Καταφύγια ελπίδας

Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης Το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» Γιατί άραγε ανάμεσα στα εκατοντάδες μουσεία που έχω επισκεφθεί και μελετήσει σε όλον τον κόσμο επιλέγω να ονομάσω μουσείο της καρδιάς μου την Πινακοθήκη Μαουριτσχάους της Χάγης; Η απάντηση μοιάζει απλή αλλά είναι αρκετά σύνθετη: γιατί φιλοξενεί δύο διάσημα αριστουργήματα του μαγικού ζωγράφου Γιοχάνες Βερμέερ (1632-1675) που με συγκινούν βαθιά: την «Αποψη του Ντελφτ» (1660-61) και το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» (1665). Η αύρα και η μαγγανεία τους αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο όταν συνδέθηκαν με άλλες τέχνες που αγαπώ, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Ο Μαρσέλ Προυστ, σχεδόν ετοιμοθάνατος, επισκέπτεται, τρεκλίζοντας, την έκθεση που φιλοξενούσε στο Παρίσι την «Αποψη του Ντελφτ» το 1921, για να θαυμάσει για τελευταία φορά «τον ωραιότερο πίνακα του κόσμου» με «αυτή τη μικρή επιφάνεια κίτρινου τοίχου», που ήταν «τόσο πολύτιμη και τόσο ωραία ζωγραφισμένη», όπως θα ήθελε κι εκείνος να γράφει, εξομολογείται («Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», Ε’ τόμος: «Η Φυλακισμένη»). Το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» ενέπνευσε το ομώνυμο γοητευτικό μυθιστόρημα της Τρέισι Σεβαλιέ, που εξιστορεί τη ζωή του παράξενου μοναχικού ζωγράφου που ήταν τόσο παθιασμένος με την τελειότητα ώστε ζωγράφισε μονάχα 37 αριστουργήματα στη σύντομη ζωή του (εκδόσεις Ωκεανίδα). Η μεταφορά του βιβλίου στον κινηματογράφο το 2003, με πρωταγωνιστές τη Σκάρλετ Τζοχάνσον και τον Κόλιν Φερθ, μας έδωσε μια ταινία με αυθεντική ατμόσφαιρα και διαβρωτικό ερωτισμό. Η Πινακοθήκη της Χάγης φυλάσσει ακόμη έναν θησαυρό, που λατρεύω, την «Καρδερίνα» του Κάρελ Φαμπρίτιους (1622-1654), μαθητή του Ρέμπραντ και δασκάλου του Βερμέερ. Με αυτό το μικρό έργο ένας δάσκαλος ζωγραφικής μπορεί να διδάξει πώς μερικές ελεύθερες πινελιές καθαρού χρώματος μπορούν να κάνουν μια επιφάνεια να δονείται από ζωντάνια και την ίδια ώρα να μιλάει για τον πόνο της αιχμαλωσίας. Και αυτό το «ταπεινό» έργο ενέπνευσε μια αριστουργηματική νουβέλα, την «Καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (εκδόσεις Λιβάνη). Τα μουσεία μας και τα μουσεία όλου του κόσμου θα υποδεχθούν χιλιάδες επισκέπτες μετά το τέλος της «αιχμαλωσίας». Γιατί ο χρόνος αυτός της στοχαστικής περισυλλογής μας έδωσε την ευκαιρία να εκτιμήσουμε τα δώρα της ελευθερίας, τα δώρα της φύσης και του πολιτισμού. Αννα Καφέτση, διευθύντρια του «annexM», Κέντρου Εικαστικών Τεχνών του Μεγάρου Μουσικής «The Seven Heavenly Palaces 2004-2015» Θα μπορούσα να αναφέρω πάμπολλα αγαπημένα