Ενας πλανόδιος μουσικός στο Δουβλίνο είναι έτοιμος να εγκαταλείψει τα όνειρά του όταν μια νεαρή τσέχα ομότεχνή του, μετανάστρια στην πόλη, δείχνει ξαφνικό ενδιαφέρον για τα εμμονικά ερωτικά του τραγούδια. Καθώς η ερωτική έλξη μεγαλώνει ανάμεσά τους, η έμπνευση του καλλιτέχνη φτάνει στο απόγειό της. Ωστόσο, η ασυνήθιστη σχέση τους αποδεικνύεται πιο βαθιά και πιο σύνθετη από ένα καθημερινό ειδύλλιο. Αυτή είναι η ιστορία του «Once», του άκρως επιτυχημένου μιούζικαλ που θριάμβευσε στο Broadway και στο West End και είναι το μοναδικό στο είδος του το οποίο τιμήθηκε με βραβεία Οscar, Grammy, Olivier και Tony. Βασισμένο στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τζον Κάρνεϊ, το μιούζικαλ – σε κείμενο του Εντα Γουόλς, μουσική και στίχους των Γκλεν Χάνσαρντ και Μαρκέτα Ιργκλόβα – ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μια φιλόδοξη παραγωγή από την Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος το διάστημα Δεκεμβρίου – Ιανουαρίου.
Χειροποίητη ταινία
«Το «Οnce» χρησιμοποιεί το τραγούδι και τη μουσική με τρόπο που δεν έχουμε συναντήσει σε αμερικανικό μιούζικαλ: για να δημιουργήσει ένα πανέμορφο λαμπύρισμα νοσταλγίας που ο καθένας μας θα μπορούσε να νιώσει» έγραψαν οι «New York Times», ενώ ο βρετανικός «Guardian» επισήμανε ότι το έργο «σε κερδίζει αμέσως με την απλότητά του, τη γοητεία του και μια αύρα γλυκιάς μελαγχολίας». Εν προκειμένω, θα ζωντανέψει επί σκηνής μέσα από τα μελωδικά του τραγούδια, όπως το βραβευμένο με Οσκαρ το 2008 «Falling Slowly» και μια διανομή αποτελούμενη από ταλαντούχους ηθοποιούς – μουσικούς – τραγουδιστές της νεότερης γενιάς. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Ακύλλας Καραζήσης και τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμηνεύουν η Μαρίνα Σάττι και ο Αποστόλης Ψυχράμης.
H ταινία του Τζον Κάρνεϊ (2007) είναι ένα «χειροποίητο, χαμηλού προϋπολογισμού φιλμ που μοιάζει σαν ένα μουσικό άλμπουμ με εικόνες» όπως σημειώνει ο σκηνοθέτης. Τόσο στην ταινία όσο και στο μιούζικαλ η μουσική είναι του Γκλεν Χάνσαρντ, τραγουδιστή του ιρλανδικού ροκ συγκροτήματος The Frames, και οι στίχοι της τσέχας τραγουδίστριας, πιανίστριας και ηθοποιού Μαρκέτα Ιργκλόβα. Το τραγούδι τους «Falling Slowly» γνώρισε τεράστια επιτυχία.
Το κείμενο του «Once» υπογράφει ο πολυβραβευμένος ιρλανδός συγγραφέας και σκηνοθέτης Εντα Γουόλς, στις δουλειές του οποίου περιλαμβάνεται και η συνεργασία του με τον Ντέιβιντ Μπόουι για τη δημιουργία του μιούζικαλ «Lazarus» το 2015.
Το μιούζικαλ έκανε πρεμιέρα στο American Repertory Theatre στη Μασαχουσέτη και στη συνέχεια παρουσιάστηκε στο New York Theatre Workshop το 2011. Εναν χρόνο αργότερα ανέβηκε στο Broadway σημειώνοντας τεράστια επιτυχία. Η παραγωγή έλαβε 11 υποψηφιότητες για το βραβείο Tony κερδίζοντας συνολικά στις οκτώ και την ίδια χρονιά συνέχισε να σαρώνει τα βραβεία ενώ την επόμενη τιμήθηκε με Grammy για το καλύτερο άλμπουμ μουσικού θεάτρου και ανέβηκε για πρώτη φορά στο West End του Λονδίνου, στο Phoenix Theatre, αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές.
Ανάμεσα στις πρωτοτυπίες του «Once» είναι και το γεγονός ότι οι τραγουδιστές-ηθοποιοί αναλαμβάνουν και τον δύσκολο ρόλο των μουσικών της ορχήστρας, ερμηνεύοντας ταυτόχρονα τα τραγούδια και τη μουσική επί σκηνής.
Εργο ανοιχτό στον θεατή
«Το έργο δεν το ήξερα, μου το πρότεινε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής, ο Αλέξανδρος Ευκλείδης» λέει ο Ακύλλας Καραζήσης. «Αυτό που με κέντρισε εξαρχής ήταν ο τρόπος που έχει γυριστεί η ταινία επάνω στην οποία βασίστηκε το μιούζικαλ. Το πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι ο ντοκουμενταρίστικος χαρακτήρας: συναντήσεις στον δρόμο, σε μαγαζιά, μικροαστικά διαμερίσματα, παμπ της γειτονιάς, πάρκα που συνθέτουν ένα υλικό μυθολογίας της πόλης. Η ιστορία δεν έχει την «τεχνοκρατική» αρτιότητα που συναντάς σε άλλα έργα, θα μπορούσε να έχει γυριστεί στο σπίτι σου, στη δουλειά σου και το τέλος είναι «αναποφάσιστο». Θα έλεγα ότι τελειώνει όπως η πραγματικότητα: αφήνοντας πολλές ανοιχτές δυνατότητες».
Ο ίδιος ο χαρακτήρας του μιούζικαλ επηρέασε σαφώς και τον τρόπο της δικής του δουλειάς. «Δουλεύουμε με έναν τρόπο προφορικό, με τη ζωντάνια της προφορικότητας της ίδιας της ζωής. Η μουσική εντάσσεται πολύ οργανικά στην παράσταση. Τα πρόσωπα, τελείως καθημερινά, μιλούν, κι όπου δεν τους φτάνουν τα λόγια τραγουδούν. Παράλληλα, όλοι τους παίζουν εξαιρετικά κιθάρες, βιολιά, ακορντεόν, τσέλο, μαντολίνα και πιάνο. Και πάλι τραγουδούν και πάλι μιλούν και ούτω καθεξής έως το χαρούμενα λυπητερό τέλος…».
Ο Ακύλλας Καραζήσης θυμίζει ότι και στις αμιγώς θεατρικές παραστάσεις του υπάρχει πολλή μουσική. «Αν μου έλεγαν να σκηνοθετήσω το «Cats», υποθέτω πως θα ήταν διαφορετικά, το συγκεκριμένο έργο όμως είναι κοντά μου». Θα τον ενδιέφερε να συνεχίσει ή ακόμη και να εξελίξει τη δουλειά του στο μουσικό θέατρο; «Γενικά είμαι εναντίον των εξειδικεύσεων» απαντά. «Μου αρέσει να κάνω πράγματα σε διάφορα είδη μαζί με ανθρώπους που μου δημιουργούν τη διάθεση να δουλέψουμε από κοινού».
