σημασία έχει ότι αυτή η γυναίκα δεν έχει φερθεί αντικειμενικά σωστά. Για εκείνη όμως είναι όλα καλά καμωμένα. Αυτό θα το πληρώσει βέβαια, γιατί οι κανόνες που πρέπει να παίζουν οι άνθρωποι πρέπει να είναι κανόνες ενός ηθικού κώδικα που είναι αντικειμενικός και ισχύει για όλους. Θα το πληρώσει με το ότι ο γιος της θα στραφεί εναντίον της».
Πώς θα αισθανθεί τη στιγμή αυτή;
«Εχει φύγει το έδαφος κάτω από τα πόδια της. Πρέπει από κάπου να πιαστεί. Είναι μια γυναίκα που δεν έχει έρμα. Χάνοντας τα πάντα, και επειδή βρίσκεσαι σε ένα τοπίο νεκρό, στην πραγματικότητα θα πρέπει να βουτηχτεί από αυτό που την έκανε να αποκρύψει την αλήθεια. Από την αγάπη για το παιδί της. Αμα πιαστεί από αυτό θα τα καταφέρει».
Εσείς έχετε εγκλωβιστεί ποτέ στο συναίσθημά σας;
«Ολοι οι άνθρωποι εγκλωβίζονται στα συναισθήματά τους. Προφανώς».