μουσεία του κόσμου, αν δεν περιέχονταν ήδη κλεισμένα μέσα στο ένα και για μένα ακριβότερο, ως απόδειξη της ύπαρξής του στο δικό μας παρόν… Ωστόσο ο πειρασμός είναι μεγάλος και θα ξανακάνω, όπως κάθε φορά που βρίσκομαι στη Νέα Υόρκη, την υπέροχη διαδρομή με το τρένο δίπλα στον ποταμό Χάντσον, μέχρι το Dia Beacon, με την προσδοκία μιας νέας ποιητικής συνάντησης με τα ζωγραφικά έργα του Ρόμπερτ Ράιμαν, μεταξύ πολλών άλλων από την εκπληκτική συλλογή του νεοϋορκέζικου μουσείου, που μέσα στους αχανείς εκθεσιακούς χώρους ενός πρώην βιομηχανικού κτιρίου τόλμησε στην αυγή του 21ου αι. να προτάξει τα ίδια τα έργα και εσωτερικούς μονολόγους. Σε ακραίες συνθήκες επισφαλούς ισορροπίας έργα τέχνης κατάφεραν σε μια στιγμή, όσο κρατάει το θάμβος στο σκοτάδι, να αφήσουν ανοιχτή τη δυνατότητα μιας νέας αρχής. Στη σημερινή εφιαλτική συγκυρία, η επιστροφή στο Μιλάνο και στη συγκλονιστική μόνιμη εγκατάσταση «The Seven Heavenly Palaces 2004-2015» του Ανσελμ Κίφερ στη Fondazione Pirelli HangarBicocca είναι όσο ποτέ επίκαιρη. Τίποτε δεν φαίνεται να μπορεί να είναι το ίδιο την ημέρα της επιστροφής με αυτό που αφήσαμε. Κι αυτό δεν αφορά ασφαλώς μόνο τα μουσεία. Το θεμελιώδες ερώτημα, πέρα από την αυτονόητη ανάγκη προσαρμοστικότητας και αντοχής, είναι πόσο ριζοσπαστικές και βαθιές αλλαγές είμαστε έτοιμοι να κάνουμε. Αυτό προϋποθέτει ασφαλώς οικονομική στήριξη στην τέχνη και τον πολιτισμό και βαθιά πίστη στην κοινωνική αξία που αντιπροσωπεύει μια τέτοια επένδυση. Το ζήτημα, πέρα από οικονομικό, είναι πρωτίστως πολιτικό. Εχουμε όλοι το δικαίωμα στην υγεία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Στις τόσες εβδομάδες απομόνωσης αναδείχθηκε ξανά ο αναντικατάστατος ρόλος του μουσείου ως δημόσιου χώρου επαφής μεταξύ σωμάτων, υλικών έργων, τόπων και σκέψεων, χωρίς να υποτιμάμε τις δυνατότητες ψηφιακών εναλλακτικών ως μια επέκταση της μουσειακής πράξης ή για τη δημιουργία νέων αισθητικών εμπειριών στο καλλιτεχνικό πεδίο. Είναι η ώρα λοιπόν για τα μουσεία σε αυτή την ιστορική στιγμή να αναθεωρήσουν και να ξαναχτίσουν. Κυριάκος Κουτσομάλλης, διευθυντής του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή Η «Αηχη κραυγή» του Εντβαρτ Μουνκ Ενα από τα σημαντικότερα ξένα μουσεία που ιδιαίτερα αγαπώ είναι το Μουσείο του Βατικανού. Ενα μεγάλο μουσείο ενός μικρού κρατιδίου με επισκεψιμότητα 4,5-5 εκατομμύρια τον χρόνο. Αυτό που προτρέπει την επιλογή της πρότασής μου είναι τα έργα ζωγραφικής που στην πλειονότητά τους προέρχονται από τις γονιμότερες δημιουργικές στιγμές των μεγαλύτερων καλλιτεχνών της Αναγέννησης, με έμφαση στο αριστουργηματικό επίτευγμα της Καπέλα Σιστίνα, το παρεκκλήσι του Αποστολικού Παλατιού, η φήμη του οποίου