«Από μικρό παιδί η γιορτή που προτιμούσα ήταν τα Χριστούγεννα, και γενικά όλες αυτές οι ημέρες της Πρωτοχρονιάς» εξομολογείται ο Δημήτρης Τσίτουρας. Και το επιβεβαιώνει προσκαλώντας μας σε ένα εορταστικό ταξίδι στον χρόνο: Στη νοσταλγική επιστροφή στα χρωματιστά και ευτυχισμένα Χριστούγεννα και στις ελπιδοφόρες Πρωτοχρονιές του παρελθόντος, ξεκινώντας, αν όχι από τα παιδικά του χρόνια, σίγουρα από τα χρόνια της νεότητάς του, από το «ευτυχές 1974», και φθάνοντας μέχρι τις ημέρες μας.
Oλα αυτά στο δίγλωσσο υψηλής αισθητικής λεύκωμα που κυκλοφόρησε ο γνωστός συλλέκτης. Τίτλος του «50 Χρόνια/Υears Christmas Cards, 1974-2023». Στις σελίδες της έκδοσης, που παρουσιάστηκε προ ημερών σε μια ζεστή εκδήλωση στον Πολυχώρο Ω2 του Ωδείου Αθηνών, περιέχονται οι ευχητήριες κάρτες που έχει λάβει η οικογένεια Τσίτουρα από φίλους, συνεργάτες και γνωστούς τις τελευταίες δεκαετίες. Κάρτες χαρούμενες, τρυφερές και παιχνιδιάρικες, αλλά και κάρτες-έργα τέχνης, οι οποίες ξεφεύγοντας από το πλαίσιο της γιορτής χρησιμοποιούνται ενίοτε ως αφορμή για μια ενδιαφέρουσα αναδρομή σε αξιοπρόσεκτα ιστορικά γεγονότα.
Η εξομολόγηση για το βιβλιοπωλείο
«Ανακάλυψα τις χριστουγεννιάτικες κάρτες από τις μικρές εικονίτσες που αγοράζαμε από το καθολικό κατάστημα της οδού Σίνα στο πλάι του Αγίου Διονυσίου των Καθολικών» σημειώνει ο κ. Τσίτουρας προλογίζοντας την έκδοση: «Το κατάστημα λεγόταν «Καλός Τύπος». Μη έχοντας με ποιον να αλληλογραφήσω, έστελνα χριστουγεννιάτικες κάρτες στη θεία μου Βασιλική (στον Αρι της Μεσσηνίας), χήρα του αδελφού του πατέρα μου Σπύρου. Και στους συγγενείς μας από την πλευρά της μητέρας μου στην Κωνσταντινούπολη. Οταν πια το 1958 άρχισα να εργάζομαι στο Βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης, δηλαδή τα καλοκαίρια και τις διακοπές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, ζούσα τα Χριστούγεννα με όλη την ψυχή μου».
Η εμπειρία από τη νεανική «θητεία» του στον Ελευθερουδάκη ήταν ιδιαίτερα σημαντική, καθοριστική, θα λέγαμε, για τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνοντας άρχισε να αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του και να χαράζει τη δική του πορεία.
«Συνηθίζω να λέω ότι αν ήθελα να ξαναζήσω μία ημέρα από τη ζωή μου, αυτή θα ήθελα να είναι μια χριστουγεννιάτικη ημέρα στο βιβλιοπωλείο» εξομολογείται σήμερα. «Ηταν τόσο ωραία η ατμόσφαιρα, και το κέφι των παιδιών που εργαζόμασταν εκεί για τις πωλήσεις ήταν μεγάλο και αληθινό. Αλλά και ο κόσμος σαν να ήταν διαφορετικός από τις άλλες ημέρες. Εβλεπες νέα πρόσωπα αλλά και πρόσωπα της επικαιρότητας, καλλιτέχνες και πολιτικούς που δεν τους συναντούσες άλλες φορές» συνεχίζει.
Το εξώφυλλο του λευκώματος «50 χρόνια χριστουγεννιάτικες κάρτες. 1974-2023»
Δεν ξεχάστηκαν σε κάποιο συρτάρι
Πολλά από αυτά τα «πρόσωπα της επικαιρότητας» στα χρόνια που ήρθαν ο Δημήτρης Τσίτουρας τα γνώρισε, τα συναναστράφηκε στενά, μοιράστηκε μαζί τους ακόμα και πολύ προσωπικές του στιγμές. Ηταν η εποχή που γνωστοί και φίλοι τις ημέρες των γιορτών αντάλλασσαν κάρτες. Γεννημένος συλλέκτης, ο Δημήτρης Τσίτουρας αυτές τις κάρτες, τις διά αλληλογραφίας ευχές που έστειλαν σε εκείνον και στη σύζυγό του επώνυμοι γνωστοί και φίλοι, δεν τις πέταξε ποτέ, ούτε τις ξέχασε στριμωγμένες σε κάποιο συρτάρι. Τις αρχειοθέτησε, τις φύλαξε με προσοχή και αγάπη και ιδού!
