Ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης είναι ο Ηρακλής, στον «Ηρακλή Μαινόμενο» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά. Το έργο πραγματεύεται τον μυθικό ήρωα όταν η θεά Λύσσα τον «καταλαμβάνει» και τον οδηγεί σε αποτρόπαιες πράξεις – σκοτώνει τη γυναίκα και τα παιδιά του.
Ο ηθοποιός, ο οποίος μέσα στα χρόνια εξελίσσεται αναδεικνύοντας πολλές και διαφορετικές πτυχές του, αναμετράται με την αρχαία τραγωδία. Και εξηγεί πόσο Μαινόμενος, αλλά, κυρίως, πόσο Ηρακλής είναι, στο θέατρο και στη ζωή.
Ηρακλής σημαίνει;
Για μένα σημαίνει ο ίδιος άνθρωπος, άφυλα, άχρονα, η έννοια της ανθρώπινης ύπαρξης και πώς αυτή μέσα στα χρόνια, στο οτιδήποτε της συμβαίνει, εξελίσσεται, μεταμορφώνεται, αλλάζει, βρίσκει τη δύναμη να ξανασηκωθεί. Ακόμα, η δύναμη της πίστης, της ελπίδας, της συγχώρεσης. Διαβάζοντας το κείμενο στάθηκα και σε πολλά άλλα. Στη δύναμη του να βρίσκεις μέσα σου στοιχεία και κομμάτια να αγαπάς, στην αξία της φιλίας, της αλληλεγγύης, της συγχώρεσης. Ουσιαστικά ήταν όλα τα πρόσωπα των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
Εδώ είναι ένας ήρωας χωρίς επιστροφή…
Πρώτη φορά, σε τραγικό ήρωα, η θεά μπαίνει μέσα στο ίδιο του το σώμα. Μαινόμενος είναι ουσιαστικά σαν να μην είναι ο ίδιος, αλλά με τη δύναμη της θεϊκής ιδιότητας. Για μένα σημαντικότερη ήταν η συνέχεια του ήρωα παρά η έννοια της μανίας. Γιατί στη μανία, πρακτικά, οι περισσότεροι άνθρωποι, αν έχουν βρεθεί και αν έχουν συνείδηση και δεν έχουν ξεπεράσει τα όρια, δεν θυμούνται και πολλά. Οπότε το «Μαινόμενος» δεν με κέρδισε τόσο όσο το κομμάτι της ταπείνωσης, της συγχώρεσης, της δύναμής του να ξανασηκωθεί. Αυτά είναι το κίνητρο να αγαπήσω παραπάνω ένα κομμάτι του Ηρακλή.
Τον καταλάβατε;
Κατά έναν περίεργο τρόπο, διαβάζοντας το κείμενο του Ευριπίδη, υπήρχαν λόγια που τα έχω πει κι εγώ ο ίδιος στον εαυτό μου. Ο τρόπος μού ήταν οικείος, η αναγνώριση, η κατανόηση. Αλλά καμία σχέση με αυτό που δημιουργήθηκε κατόπιν σκηνοθεσίας και συνεργασίας με τους υπόλοιπους.
Η τριβή, η καθημερινή επαφή, η πρόβα εξελίσσουν κάθε λέξη, κάθε τονισμό, κάθε ήχο. Σου επιτρέπουν να κάνεις το ίδιο με τα σωστά και τα αντίστοιχα λάθη. Είναι κάτι βιωματικό. Λειτουργεί υποσυνείδητα, συνειδητά κι αν αγαπάς αυτό που κάνεις, λειτουργεί και μετέπειτα, σαν συνέπεια στη σκέψη σου. Θα ‘θελα να το ξαναδιαβάσω στα 70 μου – ίσως τότε αντηχήσουν άλλοι ήχοι. Τώρα είναι κάτι έντονα βιωματικό, όσον αφορά λέξεις του κειμένου – γνώριμες σαν εμπειρία ζωής σε μένα, τον Πυγμαλίωνα, όχι τον ηθοποιό. Ενα παραμύθι που με άγγιξε σε αληθινά κομμάτια της ζωής μου, περισσότερο με τις αξίες και τις έννοιες που υποδηλώνει παρά με αυτές που φέρει.