οφείλεται στις 300 νωπογραφίες με τις οποίες ο Μιχαήλ Αγγελος φιλοτέχνησε την οροφή. Εκεί συνέπραξε και μια άλλη ομάδα ζωγράφων της Αναγέννησης όπως ο Μποτιτσέλι, ο Περούντζιο, ο Πιντουρίκιο, ο Ροσέλι και άλλοι. Οι αίθουσες του Ραφαήλ αποτελούν ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο της αναγεννησιακής μεγαλοφυΐας. Αλλά και σημαντικά έργα μεγάλων καλλιτεχνών των νεότερων χρόνων όπως των Ροντέν, Βαν Γκογκ, Γκογκέν, Κλέε, Καντίνσκι, Μπέικον, Πικάσο, Νταλί και άλλων συμπληρώνουν τις εντυπωσιακές σε μέγεθος και ποιότητα συλλογές του Βατικανού. Στην παρούσα συγκυρία το έργο που προτείνω είναι η «Αηχη κραυγή» του νορβηγού εξπρεσιονιστή ζωγράφου Εντβαρτ Μουνκ. Εν μέσω της πλανητικής δολοφονικής πανδημίας που το ανθρώπινο γένος βιώνει, το έργο αυτό αποκτά μια ιδιαίτερη επικαιρότητα. Είναι ένα έργο αυτοβιογραφικό προφανώς, που εκφράζει την οδύνη του ανθρώπου ο οποίος συνθλίβεται υπό το βάρος της υπαρξιακής αγωνίας. Μια αποστεωμένη ανθρώπινη φιγούρα με αλλοιωμένα από την απόγνωση χαρακτηριστικά μέσα σε ένα αλλόκοτο περιβάλλον όπου ο ουρανός ζωγραφίζεται με το κόκκινο του αίματος, κράζει σιωπηλά την οδύνη του πόνου και του φόβου, αισθήματα από τα οποία ο αυτοβιογραφούμενος ζωγράφος μονίμως διακατέχεται. Το μουσείο σήμερα είναι προφανές ότι έχει μέλλον, με την προϋπόθεση ότι θα επιχειρεί υπερβάσεις. Θα έχει προοπτική μέλλοντος όταν ασπάζεται και υιοθετεί βασικές αρχές του εγκυκλοπαιδισμού που θέλουν το μουσείο εργαστήρι γόνιμων προβληματισμών, ζύμωσης ιδεών, σύμπραξης με τα σύγχρονα κινήματα ιδεών, τα τεχνολογικά επιτεύγματα και τα κοινωνικά τεκταινόμενα. Οταν ορίζει στον εαυτό του ρόλο και λόγο ευρύτερα κοινωνικό, υποκινώντας και κεντρίζοντας κοινωνικούς προβληματισμούς και κωδικοποιώντας τον χρόνο του. Σήμερα που η τεχνολογία μέσω των διαδικτυακών δυνατοτήτων ανοίγει το εύρος των δραστηριοτήτων του, βοηθώντας το μουσείο να υπεκφύγει από μονοδιάστατες ιδεοληπτικές αντιλήψεις που προβάλλουν το έργο τέχνης μόνο ως εικόνα θεάματος και όχι ως φορέα αναζήτησης νέων ιδεών, που ανοίγουν νέες διαυγείς φωτεινές ρωγμές και δρόμους προσέγγισης και εξοικείωσης με την τέχνη. Γιώργης Μαγγίνης, επιστημονικός διευθυντής Μουσείου Μπενάκη Η Αραβική Αίθουσα στο Leighton House Museum Τα μουσεία είναι οι κήποι της καρδιάς μας, κήποι πάντοτε ανθισμένοι όπου μπορούμε να ονειρευτούμε και να καλλιεργήσουμε τα πιο πολύτιμα λουλούδια. Οπως και οι κήποι, έτσι και τα μουσεία έχουν τους χειμώνες και τις ανοίξεις τους – όπως και οι κήποι, έτσι και τα μουσεία άλλους ευφραίνουν και σε άλλους προκαλούν αλλεργίες. Ενα μουσείο που πάντοτε με αναπαύει είναι το Neues Museum στο Βερολίνο, όχι μόνο γιατί εξαίρει την πρωιμότερη άνθηση