Η Μύκονος, το επονομαζόμενο «ανεξάρτητο λαμπερό κρατίδιο» εντός της ελληνικής επικράτειας με τα ακριβά ξενοδοχεία, τα φημισμένα night clubs, τις exclusive μπουτίκ και τις συλλεκτικές σαμπάνιες που κοστίζουν μέχρι 180.000 ευρώ το μπουκάλι, έχει ξεπεράσει σε φήμη άλλα διεθνή spots στον πλανήτη. Υπάρχει όμως και μία άλλη πλευρά του νησιού, ενός νησιού με σπουδαία Ιστορία, με μνημεία και περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που μέσα στον οργασμό της ανάπτυξης πρέπει να προστατευθούν.

Δυστυχώς, τις τελευταίες ημέρες στην επικαιρότητα βρίσκεται η βίαιη επίθεση στον αρχαιολόγο Μανώλη Ψαρρό, υπάλληλο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνδέουν το χτύπημα εναντίον του με οικοδομικές αυθαιρεσίες σε περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που εκείνος ήλεγχε. «Το χτύπημα προς τον συνάδελφο Μανώλη Ψαρρό θεωρούμε ότι σχετίζεται άμεσα με τις υποθέσεις που διαχειριζόταν στο πλαίσιο των καθηκόντων του» αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Δέσποινα Κουτσούμπα.

«Εμείς ως αρχαιολόγοι εφαρμόζοντας τον αρχαιολογικό νόμο πολλές φορές γινόμαστε, αν θέλετε, «δυσάρεστοι». Συνάδελφοι σε όλη τη χώρα έχουν δεχθεί κατά καιρούς απειλές, λεκτικούς προπηλακισμούς, μηνύσεις. Ομως πρόκειται για πρώτη φορά που ένας συνάδελφος δέχεται ένα τέτοιο μαφιόζικο χτύπημα, με απειλή για τη σωματική του ακεραιότητα. Πρόκειται για έναν ευθύ εκφοβισμό για όποιον δημόσιο λειτουργό θέλει να κάνει σωστά τη δουλειά του».

Οπως αναφέρει, από την πρώτη ημέρα ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επικοινώνησε με τις αρμόδιες αρχές καταθέτοντας στοιχεία για την υπόθεση. «Η Μύκονος πρέπει να γνωρίζετε ότι αποτελεί μια περιοχή πολλαπλώς προστατευόμενη», εξηγεί. «Υπάρχουν συγκεκριμένοι όροι δόμησης, συγκεκριμένοι αρχαιολογικοί χώροι. Ο παλιός Δήμος Μυκονίων είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος, η Χώρα του νησιού είναι προστατευόμενος παραδοσιακός οικισμός, ενώ προστατεύεται και το τοπίο με την κήρυξη της Μυκόνου ως τόπου ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Υπάρχουν λοιπόν άνθρωποι καθόλα νόμιμοι που εξασφαλίζουν όλες τις απαραίτητες άδειες και προχωρούν σε οικοδομικές εργασίες, υπάρχουν όμως και πολλοί που παρανομούν εισπράττοντας δισ. από τις επιχειρήσεις τους που λειτουργούν παράνομα σε αυθαίρετα κτίσματα».

 

Μια νέα ρύθμιση

Την ίδια στιγμή με νέα ρύθμιση το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναστέλλει την έκδοση του συνόλου των οικοδομικών αδειών (εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, όπως αυτές για τις επισκευές νομίμως υφιστάμενων κτιρίων, εντός νόμιμου περιγράμματος και όγκου) σε όλες τις εκτός σχεδίου περιοχές της Μυκόνου, μέχρι την έγκριση του σχετικού ειδικού πολεοδομικού σχεδίου για το νησί. «Αν στην Ελλάδα κάποιοι θεωρούν ότι είναι υπεράνω του νόμου και ότι αποτελούν ξεχωριστό τμήμα της επικράτειας, είναι μακριά νυχτωμένοι. Στη Μύκονο θα εφαρμοστεί ο νόμος», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων με ανακοίνωσή του χαρακτήρισε τη δήλωσή του «καλοδεχούμενη». «Πρέπει όμως να προχωρήσουμε σε άμεσα μέτρα. Η πολιτική των προστίμων δεν έχει οδηγήσει πουθενά», αναφέρει η Δέσποινα Κουτσούμπα. «Για τους μεγάλους επιχειρηματίες της Μυκόνου που παρανομούν ένα πρόστιμο της τάξης των 20.000 ευρώ δεν σημαίνει τίποτα. Σε αυτό που πρέπει να οδηγηθούμε είναι στην εφαρμογή της νομοθεσίας που επιβάλλει πρώτα από όλα να υπάρξουν άμεσα κατεδαφίσεις βεβαιωμένων αυθαίρετων κατασκευών, ώστε να σταματήσει η κερδοφορία συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων που λειτουργούν επιχειρήσεις σε αυθαίρετα, χωρίς άδειες λειτουργίας, θησαυρίζοντας. Θέλουμε λοιπόν να δούμε συνεργεία κατεδάφισης στο νησί με τη συνεργασία των συναρμόδιων υπηρεσιών και τη συνδρομή του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη» αναφέρει.