«Το βιβλίο-λεύκωμα που κρατάτε στα χέρια σας καλύπτει 50 χρόνια ανταλλαγής ευχών για τα Χριστούγεννα και τον Νέο Χρόνο» εξηγεί τώρα και συνεχίζει την περιγραφή: «Από το 1974, χρονιά που νιόπαντροι η Αγγέλα και εγώ εγκατασταθήκαμε στο Λονδίνο, έως το 2023. Τον Δεκέμβριο του 1973, συγκεκριμένα στις 28 Δεκεμβρίου, ημέρες Χριστουγέννων, παντρευτήκαμε, και 4 Ιανουαρίου εγκατασταθήκαμε στο Λονδίνο, όπου εγώ από τον Σεπτέμβριο του 1974 θα συνέχιζα τις σπουδές στο Ναυτικό Δίκαιο στο UCL. Από τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους προσελήφθην στο εφοπλιστικό γραφείο N.J. Goulandris. Από τότε επιλέξαμε μια κοινή κάρτα για όλους τους φίλους μας. Αυτή η συνήθεια κράτησε έως το 1992. Από το 1993 έως και το 2008 στέλναμε αντί για κάρτα τον κατάλογο-βιβλίο που εκδίδαμε «Discover the Tsitouras Collection». Η συνήθεια αυτή από τότε σταμάτησε. Μου έλειψε… Ωστόσο, συνεχίζαμε να λαμβάνουμε αρκετές κάρτες, δυστυχώς όλο και λιγότερες. Ετσι, το 2023 πήραμε μόλις δεκαεπτά! Σημεία των καιρών».
Των καιρών που είχαν αλλάξει και εξακολουθούν να αλλάζουν δραματικά, με το fax, έπειτα το e-mail και αργότερα τα SMS να δίνουν οριστικό τέλος σε μια παράδοση που δημιουργήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα στην Αγγλία και απλώθηκε σε όλον τον κόσμο, όπως γράφει και ο Αλκης Ξανθάκης στο κείμενο για την ιστορία των χριστουγεννιάτικων καρτών και των επιστολικών δελταρίων που δημοσιεύεται στην έκδοση.
Δεκάδες οικογένειες, δεκάδες προσωπικότητες
Τις δικές του λοιπόν κάρτες ο κ. Τσίτουρας τις φύλαξε μέσα σε φακέλους και σε κουτιά. «Επομένως ήταν εύκολο να τις βρω τακτοποιημένες όλες, συνολικά 4.053. Σημειώνω ότι υπάρχουν χρονιές, κυρίως οι πρώτες, από τις οποίες δεν σώθηκαν όλες οι κάρτες που λάβαμε. Φοβάμαι ότι οι αλλεπάλληλες μετακομίσεις μεταξύ Λονδίνου, Αθήνας, Ψυχικού ανακάτεψαν κάποιους φακέλους. Αν υπολογίσουμε και τις κάρτες που χάθηκαν τα πρώτα χρόνια, ο αριθμός θα πρέπει να φτάνει γύρω στις 4.300».
Από τις σελίδες του λευκώματος παρελαύνουν δεκάδες οικογένειες, δεκάδες προσωπικότητες. Ξεφυλλίζοντάς το ο αναγνώστης θα ταξιδέψει στο νοσταλγικό χθες, μεταξύ άλλων με τις κάρτες της οικογένειας Λαλαούνη, τις κάρτες του σχεδιαστή Μηνά, των εταιρειών Μαρινόπουλου και Λάτση, τις οικογενειακές κάρτες του Νίκου και της Βαρβάρας Βερνίκου αλλά και εκείνες που είχαν φιλοτεχνήσει και αποστείλει καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Διονύσης Φωτόπουλος, ο Κώστας Τσόκλης, ο Αχιλλέας Δρούγκας, ο Κώστας Σπυριούνης και πολλοί άλλοι. Κάθε χρονιά συνοδεύεται από χρονολόγιο με σημαντικά γεγονότα για τον Δημήτρη Τσίτουρα και την οικογένειά του αλλά και για την Ελλάδα και όλον τον κόσμο. Πρόκειται για μια έκδοση του Αρχείου Θηραϊκών Μελετών-Συλλογή Δημήτρη Τσίτουρα.
