«Πιστεύεις ότι κάποια μέρα θα μπορούσες να με εκτιμήσεις;».

«Ναι, Μέριλιν. Εδώ το έχω».

Ο παραπάνω διάλογος ανάμεσα στη φωτογράφο Ιβ Αρνολντ και τη Μέριλιν Μονρόε βρίσκεται τυπωμένος στο οπισθόφυλλο του λευκώματος «Marilyn Monroe by Eve Arnold», ένα από τα καλύτερα (αν όχι το καλύτερο) φωτογραφικά ντοκουμέντα που έχουν κυκλοφορήσει ποτέ για το απόλυτο sex symbol του 20ού αιώνα. To λεύκωμα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις FSG είναι η απόλυτη κολεξιόν προερχόμενη από το αρχείο της φωτογράφου και με παραπάνω από 100 φωτογραφίες καλύπτει σημαντικούς σταθμούς από την τελευταία δεκαετία της καριέρας της Μονρόε, ανάμεσα στους οποίους και φωτογραφίες πλατό της ταινίας «Οι αταίριαστοι» («The Misfits», 1961) του Τζον Χιούστον που είναι το κύκνειο άσμα της ηθοποιού.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που το βιβλίο κυκλοφορεί. Το 1987, η Αρνολντ (που πέθανε το 2012) εξέδωσε το λεύκωμα «Marilyn Monroe: An appreciation», το οποίο κάλυπτε, για πρώτη φορά,  τη σχέση ανάμεσα στις δύο γυναίκες που χρονολογείται ανάμεσα στο 1951 και το 1962, χρονιά θανάτου της Μονρόε.

Παίζοντας μπιλιάρδο
©Eve Arnold Monroe p130

Ωστόσο, η δεύτερη έκδοση που κυκλοφόρησε στις 30 του εφετινού Σεπτεμβρίου από την ACC Art Books, είναι εμπλουτισμένη με ακόμα περισσότερο υλικό καθώς επίσης ένα εισαγωγικό κείμενο της ηθοποιού και σκηνοθέτριας Αντζέλικα Χιούστον, κόρης του Τζον Χιούστον, αλλά και ένα του εγγονού της Αρνολντ, Μάικλ. Περιλαμβάνει πολλές φωτογραφίες από το αρχείο της Αρνολντ που δεν έχουν ποτέ μέχρι σήμερα δημοσιοποιηθεί και δίνει, έτσι, μια εικόνα πληρότητας σε ό,τι έχει σχέση με τη Μονρόε στην τελευταία δεκαετία της σύντομης (και ταλαιπωρημένης) ζωής της.

Γυναίκα-φαινόμενο

Με την εξαίρεση, ίσως, του Ελβις Πρίσλεϊ, για κανέναν άλλον άνθρωπο της γενιάς της Μέριλιν Μονρόε δεν έχει χυθεί περισσότερο μελάνι και δεν έχει σπαταληθεί περισσότερο χαρτί και φιλμ από όσο για εκείνη. Για κανέναν άλλον άνθρωπο της γενιάς της δεν έχουν γραφτεί τόσα άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά αλλά και τόσα βιβλία (ως και βιβλία ψυχανάλυσης). Αρκεί να πούμε ότι υπάρχει κάποιος φαν της στη Φλόριντα που ισχυρίζεται ότι διαθέτει μια συλλογή από 604 διαφορετικά βιβλία για τη Μονρόε!

Από αριστερά: Ιλάι Γουάλας, Κλαρκ Γκέιμπλ, Μέριλιν Μονρόε και Μοντγκόμερι Κλιφτ στα γυρίσματα των «Αταίριαστων» (1960) ©Eve Arnold Monroe p100

Για κανέναν άλλον άνθρωπο δεν έχουν ειπωθεί τόσες ιστορίες (αληθινές ή ψεύτικες) και για κανέναν δεν έχουν γυριστεί τόσες τηλεοπτικές εκπομπές και τόσα ντοκιμαντέρ. Για τη Μέριλιν Μονρόε έχει γραφτεί όπερα και μπαλέτο, ως και η Λουσίλ Μπολ την υποδύθηκε φορώντας μια ξανθιά περούκα σε ένα επεισόδιο του δημοφιλούς sitcom της «I Love Lucy».

Ηθοποιός σε 28 ταινίες, ανάμεσα στις οποίες και μια από τις καλύτερες κωμωδίες όλων των εποχών, το «Μερικοί το προτιμούν καυτό» (1959) του Μπίλι Γουάιλντερ, η Μέριλιν Μονρόε που γεννήθηκε στο Λος Αντζελες την 1η Ιουνίου του 1926 και πέθανε στα 36 της στην ίδια πόλη (5 Αυγούστου του 1962, από υπερβολική δόση χαπιών) ήταν η γυναίκα που προκαλούσε πάθος, απλώς και μόνο με την παρουσία της.

«Ο αρχηγός της Σοβιετικής Ενωσης Νικίτα Χρουστσόφ ήταν τόσο ταραγμένος όταν τη συνάντησε που με τη χειραψία του παραλίγο να της σπάσει τα δάχτυλα»

Γοήτευσε τον κόσμο των σπορ (παντρεύτηκε τον άσο του μπέιζμπολ Τζο Ντι Μάτζιο) αλλά και τον κόσμο της διανόησης (παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα Αρθουρ Μίλερ). Ο συγγραφέας Νόρμαν Μέιλερ έγραψε δύο βιβλία και ένα θεατρικό έργο για χάρη της. Προκάλεσε τεράστιο θόρυβο από άκρη σε άκρη των Ηνωμένων Πολιτειών τραγουδώντας το «Happy Birthday» στον πρόεδρο Τζον Φ. Κένεντι. Παρουσιάστηκε σε τέσσερις αρχηγούς κρατών, ανάμεσα στους οποίους και η βασίλισσα Ελισάβετ της Μεγάλης Βρετανίας όπως και ο αρχηγός της Σοβιετικής Ενωσης Νικίτα Χρουστσόφ που ήταν τόσο ταραγμένος όταν τη συνάντησε που με τη χειραψία του παραλίγο να της σπάσει τα δάχτυλα.