της ανθρωπομορφικής τέχνης της ανθρωπότητας – αυτήν της περιόδου της Αμάρνα κατά την 18η αιγυπτιακή δυναστεία – αλλά και γιατί το κτίριο έχει διέλθει τη μεγαλοφυέστερη ανακαίνιση κτιρίου, από τον αρχιτέκτονα David Chipperfield: όλες οι πληγές της ιστορίας του (όπως και της ιστορίας της Γερμανίας) είναι εμφανείς. Στα μουσεία που επισκέπτομαι αναζητώ ιστορικά δωμάτια, ανασυνθέσεις ή και ατόφιες επιβιώσεις του τρόπου ζωής στο παρελθόν. Αγαπημένα εσωτερικά είναι η Αραβική Αίθουσα στο Leighton House Museum του Λονδίνου, επενδεδυμένη με κεραμικά πλακίδια από το Ιζνίκ, τη Δαμασκό αλλά και από το εργαστήριο του William de Morgan – με το ομορφότερο γαλάζιο του βυθού της θάλασσας -, αλλά και το δωμάτιο από το αρχοντικό του Καΐρου στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης, με το πολύχρωμο μαρμαροθέτημα και το σιντριβάνι του. Οσο θερμό είναι το ένα δωμάτιο τόσο δροσιστικό είναι το άλλο! Τα μουσεία υπήρξαν και παραμένουν καταφύγια σε δύσκολες εποχές – πόσες φορές δεν διαβήκαμε το κατώφλι τους για να αναπαυθούμε μετά από μια αγχωτική μέρα, μια κοπιώδη διαδρομή ή μια ταραχώδη συνάντηση. Οι γαλήνιες και φιλόξενες αίθουσές τους θα αγκαλιάσουν τις αγωνίες της αβέβαιης φάσης μετά τον εγκλεισμό πολύ πιο αποτελεσματικά από τους χώρους μαζικής συνάθροισης ή τους ναούς της κατανάλωσης και θα αποτελέσουν καταφύγια για ακόμη περισσότερους επισκέπτες. Ο αγώνας να τα κρατήσουμε ανοικτά θα πρέπει να γίνει προτεραιότητα όλων όσοι θεραπεύουν τον πολιτισμό. Νίκος Σταμπολίδης καθηγητής Αρχαιολογίας και διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Η Νίκη της Σαμοθράκης στο Λούβρο Αυθόρμητα θα σας απαντούσα «το Μουσείο του κόσμου». Εννοώντας όλα τα μουσεία του κόσμου. Η αίσθηση του χώρου που συγκεντρώνει κομμάτια του ανθρώπινου πολιτισμού. Ομως δεν θέλω να ξεφύγω από το ερώτημα. Απλώς δυσκολεύομαι. Μοιράζομαι ανάμεσα στο Λούβρο, το Βρετανικό και τα Musei Capitolini. Στέκομαι, ωστόσο, στο Βρετανικό Μουσείο γιατί εκεί εκτίθεται το πιο αγαπημένο μου κομμάτι, τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Είναι, βλέπετε, τα κομμάτια της καρδιάς, τα ξενιτεμένα, αυτά που μου λείπουν. Ανάμεσα στην «Κραυγή» του Μουνκ – κραυγή πανανθρώπινη -, στην Πιετά του Μιχαήλ Αγγέλου, τον θρήνο για τα αγαπημένα, δικά μας πρόσωπα, αυτά που έφυγαν νωρίς, σαν μια συντομευμένη άνοιξη, καταλήγω πάντα στην κεντρόφυγη, ολόγλυφη ελληνιστική δημιουργία, στη Νίκη της Σαμοθράκης, σήμερα στο Λούβρο, για το πάφλασμα των κυμάτων του πλοίου στο οποίο ακροπατεί, για τη συνομιλία του σώματος με το ένδυμα που ανεμίζει, κυρίως όμως για τον συμβολισμό της, για τα φτερά της ελευθερίας, για τη Νίκη του ανθρώπου γενικότερα. Οι κιβωτοί του