Η Μύκονος της αρχαιολογίας

Οσοι βρεθούν στο νησί εφέτος το καλοκαίρι πρέπει να γνωρίζουν ότι η Μύκονος έχει και μία άλλη πλευρά με σημαντικά μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ενώ μία επίσκεψη στη γειτονική Δήλο επιβάλλεται.

Ξεκινώντας από τη μυθολογία, οι βραχώδεις συστάδες που συναντώνται στην κορυφή των λόφων της Μυκόνου είναι σύμφωνα με τη μυθολογία οι τάφοι των Γιγάντων που εξόντωσε ο Ηρακλής κατά τη Γιγαντομαχία.

Ηδη τα ομηρικά έπη αλλά και οι μεταγενέστερες παραδόσεις συνέδεαν το νησί με τον τόπο θανάτου του βασιλιά των Λοκρών Αίαντα, γιο του Οϊλέα κατά την επιστροφή του από την Τροία. Ο ίδιος καταδικάστηκε από τους θεούς για τον βιασμό της Κασσάνδρας μέσα στον ναό της θεάς Αθηνάς στην Τροία. Οι θεοί λοιπόν βουλιάζουν το καράβι του και κατόπιν τον κατακρημνίζουν κόβοντας στα δύο τον βράχο στις βραχονησίδες Γύρες (τοποθετούνται στη είσοδο του Πανόρμου) όπου είχε ανέβει για να σωθεί. Ετσι λοιπόν ο τάφος του βασιλιά των Λοκρών Αίαντα, είχε θεωρηθεί μέσα από την προφορική και μυθολογική παράδοση ότι βρισκόταν στον χαμηλό αλλά περίοπτο λόφο στο κέντρο της παραλίας της Φτελιάς. Στην πραγματικότητα όμως, ο γήλοφος κάλυπτε τα ερείπια ενός οργανωμένου οικισμού της Νεότερης Νεολιθικής Ι-ΙΙ περιόδου 5000-4500 π.Χ. που ερευνήθηκε ανασκαφικά (1995-2003) από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Με τη διερεύνηση του οικισμού πιστοποιήθηκε η ανθρώπινη παρουσία στο νησί ήδη από την 5η χιλιετία π.Χ., ενώ η Φτελιά έδωσε πλήθος κινητών ευρημάτων, ανάμεσά τους και το πήλινο στεατοπυγικό νεολιθικό ειδώλιο ύψους 18 εκ. που ανήκει στη νεότερη φάση του οικισμού και είναι γνωστό ως «H κυρά της Μυκόνου».

Εξίσου σημαντική ανακάλυψη ήταν και εκείνη του μυκηναϊκού θολωτού τάφου στα Αγγελικά (τέλη 15ου-14ος αι. π.Χ.), μνημείου που εκτός από τα κινητά ευρήματα (κεραμική, χρυσά περιδέραια, σφραγιδόλιθους από ημιπολύτιμους λίθους) παρέχει σημαντικά στοιχεία και για την ταφική αρχιτεκτονική στις Κυκλάδες. Ο τάφος κατασκευάστηκε πιθανώς αρχικά για κάποια σημαντική προσωπικότητα του νησιού. Εντός του βρέθηκαν ελάχιστα ανθρώπινα οστά και καθόλου χάλκινα αντικείμενα, στοιχείο που, σύμφωνα με τον ανασκαφέα κ. Π. Ι. Χατζηδάκη, υποδηλώνει ότι κατά τη διάρκεια χρήσης του τάφου ίσως είχαν γίνει αντιληπτά τα στατικά προβλήματα που αντιμετώπιζε και οι νεκροί, μαζί με ορισμένα από τα κτερίσματα, μεταφέρθηκαν σε άλλο μέρος. Ουσιαστικά αποτελεί το μεγαλύτερο και καλύτερα σωζόμενο δείγμα ταφικής αρχιτεκτονικής της μυκηναϊκής περιόδου από τις Κυκλάδες.

Ακόμη, η ίδια η Χώρα, με το παραδοσιακό χρώμα του οικισμού και τους Ανεμόμυλους – που αποτελούν επίσης κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο -, την εκκλησία της Παναγιάς Παραπορτιανής και τη «Μικρή Βενετία» είναι προστατευόμενος οικισμός, ενώ σωστικές ανασκαφές στη Χώρα έχουν φέρει στο φως ευρήματα της βυζαντινής περιόδου.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου επίσης τα τελευταία χρόνια έχει φιλοξενήσει σειρά περιοδικών εκθέσεων. Σημειώνεται ότι δρομολογείται η επέκταση και επανέκθεση του μουσείου, έτσι ώστε δίπλα στα ευρήματα από τη γειτονική Ρήνεια να εκτεθούν για πρώτη φορά στο σύνολό τους και τα ευρήματα από την ίδια τη Μύκονο.