«Το έχω επαναλάβει πολλές φορές: το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά δεν μπορεί να είναι ένα «ξιπασμένο» θέατρο, ένα θέατρο που εκτοξεύει «πυροτεχνήματα εντυπωσιασμού». Επιθυμώ ένα θέατρο ανοιχτό σε όλους. Δεν στοχεύω σε ένα συγκεκριμένο κοινό. Στοχεύω στον καθένα ξεχωριστά. Ετσι και αλλιώς, εάν με ρωτάτε προσωπικά, δεν πιστεύω στην έννοια του μυημένου κοινού, δεν υπάρχει «καλός» και «κακός» θεατής. Το κοινό παρακολουθεί μία παράσταση και πείθεται ή βλέπει κάτι και δεν πείθεται. Θεωρώ ότι ακόμα και ο πιο «αδιάφορος θεατής» κάτω υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να συγκλονιστεί από την τέχνη».

Ο σκηνοθέτης, ιδρυτής του Θεάτρου Σημείου και καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, Νίκος Διαμαντής, είναι ορμητικός όταν μιλά. Σε λίγες ημέρες συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ημέρα που ανέλαβε ξανά τα ηνία του ιστορικού θεάτρου, όταν τον περασμένο Μάιο επέστρεψε στο λιμάνι τρία χρόνια μετά την πρώτη θητεία του.

Φωτό: Σίσσυ Μόρφη

Αυτό το καλοκαίρι αναμετριέται με ένα μεγάλο στοίχημα. Σε συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ Αθηνών το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά με ενορχηστρωτή τον ίδιο προτείνει μία πλατφόρμα δημιουργικής συνεργασίας 30 περίπου καλλιτεχνών, με υψηλό στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενεργοποίηση των πολιτών καθώς και τη δημιουργία συνεργειών. Στην ιδιαίτερα αυτή φιλόδοξη πλατφόρμα με τίτλο «What We Owe Democracy / Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία» συμμετέχουν ακόμη τέσσερις κοινωνικές δομές που απευθύνονται σε ξεχωριστές ομάδες του πληθυσμού (άτομα στο φάσμα του αυτισμού, άτομα με ειδικές δεξιότητες, παιδιά, κ.λπ.), ενώ το πρόγραμμα θα διεξαχθεί σε τρεις διαφορετικούς χώρους που αντιστοιχούν στο τρίπτυχο «Υγεία – Γλώσσα – Τροφή» που εξετάζεται: το Νοσοκομείο Σωτηρία (Υγεία), την Εθνική Βιβλιοθήκη (Γλώσσα), την Ιχθυόσκαλα Κερατσινίου (Τροφή). Στα γεγονότα που θα παραχθούν στους ξεχωριστούς αυτούς χώρους συμπράττουν ακόμη ποιητές, χορευτές, εικαστικοί, μουσικοί και φιλόσοφοι, ενώ η είσοδος για το κοινό θα είναι ελεύθερη.

Η έννοια του σεβασμού

«Ένας καλλιτεχνικός διευθυντής το πρώτο πράγμα που κατά την άποψή μου πρέπει να κάνει δεν είναι απλά μια καλή παράσταση ή σύνθεση ενός ωραίου προγράμματος. Το πρώτο πράγμα που καλείται να κάνει είναι να μάθει να σέβεται. Να σέβεται τους συνομιλητές του, να σέβεται το πλαίσιο της καλλιτεχνικής αλλά και της κοινωνικής λειτουργίας που αναπτύσσεται γύρω του. Και αυτός ακριβώς είναι ο στόχος αυτής της πλατφόρμας δημιουργικής συνεργασίας που προτείνουμε: η επιστροφή στην έννοια του σεβασμού των γύρω μας» αναφέρει.

Όπως εξηγεί πριν από έναν χρόνο ο ίδιος συναντήθηκε με την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου
Κατερίνα Ευαγγελάτου. «Της εξήγησα το όραμά μου για τη δημιουργία μίας ανοιχτής πλατφόρμας διασταυρούμενων απόψεων που άπτεται σε αιτήματα συμβίωσης και δημοκρατίας και η οποία θέτει μία σειρά ερωτημάτων όπως: Πώς περνάμε από τον έναν στους πολλούς; Πώς συνεργαζόμαστε διατηρώντας ο καθένας τις απόψεις του; Πώς θέτουμε «άβολα» ερωτήματα και κυρίως πώς δημιουργούμε συνθέσεις με ανθρώπους που είναι «αόρατοι» στον κοινωνικό ιστό, που μπορεί να βρίσκονται στο κοινωνικό άκρο για οποιονδήποτε λόγο; Και αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν και είναι πολλοί. Επιτακτικά λοιπόν αναδεύεται ένα αίτημα σεβασμού προς όλες τις κοινωνικές ομάδες. Γιατί ο σεβασμός θα δείξει τον βηματισμό μας ως κοινωνίας».

Εμβληματικοί χώροι και κείμενα

Η πρώτη δράση που σκηνοθετεί λαμβάνει χώρα στις 5 Ιουλίου στο Νοσοκομείο Σωτηρία. «Εξερευνούμε με έναν «λοξό» τρόπο το κοινωνικό αποτύπωμα της υγείας, το κοινωνικό αποτύπωμα του πάσχοντος ανθρώπου σε έναν χώρο όπως το Νοσοκομείο Σωτηρία που ως κιβωτός αποτυπώνει την τεράστια αυτή διαδρομή στα δικαιώματα της περίθαλψης και του σεβασμού του ασθενούς, από τις βαλίτσες των νεκρών στα αζήτητα μέχρι τους φυματικούς των περασμένων ετών» αναφέρει και συμπληρώνει: «Η ανάγκη του ανθρώπου να σωθεί, να μπορεί να υπάρξει με αξιοπρέπεια μέσα στην ασθένειά του είναι αίτημα της ίδιας της δημοκρατίας».