πολιτισμού, τα μουσεία μας, για μένα δεν έκλεισαν ποτέ γιατί, όπως το γράφει ο Σεφέρης, «Τ’ αγάλματα είναι στο μουσείο. Ομως σε κυνηγούν, πώς δεν τα βλέπεις; Θέλω να πω, με τα σπασμένα μέλη τους, με την αλλοτινή μορφή τους που δεν γνώρισες κι όμως την ξέρεις». Μας συντρόφεψαν τις μέρες του εγκλεισμού μας με τη βοήθεια της τεχνολογίας, μπαίνοντας στα σπίτια μας. Ετσι μας εντυπώθηκαν περισσότερο, και έτσι όλοι θα αναζητήσουμε να τα επισκεφθούμε από κοντά, λελογισμένα. Οπως πάντα κρατούσαμε αποστάσεις για τη θέαση των έργων τέχνης, έτσι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι θα πρέπει και μέσα στις αίθουσες των μουσείων να κρατάμε τις σωστές αποστάσεις από τα άλλα πολύτιμα έργα τέχνης, τους συνανθρώπους μας. Τα μουσεία και ο πολιτισμός γενικότερα δεν είναι δαπάνη για να την κόψουμε ή να την αποκλείσουμε, είναι βίωμα και ανάγκη. Τάκης Μαυρωτάς διευθυντής Εικαστικού Προγράμματος Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη «Le Moulin de la Galette» του Βίνσεντ βαν Γκογκ Το Museo Nacional de Bellas Artes, στο μακρινό Μπουένος Αϊρες, που αν και δεν είναι ένα εγκυκλοπαιδικό μουσείο, αντίστοιχο του Λούβρου ή του Μητροπολιτικού Μουσείου Νέας Υόρκης, με συναρπάζει με τα επιλεγμένα του αριστουργήματα, αφού εκεί συναντάμε τη μεγαλοφυΐα εκατοντάδων καλλιτεχνών, από τον Ελ Γκρέκο και τον Φρανσίσκο Θουρμπαράν έως τον Πολ Γκογκέν και τον Βαν Γκογκ. Χαίρομαι όταν το επισκέπτομαι, καθώς εκεί για πρώτη φορά είδα τη ζωγραφική δουλειά του Βαγγέλη Παπαθανασίου, σε μεγάλη ατομική του έκθεση, αφού το μουσείο όχι μόνο συνδέει το χθες με το σήμερα, αλλά και ενδυναμώνει τη διεθνή του παρουσία με εκθέσεις καλλιτεχνών από όλον τον κόσμο. Ενα έργο τέχνης στο οποίο αυθόρμητα ανατρέχω είναι το «Le Moulin de la Galette» του Βίνσεντ βαν Γκογκ από τις συλλογές του Bellas Artes. Ο ξύλινος ανεμόμυλος του αυτοδίδακτου και αιρετικού ζωγράφου πάντα θα ανακαλεί στη σκέψη μας τη δύναμη του ανέμου που συμβολίζει και την πνοή της ζωής. Δεν ξεχνάμε ότι αυτός ο αυτόχειρας, που μόνο έναν πίνακα κατάφερε να πουλήσει όσο ζούσε, με το έργο του καθοριστικά επηρέασε και στερέωσε την εξέλιξη της τέχνης στον 20ό αιώνα. Τα μουσεία είναι οι κιβωτοί του πολιτισμού και αποτελούν φιλόξενα καταφύγια για όλους εκείνους που δεν σταματούν να ψάχνουν μέσα τους το βάθος και τη δύναμη της ύπαρξής τους. Τα μουσεία διδάσκουν και είναι αναγκαία όπως τα δέντρα σε ένα δάσος. Είναι θέμα χρόνου, δημιουργικότητας και φαντασίας μας να υπερπηδήσουμε τα τρέχοντα προβλήματα. Και όπως λέει ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Τίποτα δεν είναι χτισμένο πάνω σε βράχο. Ολα χτίζονται στην άμμο, αλλά πρέπει να χτίζουμε σαν η άμμος να ήταν βράχος».

