Το 1994 ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας κυκλοφόρησαν τον δίσκο «Της αγάπης μαχαιριά». Στον δίσκο, πέρα από τους δικούς τους στίχους, είχαν μελοποιήσει και τρία ποιήματα της εξαιρετικής ποιήτριας Λένας Παπά, «Του έρωτα», το «Δωμάτιο» και τα «Παλιά καλοκαίρια», τρία τραγούδια που είναι από τα σημαντικότερα που μας έχουν χαρίσει ο Χάρης και ο Πάνος.
Τα «Παλιά καλοκαίρια» τελειώνουν με τον στίχο «γιατί ό,τι υπήρξε μια φορά δεν γίνεται να πάψει να έχει υπάρξει». Ενας φιλοσοφικός στοχασμός που δύσκολα τον ξεπερνάς όταν πέσεις πάνω του. Η διαδρομή αυτής της σκέψης όμως χάνεται μέσα στα χρόνια. Οποιος έχει διαβάσει προσεκτικά Ρίλκε (γεννημένος το 1875) θα συναντήσει στις «Ελεγείες του Ντουίνο» τον στίχο «μια φορά να έχεις υπάρξει, αν και μονάχα μια φορά επί της γης να έχεις υπάρξει, αμετάκλητο φαίνεται».
Ούτε αυτή όμως είναι η αφετηρία. Πριν από μερικούς μήνες έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο με σκέψεις του προσωκρατικού φιλοσόφου Εμπεδοκλή (γεννημένος το 495 π.Χ.), ο οποίος έχει διατυπώσει την ίδια σκέψη. Ισως να μην είναι ούτε αυτή η αφετηρία (που είναι και το πιθανότερο) και να έχει διατυπωθεί από κάποιον άλλον πριν και από τον Εμπεδοκλή. Δεν έχει σημασία η πατρότητα της φράσης γιατί δεν υπάρχει πατρότητα. Υπάρχουν άνθρωποι που ακολουθώντας τις δικές τους συχνά πολύ διαφορετικές πορείες σκέψης και εμπειρίας καταλήγουν από άλλον δρόμο στον ίδιο τόπο. Δεν πρόκειται απαραίτητα για τη διακειμενικότητα που συναντάμε στη λογοτεχνία (στις σχέσεις δηλαδή ενός κειμένου με προγενέστερα κείμενα που πολλές φορές αποδίδονται αυτούσια) αλλά για την περιπέτεια της σκέψης και την περιπλάνηση φράσεων μέσα στην τέχνη. Είναι μια ιδιαίτερα γοητευτική διαδικασία αν τη δεχτείς ως τέτοια και δεν σε πιάνει η μικροψυχία να αποκαλύψεις λογοκλοπές.
Δεν ξέρω αν έχει μείνει πια χώρος για πρωτότυπη σκέψη – μοιάζουν να έχουν ειπωθεί όλα – αλλά σίγουρα υπάρχει πρωτότυπος, αυστηρά προσωπικός δρόμος και τρόπος να φτάσεις εκεί που μπορεί να έφτασαν πολλοί πριν από εσένα. Και ο τρόπος μας είναι εκείνος που μετράει, αυτό είναι το χνάρι μας. Υπάρχουν αρκετές τέτοιες τροχιές που συναντιούνται στην τέχνη και φυσικά και στο ελληνικό τραγούδι.
Το τραγούδι «Παλιά καλοκαίρια» το ηχογράφησε και ο Μίλτος Πασχαλίδης το 2010 στον δίσκο του «Ξένιος», σε ενορχήστρωση του Θάνου Μικρούτσικου.
