Η Μπλανς Ντιμπουά μεγάλωσε σε έπαυλη, εν τω μεταξύ όμως έχει κατρακυλήσει, έχει υπομείνει πολλά και, ντυμένη σε κοκέτικα λευκά, απομεινάρια μιας αλλοτινής ζωής, καταφτάνει σε μια φτωχική συνοικία της Νέας Ορλεάνης, στον βαθύ αμερικανικό Νότο, με μια βαλίτσα στο χέρι. Είναι χαμένη, κυρίως μεταφορικά. Εκεί φιλοξενείται στο σπίτι της μικρότερης αδελφής της, της Στέλλας, που έχει παντρευτεί τον Στάνλεϊ Κοβάλσκι (ένα τραχύ, άξεστο, ενίοτε βίαιο αρσενικό πολωνικής καταγωγής) και κυοφορεί το παιδί του. Η Μπλανς, εισχωρώντας στη νέα οικογενειακή κατάσταση της Στέλλας (αναζητώντας παράλληλα αλκοόλ, αναζητώντας εν γένει παρηγορητικά στηρίγματα στη «μαγεία», δηλαδή στην ψευδαίσθηση, στη φαντασία, σε ό,τι θολώνει την ανυπόφορη πραγματικότητα) επικαλείται τη φρικώδη ατμόσφαιρα του Εντγκαρ Αλαν Πόου. Καθότι πεπαιδευμένη.
Το κομβικό ζήτημα, πάντως, δεν είναι τα όσα γνωρίζει η Μπλανς, μα τα όσα έχει βιώσει. Η κεντρική ηρωίδα του Τενεσί Ουίλιαμς στο «Λεωφορείο ο πόθος» (το διασημότερο έργο του, ανέβηκε για πρώτη φορά στο Μπρόντγουεϊ το 1947 και απέσπασε το Βραβείο Πούλιτζερ το 1948) είναι μια γυναίκα λεηλατημένη, αβοήθητη και, ως ρόλος εμβληματικός πλέον, μια νευραλγική και διάτρητη παλέτα τραυμάτων που πηγάζουν κατεξοχήν από το παρελθόν της (ο ομοφυλόφιλος σύζυγός της λ.χ. αυτοκτόνησε) και ορίζουν, αμείλικτα, το παρόν της. Λοιπόν, η Μπλανς, παραιτημένη αφού δεν βρίσκει τη γαλήνη και συγχρόνως απελπισμένη αφού αδυνατεί να αποτρέψει τις καταπιεστικές συνθήκες που τη σπρώχνουν προς την αυτοκαταστροφή, δίνει την τελευταία της μάχη (όπως αποδεικνύεται) απέναντι στον κουνιάδο της, τον ισχυρό της υπόθεσης (τον Στάνλεϊ, που συγκρούεται ανελέητα μαζί της, τη στιγματίζει, τη βιάζει και συντονίζει, κατόπιν, τη μεταφορά της στο ψυχιατρικό άσυλο).
Το «Λεωφορείο ο πόθος» τιτλοφορήθηκε αρχικά «Η βραδιά του πόκερ» από τον Ουίλιαμς και η δραματουργία έχει δομηθεί ώστε να εξελίσσεται ακριβώς ως μια τέτοια παρτίδα, σημαδεμένη, στημένη. Ποιος ξέρει άραγε τι θα μπορούσε να συμβεί μετά; Πιθανώς η Μπλανς (αν δεν έκανε η ίδια οριστικό κακό στον εαυτό της) να πέθαινε ολομόναχη. Πιθανώς η Στέλλα να ανεχόταν (εκτός απροόπτου) την κακοποιητική συζυγική φωλιά (πληρώνοντας ίσως ακόμα και το πιο αποτρόπαιο τίμημα).
Ιδίως στη σημερινή συγκυρία, ο Ουίλιαμς και το συγκεκριμένο έργο προσφέρεται ενδεχομένως για να φτιάξει κάποιος, προσέξτε, όχι μέσω της Μπλανς αλλά με αφορμή την ιστορία της, ένα (διδακτικό, διακηρυκτικό και καλλιτεχνικά άγαρμπο) μαρτυρολόγιο για τα θύματα της τοξικής αρρενωπότητας και της εξουσιαστικής πατριαρχίας. Τα φαινόμενα αυτά εξακολουθούν να είναι δεδομένα και συχνά δολοφονικά, προφανέστατα. Πλην όμως, από ένα θέατρο αξιώσεων, που οφείλει να έχει ιστορική και πολιτισμική συναίσθηση, περιμένουμε να μας δείχνει (πέρα από την ομορφιά της ζωής, ευρύτερα) και την περίπλοκη σύνθεση των λυμάτων, ατομικών και συλλογικών, που μας περιζώνουν, μας αργοπνίγουν.
Ο Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθετώντας το «Λεωφορείο ο πόθος» στο Θέατρο Προσκήνιο, έχοντας διαβάσει εξονυχιστικά το έργο και τανύζοντας όσο χρειάζεται τον ρεαλισμό, χωρίς να υπονομεύει την ποιητική του υφή και το ρευστό ψυχαναλυτικό του φορτίο, χαρίζει στο κοινό μια αναμφίβολα πυκνή και σημαντική παράσταση. Η Μπλανς της Αλεξίας Καλτσίκη (φωτογραφία) είναι διαπεραστική και αξιομνημόνευτη, εύθραυστη και στιλπνά σκοτεινή. Παρακολουθούμε πώς μια ηθοποιός αψεγάδιαστης τεχνικής όχι μόνο θεμελιώνει το υπόβαθρο αλλά και χτίζει, από τα μέσα, μεθοδικά, τον ερειπιώνα του ρόλου της (μολονότι οι φωτισμοί και η μουσική κρούουν, καταπώς λέμε, ανοιχτές θύρες).
Ο Αρης Μπαλής, ως Στάνλεϊ, υπηρετεί με την εικόνα του μια καθαρή ανατροπή της στερεοτυπικής αναπαράστασης του ρόλου του. Ερμηνευτικά ωστόσο, μας αφήνει κάπως μετέωρους, όχι ως προς το κέλυφος της ματσίλας, αλλά εκείνη την κτητική, αδίστακτη αρπακτικότητα, γέννημα μιας υποτίμησης άλλης τάξεως που, και σκηνοθετικά, μάλλον δεν διερευνήθηκε σε όλη την έκτασή της. Η Δήμητρα Βλαγκοπούλου (Στέλλα) πείθει σε μεγάλο βαθμό ενώ ο Βασίλης Μαγουλιώτης (Μιτς) αναβαθμίζει εντυπωσιακά την ενέργεια του ρόλου του.
***
Συντελεστές
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος, Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς, Σκηνικό: Μαρία Πανουργιά, Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη, Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος, Μουσική: Γιώργος Ραμαντάνης, Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης, Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτης Γκιζώτης, Βοηθοί σκηνογράφου: Σοφία Θεοδωράκη, Μαρία Σταθοπούλου, Artwork, Φωτογραφίες & Video: Γκέλυ Καλαμπάκα
Ερμηνεύουν
Αλεξία Καλτσίκη, Άρης Μπαλής, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Βασίλης Μαγουλιώτης, Γιάννης Κόραβος, Ιωάννα Ραμπαούνη
***
Θέατρο Προσκήνιο (Καπνοκοπτηρίου 8, Αθήνα)
Τετάρτη στις 19:00, Πέμπτη στις 20:00, Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 18:00 & στις 21:15, Κυριακή στις 19:00
