Αδυσώπητοι πόλεμοι, βίαιες συγκρούσεις και βάρκες γεμάτες ανθρώπους προς αναζήτηση ζωής – όχι απλώς καλύτερης ζωής. Είναι αδύνατο να αποφύγεις την επικαιρότητα και το τσουνάμι των επιπτώσεών της και ο κόσμος της τέχνης αποπειράται να σταθεί κριτικά απέναντι στον brave NEW World όπως διαμορφώνεται.

Ο οργανισμός πολιτισμού και ανάπτυξης ΝΕΟΝ και η διευθύντριά του, Ελίνα Κουντούρη, διοργανώνουν την έκθεση «Space of togetherness» (από τις 9/9) στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου/Σχολείον της Αθήνας «Ειρήνη Παπά» επί της οδού Πειραιώς 52 που αποσκοπεί να συμβάλει σε αυτόν τον επείγουσας σημασίας διάλογο.

«Σκέφτηκα τη συγκεκριμένη θεματική πριν από ενάμιση χρόνο με την αφορμή της τραγωδίας της Πύλου. Από εκεί ξεκίνησε η ιδέα: πώς μπορούμε να συνυπάρχουμε, πώς έχουν γίνει οι μετακινήσεις πληθυσμών μέσα στα χρόνια και ποιος είναι και ο ρόλος του νερού, της θάλασσας εν προκειμένω, μέσα σε αυτή τη διαδικασία.

Με τους δυο πιο πρόσφατους πολέμους, Ρωσίας – Ουκρανίας και Ισραήλ – Παλαιστίνης, το ζήτημα έχει γίνει ακόμα πιο επίκαιρο και η πόλωση της κοινωνίας απέναντι στα γεγονότα αλλά και τις συνέπειές τους είναι ακόμα μεγαλύτερη.

Μέσα στο togetherness υπάρχει και η έννοια του otherness: ποιος είναι ο Αλλος και πώς μπορούμε να τον δεχτούμε με ρεαλιστικούς ρόλους συνυπολογίζοντας και τις συγκρούσεις που μπορεί να προκύπτουν από τα διαφορετικά σημεία εκκίνησης – φυλετικά, πολιτικά, πολιτισμικά, του καθενός μας» θα πει στο ΒΗΜΑ η κυρία Κουντούρη, επιμελήτρια της έκθεσης.

Οι συμμετοχές

Σε αυτήν συμμετέχουν 21 καλλιτέχνες, Ελληνες και ξένοι. Από τη Μόνα Χατούμ και τη Μαλγκορζάτα Μίργκα-Τας, τη ρομά εικαστικό η οποία εκπροσώπησε την Πολωνία στην προηγούμενη Μπιενάλε Βενετίας, ή τον παλαιστινιακής καταγωγής Ταρίκ Κίσβανσον, έναν σύγχρονο νομά, σε χώρες όπως η Σουηδία και η Ιορδανία, ως τους πιο οικείους σε εμάς εικαστικούς όπως η Μαρία Λοϊζίδου, ο Μενέλαος Καραμαγκιώλης, η Γεωργία Σαγρή.

Σημειωτέον, κατά πάσα πιθανότητα θα είναι όλοι και όλες τους παρόντες στη συνέντευξη Τύπου που θα δοθεί στις 9 Σεπτεμβρίου, όπως και στα εγκαίνια της ίδιας μέρας. Στην έκθεση θα παρουσιάζονται γύρω στα 45 έργα – εγκαταστάσεις, βίντεο, ταπισερί, γλυπτά ή περφόρμανς.

Για παράδειγμα, η Γαλλομαροκινή Μπουσρά Καλιλί, η οποία στη δουλειά της συνεργάζεται με κοινότητες μεταναστών για θέματα που σχετίζονται με την αποικιοκρατία αναζητώντας στρατηγικές αντίστασης αυτών των ανθρώπων, θα παρουσιάσει τη βιντεο-εγκατάσταση «The Circle» (2023), ένα έργο που είναι η συνέχεια του «The Tempest Society», το οποίο είχε δείξει στην documenta 14.

Ορισμένοι από τους καλλιτέχνες/καλλιτέχνιδες συμμετέχουν με προϋπάρχοντα έργα τα οποία έχουν εξελίξει μέσα από την ανάθεση που τους έγινε από τον ΝΕΟΝ. Οπως συμβαίνει με τη Μαριάννα Χριστοφίδου, η οποία δημιουργεί ένα νέο έργο ειδικά για την έκθεση σε συνεργασία με τη δρα Ναντίνα Χριστοπούλου, ιδρύτρια του Δικτύου Μεταναστριών «Melissa», το οποίο είναι βασισμένο σε παλιότερη δουλειά της.

Το δε έργο του Κώστα Ρουσσάκη θα λειτουργεί ως ο χώρος του παράλληλου δημόσιου προγράμματος το οποίο αναμένεται πλούσιο και πολυφωνικό με τη συμμετοχή καλλιτεχνών, ακαδημαϊκών, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και φορέων χάραξης πολιτικής.