Πώς σας επηρεάζουν οι ρόλοι;
Απλά. Ερχεται το ανθρώπινο κομμάτι και λειτουργεί συνειδητά αν το κείμενο είναι τόσο σπουδαίο όσο το συγκεκριμένο, αν συνδεθεί σε κάποιες λέξεις-προτάσεις που με οδηγούν σε ένα βαθύτερο συναισθηματικό κομμάτι, καλό ή κακό. Η αναγνώριση όμως έρχεται από το ίδιο το κείμενο.
Οι ρόλοι κάθονται εκεί που είναι να καθίσουν και αφήνουν ένα κομμάτι γνώσης, κάτι για το επόμενο. Και μόνο η πρόβα, ο χρόνος που αναλώνεις, η διάθεση, η σωματικότητα, η κατανόηση, η φαιά ουσία, όλα, αν μην τι άλλο, σε εξελίσσουν.
Ο ρόλος σάς φόβισε;
Δεν με φοβίζει τίποτα. Γιατί αν δεν το καταφέρω, πάλι ένα μάθημα θα είναι. Δεν θα σταματήσει η Γη να κινείται ούτε οι άνθρωποι να πεθαίνουν. Σίγουρα υπήρξαν στιγμές, και θα υπάρξουν, που δεν θα καταφέρω κάποια πράγματα. Το σημαντικό για μένα είναι, όπως ο Ηρακλής, να βρίσκω τη δύναμη να προσπαθώ.
Οσο εξελίσσεστε, πόσο αλλάζετε;
Δεν έχω κάνει αυτό το λάθος: Είμαι το ίδιο παιδί με την ίδια ακριβώς σκέψη που είχα 16-17 ετών, στο θεατρικό εργαστήρι. Αλλαξαν χιλιάδες τρόποι επικοινωνίας, αναγνώρισης, κατανόησης, αλλά έχω ακριβώς την ίδια πρεμούρα. Αν αλλάξει κι αυτό, δεν ξέρω αν θα συνεχίσω να κάνω ό,τι κάνω.
Ο ίδιος ενθουσιασμός, η ίδια περιέργεια;
Ακριβώς. Αλλά και φοβερή ανασφάλεια, αμηχανία, τρακ – όλα. Σαν ελεύθερη πτώση. Θεωρώ σημαντική την ίδια την τέχνη, τους τρόπους έκφρασής της, όχι το εγώ μου. Είμαι κομμάτι μιας οικογένειας, όχι ο πατέρας. Ως μέλος της είμαι τυχερός: Συνυπάρχω με αυτούς τους υπέροχους συναδέλφους.
«Για μένα αυτό είναι επιτυχία. Να είμαι χαρούμενος, να αγαπάω το μέρος που θα πάω να συναντηθώ με τους ανθρώπους, στο σύμπαν που έχουμε φτιάξει».
Πώς προσλαμβάνετε την επιτυχία;
Οταν πολλοί άνθρωποι θέλουν να συνεργαστούν μαζί σου. Υπάρχει ένας αμοιβαίος σεβασμός, βλέπεις ότι ο κόσμος αγαπάει τη δουλειά σου με έναν πιο ισχυρό και ουσιαστικό τρόπο, το καταλαβαίνεις από τα συμφραζόμενα. Αλλά πραγματικά τι είναι επιτυχία δεν ξέρω να σου πω.
Εγώ θέλω κάθε μέρα, εκεί που πηγαίνω, να είμαι πολύ χαρούμενος. Για μένα αυτό είναι επιτυχία. Να είμαι χαρούμενος, να αγαπάω το μέρος που θα πάω να συναντηθώ με τους ανθρώπους, στο σύμπαν που έχουμε φτιάξει. Να είμαι παρών. Οχι δέσμιος μιας αποτυχίας ή μιας επιτυχίας, αλλά της προσπάθειας.
