Επειτα από δέκα χρόνια πλήρους αδράνειας η ΕΡΤ επαναφέρει στο πρόγραμμά της την ελληνική παραγωγή μυθοπλασίας με τη μεταφορά του αντιπολεμικού μυθιστορήματος του Στράτη Μυριβήλη «Η ζωή εν τάφω». Η σειρά είναι εποχής, 16 επεισοδίων, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τάσου Ψαρρά, και αναμένεται να κάνει πρεμιέρα τις επόμενες ημέρες στην ΕΡΤ1.
Ο σκηνοθέτης μαζί με πρωταγωνιστές της σειράς μιλούν στο «Βήμα της Κυριακής» για το εγχείρημα της κρατικής τηλεόρασης, τις δυσκολίες που συνάντησαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και την κατάσταση στο ελληνικό τηλεοπτικό τοπίο.
Το 1917 και το σήμερα
Οι συζητήσεις για τη μεταφορά του μυθιστορήματος του Μυριβήλη στη μικρή οθόνη είχαν ξεκινήσει πριν από 10 χρόνια. «Μόλις είχαμε ολοκληρώσει τη σειρά για τον Καρυωτάκη και η ΕΡΤ μού πρότεινε να κάνουμε μια «μεγάλη» σειρά. Επειδή παράλληλα κάνω την εκπομπή «Εποχές και συγγραφείς» και είχα κάνει ένα πορτρέτο του Μυριβήλη πρότεινα να μεταφέρουμε στην τηλεόραση το συγκεκριμένο έργο» εξηγεί ο κ. Ψαρράς. Παρ’ όλο που η υπόθεση του μυθιστορήματος τοποθετείται χρονικά στο 1917, έχει πολλά όμοια στοιχεία με τη σημερινή εποχή. «Η σειρά είναι πάρα πολύ σύγχρονη. Εάν τη δείτε μέχρι τέλους θα καταλάβετε αυτό που σας λέω. Ζητήματα που μπαίνουν τώρα στο τραπέζι έμπαιναν και τότε» σημειώνει ο σκηνοθέτης, με τον Γιάννη Μπέζο – ο οποίος υποδύεται στη σειρά τον Στρατηγό Ιωάννου-Μπαλαφάρα – να συμπληρώνει: «Και τότε υπήρχε ένα εμφυλιοπολεμικό κλίμα, το οποίο κατά κάποιον τρόπο υπάρχει και τώρα. Ενας διχασμός, όχι βέβαια στην έκταση που υπήρχε τότε».
Η αφήγηση ξεκινά γύρω στο 1924, όταν ο Μυριβήλης αναζητώντας ένα έγγραφο της Στρατολογίας αναγκάζεται να ανοίξει ένα μικρό μπαούλο, όπου έχει φυλάξει διάφορα ενθυμήματα από τη ζωή του στα χαρακώματα του Ανατολικού Μετώπου κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, σκαλίζοντάς το βρίσκει έναν φάκελο με σημειώσεις από τη ζωή τότε του εθελοντή λοχία Αντώνη Κωστούλα. Σιγά-σιγά ο Κωστούλας εξελίσσεται σε μυθιστορηματική περσόνα του συγγραφέα που ζει και βιώνει αυτό που υποτίθεται έζησε ο Μυριβήλης.
Η κρίση και η μυθοπλασία
Η οικονομική κρίση έπληξε τον τομέα της μυθοπλασίας και ακόμη περισσότερο τέτοιου είδους παραγωγές. «Τέτοιες σειρές θα έπρεπε να γίνονται συνέχεια, γιατί υπάρχει ένας πλούτος μεγάλος. Δεν θα γίνουν εύκολα, και σε αυτό μεγάλη ευθύνη έχει το κοινό το οποίο πολλές φόρες ακολουθεί ανοησίες διότι έχει συνηθίσει σε αυτές» αναφέρει ο Μπέζος, σημειώνοντας ότι «για να γίνει αυτή η αλλαγή χρειάζεται υπομονή και επιμονή. Ο ιδιωτικός τομέας δεν φημίζεται ιδιαίτερα για αυτό, άρα ο κλήρος πέφτει στη δημόσια τηλεόραση, η οποία έχει την υποδομή και την μέχρι ένα σημείο υποχρέωση να το κάνει».