Φώτο: Σίσσυ Μόρφη

Μια ημέρα αργότερα, στις 6 Ιουλίου, η δράση μεταφέρεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη. «Εδώ βρισκόμαστε πλέον στην κιβωτό της γνώσης, στο λίκνο της γλώσσας. Με τη γνώση και τη γλώσσα δημιουργούνται οι νόμοι για να μπορούμε να προχωράμε ως ανθρωπότητα και από τις μάγισσες και τους επιστήμονες που πρόθυμα ρίχναμε στην πυρά τον Μεσαίωνα πλέον συζητάμε με τελείως διαφορετικό τρόπο για όσα συνθέτουν τον άνθρωπο» εξηγεί.

Τέλος, στις 7 Ιουλίου ο τόπος συνάντησης είναι η ιχθυόσκαλα του Κερατσινίου. «Εκεί ερχόμαστε αντιμέτωποι με την τροφική αλυσίδα, τα ψάρια. Την τροφή που «ακουμπάει» την κλιματική αλλαγή, τη θερμοκρασία που ανεβαίνει στους ωκεανούς, τους πάγους που λιώνουν, τη δυσμενή θέση που βρίσκονται οι ψαράδες. Οι κλιματολογικές συνθήκες αλλάζουν και είναι επιτακτική ανάγκη να δούμε το πώς θα συνυπάρξουμε μέσα σε αυτά τα ακραία φαινόμενα μέσα από το παράδειγμα της τέχνης» επισημαίνει.

Ο ίδιος λοιπόν σκηνοθετώντας καταξιωμένους ηθοποιούς που μπορεί, για παράδειγμα, να διασταυρώνονται με τη φωνή ενός ατόμου που πάσχει από αυτισμό ή αντιμετωπίζει κινητικά προβλήματα, παρουσιάζει τελικά μια πολυδιάστατη θεατρική παρέμβαση που «κινείται» μέσα από ένα παλίμψηστο κειμένων, τα οποία υπογράφουν επτά καταξιωμένοι συγγραφείς από τον χώρο της πεζογραφίας και του θεάτρου: ο Ηλίας Μαγκλίνης, ο Μιχάλης Μακρόπουλος, η Γλυκερία Μπασδέκη, η Σοφία Νικολαΐδου, ο Νικήτας Σινιόσογλου, η Βίβιαν Στεργίου και ο Χρήστος Χρυσόπουλος. «Πρόκειται για κείμενα που διατρέχουν την ανθρώπινη ύπαρξη από την ιστορία του γυναικείου στήθους και της μαστεκτομής μέχρι τις μάγισσες που καίγονταν τον Μεσαίωνα και από το παραμύθι του ψαρά που τον κατατρώει η θάλασσα μέχρι το πώς η λευχαιμία έχει αντιμετωπιστεί μέσα στα χρόνια» επισημαίνει.

Πέρα από τη σημαντική αυτή παρέμβαση του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένουμε και την ανακοίνωση του καλλιτεχνικού του προγράμματος τον προσεχή Σεπτέμβρη. «Όπως καταλαβαίνετε, δεν μπορώ να αποκαλύψω πολλά αυτή τη στιγμή» λέει ο Νίκος Διαμαντής. «Εάν θα έδινα όμως έναν τίτλο στο πρόγραμμα αυτός θα ήταν «To Δημοτικό Θέατρο της νέας γενιάς»» συμπληρώνει, δηλώνοντας την πρόθεσή του να δώσει βήμα κυρίως σε νέες φωνές.

Φωτό: Σίσσυ Μόρφη

Οι επόμενοι μήνες πάντως πιθανώς να έχουν και άλλες ενδιαφέρουσες ειδήσεις, όπως την πιθανή «εξάπλωση» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και σε άλλους χώρους, πέρα από το ιστορικό του κτίριο. «Υπάρχει μια έντονη» συζήτηση επάνω σε αυτό το θέμα» επιβεβαιώνει και ο Νίκος Διαμαντής. «Ο Πειραιάς είναι ένα «δέρμα» που αναπνέει, που οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί είναι ορατοί και ακριβώς για αυτό μας προσφέρουν μια «θεατρική αρένα» στην όποια μπορούμε να συνθέσουμε μια μεγάλη παρέμβαση που ετοιμάζουμε» απαντά σχεδόν σιβυλλικά.

Τέλος, ο ίδιος τάσσεται υπέρ της αλλαγής του διοικητικού καθεστώτος του θεάτρου ώστε αυτό να αποκτήσει μεγαλύτερη ανεξαρτησία. «Αυτή είναι άλλωστε και η βούληση του δημάρχου μας, Γιάννη Μώραλη» αναφέρει. «Ας μην κρυβόμαστε, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά είναι ένα «μικρό Εθνικό Θέατρο» και εάν θέλουμε να λειτουργεί ως τέτοιο πολλά πρέπει να αλλάξουν». Αναμένουμε εξελίξεις λοιπόν.

INFO: «What We Owe Democracy / Τι οφείλουμε στη Δημοκρατία»: Στις 5 Ιουλίου στο Νοσοκομείο Σωτηρία, στις 6 Ιουλίου στην Εθνική Βιβλιοθήκη και στις 7 Ιουλίου στην ιχθυόσκαλα Κερατσινίου.