Η ματιά της φωτογράφου

Γεννημένη στις 21 Απριλίου του 1912, η αμερικανίδα φωτορεπόρτερ Ιβ Αρνολντ είχε ταξιδέψει σε όλον τον κόσμο φωτογραφίζοντας ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Διόλου τυχαία έντυπα όπως το «ΤΙΜΕ» και η «Telegraph» έχουν εκθειάσει τη δουλειά της, ιδίως σε ό,τι αφορά τα πορτρέτα τα οποία έχουν χαρακτηριστεί «μαγικά». Το ενδιαφέρον της Αρνολντ για τη φωτογραφία ξεκίνησε το 1946, ενώ εργαζόταν ακόμα στο τμήμα τελικής φωτοεπεξεργασίας της Kodak στο Νιου Τζέρσεϊ. Οταν αποφάσισε να ασχοληθεί η ίδια με τη φωτογραφία, ο φακός της κατέγραψε πλούσιους και διάσημους όπως και ανθρώπους καθημερινούς.

Mε την Πόλα Στράσμπεργκ και ένα μωρό στα γυρίσματα της ταινίας «Οι αταίριαστοι» στη Νεβάδα (1960). ©Eve Arnold Monroe p100

Πολιτικοποιημένο άτομο, η Ιβ Αρνολντ ταξίδεψε σε πολλές χώρες του κόσμου και με τον φακό της κατέγραψε κινήματα υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων και της μαύρης εξουσίας, Αραβες σε χαρέμια και χαμάμ, το θέμα της γέννησης, φτωχούς, ηλικιωμένους και αουτσάιντερ της ζωής.

Λίγο αργότερα, έγινε η πρώτη γυναίκα που μπήκε στο πρακτορείο Magnum Photos, και τότε έγινε μεγάλο όνομα στον χώρο της μόδας. Οι φωτογραφίες της Μέριλιν Μονρόε που η Αρνολντ τράβηξε στα γυρίσματα της ταινίας «Οι αταίριαστοι», θεωρούνται από τις πιο αξέχαστες της ηθοποιού και συμπυκνώνουν την «περιέργεια» που υπήρξε κινητήρια δύναμη σε όλη την καριέρα της. Το λεύκωμα βεβαίως περιέχει και άλλες στιγμές της Μονρόε, όπως μια εικόνα της ενώ διαβάζει τον «Οδυσσέα» του Τζέιμς Τζόις στο Mr Sinai της Νέας Υόρκης το 1952 ή φωτογραφία της με τον Λόρενς Ολίβιε από τα γυρίσματα της ταινίας τους «Ο πρίγκιπας και η χορεύτρια» (1957).

Η σημασία της εμπιστοσύνης

Η Μονρόε και η Αρνολντ συναντήθηκαν για πρώτη φορά σε ένα πάρτι στις αρχές της δεκαετίας του 1950 και η ιστορία γύρω από αυτή τη συνάντηση έχει περίπου ως εξής: γνωρίζοντας τη δουλειά της Αρνολντ η Μονρόε αναφέρθηκε συγκεκριμένα στις εικόνες της Μαρλέν Ντίτριχ την οποία η Αρνολντ είχε φωτογραφίσει.

H Μέριλιν Μονρόε ξεκουράζεται κατά τη διάρκεια ενός μικρού διαλείμματος στα γυρίσματα της ταινίας «Οι αταίριαστοι» στη Νεβάδα (1960). Η ταινία του Τζον Χιούστον, που βγήκε στους κινηματογράφους το 1961, είναι το κύκνειο άσμα της ηθοποιού ©Eve Arnold

«Εφόσον μπόρεσες και έκανες τόσο καλή δουλειά με τη Μαρλέν, μπορείς να φανταστείς τι θα μπορούσες να κάνεις με εμένα;» ρώτησε η ηθοποιός τη φωτογράφο. Αυτή ήταν η αρχή της δημιουργίας μιας ισχυρής φιλίας που στηριζόταν στην εμπιστοσύνη. Η Αρνολντ τα κατάφερε και με το παραπάνω τιμώντας με τον καλύτερο τρόπο το μεγαλύτερο αστέρι του 20ού αιώνα.

Αναφέρει η ίδια η Αρνολντ στο «Marilyn Monroe by Eve Arnold» σχετικά με τα γυρίσματα των «Αταίριαστων»: «Το ότι είμαι γυναίκα με βοήθησε να καταλάβω τις διαθέσεις και τις απαντήσεις της. Επίσης, το ότι ήμουν μια άλλη γυναίκα απέφυγε την παράκαμψη αρσενικού – θηλυκού που άνδρες συνάδελφοί μου μού λένε ότι είναι απαραίτητο για την παραγωγή οικείων εικόνων. Ο μύθος ήταν πάντα ότι είναι απαραίτητο o/η φωτογράφος να πηγαίνει στο κρεβάτι με το θέμα του. Δεν έχω τρόπο να διαπιστώσω αν αυτός ο ισχυρισμός ισχύει, γνωρίζοντας όμως λίγο για την κατάσταση της ψυχής της Μέριλιν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Οι αταίριαστοι», μπορώ να μαντέψω ότι μια τέτοια σχέση θα είχε μόνο να προσθέσει στα ήδη υπάρχοντα προβλήματα».