Τις ίδιες απόψεις εκφράζει και η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, η οποία επιστρέφει έπειτα από 10 χρόνια στη μικρή οθόνη. «Χαίρομαι που γίνεται στην ελληνική τηλεόραση έπειτα από πολλά χρόνια μια τόσο σπουδαία δουλειά» λέει και προσθέτει ότι «δυστυχώς οι σειρές που γίνονται στην ελληνική τηλεόραση είναι χαμηλού επιπέδου. Δεν έχουμε δει την ποιότητα της παραγωγής των σεναρίων που βλέπαμε τη δεκαετία του ’90 σε σειρές είτε της ΕΡΤ είτε στις αρχές της ιδιωτικής τηλεόρασης. Τότε υπήρχε μια διαφορετική νοοτροπία. Τα κανάλια έδιναν ευκαιρίες σε τέτοιου είδους παραγωγές. Οπότε αυτή είναι μια σημαντική στιγμή για την ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης» λέει.
Οι δυσκολίες
Θέλοντας να αποδώσει ρεαλιστικά την εποχή ο κ. Ψαρράς επέλεξε να γυρίσει τις σκηνές σε φυσικούς χώρους. Η πολυπληθής παραγωγή – το casting απαρτίζουν 157 ηθοποιοί και περίπου 1.600 κομπάρσοι – ταξίδεψε στη Μυτιλήνη, στα χωριά Κορέστεια στη Μακεδονία και σε αρκετά σημεία στην Αττική, όπως στην Παιανία, στο Λαύριο, στην Ελευσίνα, στον Ασπρόπυργο, στους πρόποδες του Υμηττού κ.α. «Προσπαθήσαμε να δώσουμε και το κλίμα της εποχής μέσα από τον χώρο και τη σχέση των ανθρώπων. Ωστόσο, υπάρχει ένα πρόβλημα αναπαράστασης. Δυστυχώς η Αθήνα, αλλά και γενικά η Ελλάδα, δεν κρατάνε κάτι από το παρελθόν, όπως άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Πρέπει όλα να στηθούν από την αρχή» εξηγεί ο κ. Ψαρράς. Μάλιστα, για τις ανάγκες των γυρισμάτων, το συνεργείο δημιούργησε από την αρχή το πεδίο των χαρακωμάτων σε μια μεγάλη έκταση στον Δήμο Παιανίας. Ομως όταν όλα ήταν έτοιμα για να ξεκινήσουν τα γυρίσματα εκεί, ξέσπασε η φωτιά στο Μάτι. «Ετσι λοιπόν κάναμε μια αντίστροφη κίνηση. Αντί το καλοκαίρι να γυρίσουμε τις εξωτερικές σκηνές, κάναμε τις εσωτερικές. Αυτό είναι μια ανορθοδοξία στον χώρο του γυρίσματος» λέει ο σκηνοθέτης.
Το γεγονός όμως ότι οι σκηνές των μαχών γυρίστηκαν υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες βοήθησε τους ηθοποιούς να μπουν στο κλίμα μιας δύσκολης κατάστασης. «Ημασταν σε κανονικά χαρακώματα μέσα στο κρύο. Δεν χρειάστηκε να υποκριθούμε ότι υποφέρουμε. Περνάμε μια κανονική θητεία. Για την υποκριτική είναι θετικό, αλλά επιβαρυντικό για εμάς τους ίδιους» αναφέρει ο πρωταγωνιστής της σειράς Δημήτρης Μοθωναίος, ο οποίος ενσαρκώνει τον Αντώνη Κωστούλα.
Το πρώτο επεισόδιο της σειράς θα προβληθεί την ερχόμενη Πέμπτη, 31 Ιανουαρίου 2019, στις 22.00. Πρωταγωνιστούν μεταξύ άλλων οι: Δημήτρης Μοθωναίος, Γιάννης Μπέζος, Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νίκος Πουρσανίδης, Γιώργος Αρμένης, Δημήτρης Ημελλος, Ερρίκος Λίτσης κ.ά.