Μουσεία

Ο τραγικός απολογισμός του πολέμου ανάμεσα σε Ισραήλ και Χεζμπολάχ

Μητσοτάκης για Σαμαρά: «Απαράδεκτη η αναφορά για «χαριεντίσματα»

Δημοσκόπηση Pulse: Πρωτιά ΝΔ, δεύτερο το ΠαΣοΚ - «Τελείωσαν οι ευκαιρίες για τον ΣΥΡΙΖΑ»

Πέθανε ο γνωστός ηθοποιός Θάνος Παπαδόπουλος

«Ζωγραφική της Βελόνας»: Μια έκθεση πρωτότυπων χειροτεχνιών στο Π.Π.Ι.Ε.Δ

Οδύσσεια 30 χρόνων για την «Επιστροφή» του Παζολίνι - Πώς έπεισε Φάινς και Μπινός

Ακύλλας Καραζήσης - Νίκος Χατζόπουλος: Ο Νίτσε, η φιλία τους και το νέο Πανεπιστήμιο

Ο Ινδός που σαρώνει σε τρόφιμα, ποτά - Οι ελληνικές εταιρείες που εξαγόρασε

Αποκαλύψεις Χρυσοχοΐδη: Η 17Ν, ο απρόσμενος «Χι», η μητέρα Αξαρλιάν και η γιάφκα της Πάτμου

Δημοσκόπηση Pulse: Πρωτιά ΝΔ, δεύτερο το ΠαΣοΚ - «Τελείωσαν οι ευκαιρίες για τον ΣΥΡΙΖΑ»

Καιρός: Οι επτά περιοχές που θα χτυπήσει η κακοκαιρίαι θα γίνει στην Αττική

Ακίνητα στην Αττική: Αυτή είναι η περιοχή με τα ακριβότερα σπίτια - Πόσο κοστίζουν, γιατί γίνονται ανάρπαστα -

Το μικροβίωμά μας το διαμορφώνουν οι φίλοι μας αλλά και οι φίλοι των φίλων μας

Αρκάς: Η «Καλημέρα» της Τετάρτης και το κόλλημα των νέων με το κινητό

Η γενεαλογία της woke κουλτούρας

Ο τραγικός απολογισμός του πολέμου ανάμεσα σε Ισραήλ και Χεζμπολάχ

5 το πρωί: «Φουρτούνα» στο Αιγαίο - Διαφωνία με τον Καραμανλήρένα στον αυτόματο

Αρκεί η συμφωνία εκεχειρίας Ισραήλ - Λιβάνου για να σταματήσει ο χορός του θανάτου;

Αρκεί η συμφωνία εκεχειρίας Ισραήλ - Λιβάνου για να σταματήσει ο χορός του θανάτου;

ΠαΣοΚ: Εργασιακά, μισθοί και στο βάθος Μητσοτάκης - Σημαντική συνάντηση

Οδύσσεια 30 χρόνων για την «Επιστροφή» του Παζολίνι - Πώς έπεισε Φάινς και Μπινός

Το πιο κοινό φάρμακο για τον θυρεοειδή «αποδυναμώνει» τα οστά

Ακύλλας Καραζήσης - Νίκος Χατζόπουλος: Ο Νίτσε, η φιλία τους και το νέο Πανεπιστήμιο

Μπέρναρντ Μάλαμουντ: Τέκνο μιας μεγάλης παράδοσης

Μια τόσο κοντινή Αμερική σε θέατρα της Αθήνας

Γάζα: Φατρίες και συμμορίες λυμαίνονται την ανθρωπιστική βοήθεια

Το «όλοι χωράνε» του Φάμελλου στο «φεύγω» του Σαρακιώτη - Το κλίμα με Πολάκη

Ρομπέρτα Μέτσολα στο «B» : Χρειαζόμαστε ενότητα διότι οι ΗΠΑ μιλούν τη γλώσσα της ισχύος

Γιατί οι Ελληνες πίνουν λιγότερο αλκοόλ - Το φαινόμενο της τεκίλας

Πώς 113 δήμοι «υψώνουν τείχη» σε ακραία καιρικά φαινόμενα

Ο δρόμος της Εθνικής για τον Όλυμπο του Nations League περνά από τα «Χάιλαντς»

Οι αρχιτέκτονες του Συντάγματος, ο ρόλος του ΠτΔ και το μοντέλο της Ιρλανδίας - Ο Νίκος Αλιβιζάτος στο ΒΗΜΑ

Ουκρανία: Η ευθύνη Μπάιντεν, η σιωπή Τραμπ και το άλλοθι στον Πούτιν - Ποια η στάση της Αθήνας

Η νέα επανάσταση στην AI ετοιμάζεται να αλλάξει τον κόσμο

Ειδήσεις

International Edition

Γνώμες

Μόνο στο Βήμα

ΒΗΜΑgazino

Grace

Podcasts

Videos

Newsletters

Συνδρομές

Special Editions