Θέλετε να επηρεάζετε;
Οχι, αλλά αν συμβαίνει χαίρομαι. Περισσότερο επιδιώκω την ανθρωπιά, την καλοσύνη, την ευγένεια.
Το θέατρο παραμένει ένας ανθρώπινος χώρος;
Ασφαλώς. Αλλά για να υπάρχει το φως, όπως σε όλα, υπάρχει κι ένα κομμάτι σκοτεινό. Φρόντισε λοιπόν να είσαι στο φως.
Πώς αποτυπώνεται το σκοτεινό; Φθόνος, ζήλια;
Αγένεια, κακή συμπεριφορά, κακή νοοτροπία, λάθος αξίες στον άνθρωπο δεν χωράνε στη ζωή μου. Δεν θέλω να ζηλεύω, να έχω φθόνο. Ο μόνος άνθρωπος που ανταγωνίζομαι είναι αυτό το κομμάτι του εαυτού μου. Δεν έχω καμία σχέση με κανέναν άλλο ηθοποιό. Αν μπορώ να είμαι καλύτερος ή χειρότερος, μόνο από τον εαυτό μου μπορώ. Κι όχι μόνον. Και οι συνάδελφοί μου. Αν σε αυτή την παράσταση όλοι όσοι παίζουμε μαζί είναι από άλλα πράγματα σημαντικότεροι και σπουδαιότεροι, είναι πολύ θετικό για μένα να είμαι παρών σε μια τέτοια στιγμή τους. Θα με κάνει κι εμένα να αναζητήσω τη δύναμη ώστε αυτό που είναι λιγότερο δουλεμένο να το δουλέψω παραπάνω, να το κατανοήσω εξίσου.
Αλλά επ’ ουδενί δεν θα συγκρίνω τον εαυτό μου με κανέναν άλλον ούτε θα ζηλέψω κάτι. Αν θέλεις, μπορεί να ζηλέψω θετικά να ήμουν μέρος μιας δουλειάς που δεν είμαι ή αν δω σε έναν ηθοποιό ένα χάρισμα που ο δικός μου σωματότυπος δεν έχει. Να πω «τι ωραίο πράγμα αυτό, μακάρι να μπορούσα να το είχα κι εγώ». Οπως να είχα τη σοφία, πιο μικρός, να διάβαζα με βαθύτερη ουσία τα πράγματα. Ημουν πιο τρελόπαιδο. Αλλά ποτέ με κακό τρόπο.
Ποια είναι τα σχέδια για τον χειμώνα;
Η σκηνοθεσία ενός πολύ αγαπημένου μου έργου, της «Φάλαινας» του Σάμιουελ Χάντερ, με τους Ευσταθία Τσαπαρέλη, Γιώργο Μπένο, Ασημίνα Βουρλιώτη, Τζωρτζίνα Παλαιοθοδώρου (Νέος Ακάδημος) – παίζω τον Τσάρλι. Επεται ένα επίσης υπέροχο, μαγικό έργο: «Δύο γυναίκες χορεύουν», με την Κατιάνα Μπαλανίκα και την Ιωάννα Ασημακοπούλου (Διάνα), όπου μόνο σκηνοθετώ.
Σκηνοθεσία σημαίνει;
Η σκέψη μου για το σύμπαν, όπως το ονειρεύτηκα, για τον τρόπο που θέλω να ακουστεί μια ιστορία, η βαθύτερή μου ανάγκη. Ο τρόπος που αγάπησα ένα κομμάτι, να τολμήσω να το δείξω σε κάποιον άλλον. Αυτό και μόνο.
INFO
«Ηρακλής Μαινόμενος», Ηρώδειο, 1η Σεπτεμβρίου. Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς. Μετάφραση: Μαίρη Γιόση. Παίζουν: Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Γιώργος Γάλλος, Στεφανία Γουλιώτη, Ηρώ Μπέζου, Αννα Καλαϊτζίδου κ.ά.