Οπως θα πει η κυρά Κουντούρη: «Ηθελα όλοι οι καλλιτέχνες να είναι ενεργοί σήμερα, οπότε τα έργα είναι από το 2010 και μετά για να μπορεί να δημιουργείται ένας πολύ ζωντανός διάλογος. Αυτό που διαφαίνεται μέσα από αυτά τα έργα λοιπόν είναι ότι κάποια αιτήματα ήταν τα ίδια πριν από 20-30 χρόνια, απλώς επανέρχονται σήμερα με λίγο διαφορετικό λεξιλόγιο.

Οι δε καλλιτέχνες προέρχονται από τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή πολύ συνειδητά, κατ’ αρχάς επειδή οι περισσότερες από τις χώρες των περιοχών αυτών είναι χώρες εκκίνησης και προορισμού μεταναστών και προσφύγων.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους καλλιτέχνες έχουν μια ενεργή κοινωνική δράση και ορισμένοι από αυτούς, όπως ο Ενρί Τσενάι ή ο Ανδρέα Τζούροβιτς, έχουν βιώσει αυτή τη μετακίνηση και μετάβαση. Μέσα από την εικαστική πρακτική του καθενός θα ήθελα να δούμε και τις αντιφάσεις που προκύπτουν στην ταυτότητα των ανθρώπων της διασποράς, όπως και ποιος είναι ο ρόλος των καλλιτεχνών σε αυτή την πολιτισμική συνέχεια μέσα από τις ιστορίες που αφηγούνται».

Ένας ζωντανός χώρος

Η έκθεση φιλοξενείται σε έναν ενεργό, ζωντανό χώρο, το Σχολείον της Αθήνας – Ειρήνη Παπά, όπου στεγάζεται η Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου από το 2014. Το σύμπλεγμα κτιρίων δηλαδή που είχε κατασκευαστεί το 1910 και που η αείμνηστη ηθοποιός ανέλαβε να αναπλάσει για να γίνει ένα σχολείο θέατρου με τη συνδρομή του αρχιτέκτονα Μάνου Περράκη.

Εκεί πραγματοποιούνται κάθε Σεπτέμβρη οι εισαγωγικές εξετάσεις, εκεί υπάρχει μια ανοιχτή σκηνή όπου πραγματοποιούνται παραστάσεις (για παράδειγμα θα παρουσιαστούν τέσσερις παραστάσεις της «Ορέστειας» σε σκηνοθεσία του Θόδωρου Τερζόπουλου τον Σεπτέμβριο).

«Η Δραματική Σχολή επιλέχτηκε ύστερα από αρκετή έρευνα στο πλαίσιο της οποίας αναζητούσαμε έναν χώρο που λειτουργεί πολύπλευρα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μια εστία εκπαιδευτική στην οποία βρίσκονται συνέχεια φοιτητές αλλά και επαγγελματίες ηθοποιοί με αποτέλεσμα να προκύπτει μια καλλιτεχνική όσμωση.

Ολα αυτά σε ένα σύμπλεγμα κτιρίων που έχει αλλάξει πολλές χρήσεις: υπήρξε εργοστάσιο εταιρείας χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων σε μια περιοχή που βρίσκονταν βιομηχανίες κλωστοϋφαντουργίας ή τροφίμων ως το τέλος της δεκαετίας του ’90 με πολλούς εργαζομένους να είχαν έρθει στη χώρα από μετακινήσεις πληθυσμών ως πρόσφυγες ή μετανάστες. Νομίζω ότι ο χώρος και συμβολικά ενισχύει και συμπληρώνει τη θεματική της έκθεσης» θα σχολιάσει η Κουντούρη.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, ο ΝΕΟΝ πραγματοποίησε κατασκευαστικές εργασίες υποδομής στους μη ανακαινισμένους χώρους της Σχολής. Συγκεκριμένα σε δυο μεγάλες αίθουσες 300 τ.μ. και 400 τ.μ. περίπου στο κτίριο Κ13 και στον «πύργο» τα οποία χρησιμοποιούνται αμφότερα για πρόβες – εκεί είχε δείξει δουλειά του ο Κώστας Τσόκλης το 2009. Αυτή άλλωστε είναι πάγια τακτική του ΝΕΟΝ, να δημιουργεί και να δωρίζει υποδομές στους χώρους με τους οποίους συνεργάζεται.

Οπότε και σε αυτή την περίπτωση έγιναν έργα ανάπτυξης και επέκτασης δικτύων υποδομής (ηλεκτρικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις), φωτισμού, κλιματισμού και συστημάτων ασφάλειας – πυρανίχνευσης.

INFO

«Space of togetherness» στον χώρο της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου / Σχολείον της Αθήνας-Ειρήνη Παπά, Πειραιώς 52, Μοσχάτο, από τις 9 Σεπτεμβρίου ως τις 20 Οκτωβρίου.