Οταν τον Μάρτιο του 1999 με το άνοιγμα του ημερήσιου φύλλου του «Βήματος» έγινε η πρόσληψή μου στην εφημερίδα και εγκαταστάθηκα στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του κτιρίου της Χρήστου Λαδά, ανάμεσα στον πέμπτο και στον έκτο όροφο (που είχε το παρατσούκλι «πεντέμισι»), η Ισμα Μ. Τουλάτου βρισκόταν ήδη εκεί. Εκεί λοιπόν τη γνώρισα για πρώτη φορά από κοντά. Ηταν μάλιστα ένα από τα πρώτα πρόσωπα που κυριολεκτικά είδα στον χώρο. Βεβαίως είχα ήδη γνώση της υπογραφής της από τον ημερήσιο και κυριακάτικο Τύπο (στο «Βήμα» και προηγουμένως αλλού), καθότι κάλυπτε τον τομέα του λυρικού τραγουδιού, της όπερας και των δραστηριοτήτων του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
Το αρχικό μούδιασμα που νομίζω ότι διακρίνει πάντα τις γνωριμίες νέων προσώπων, ειδικά στους επαγγελματικούς χώρους, άρχισε σιγά-σιγά να μετατρέπεται σε μια εξ αποστάσεως οικειότητα, πράγμα που σημαίνει ότι οι σχέσεις μου με την Ισμα Μ. Τουλάτου δεν ήταν ποτέ ακριβώς φιλικές, ούτε όμως και αυστηρά τυπικές. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ετών δεν κάναμε ποτέ παρέα και αν δεν ήταν εκείνο το «ταξίδι» στην Επίδαυρο μαζί με την Ισμα και τη Μάρνυ Παπαματθαίου συνεπιβάτισσες στο αυτοκίνητό μου, δεν θα είχαμε βρεθεί ποτέ εκτός γραφείου.
Κυριολεκτικά απέναντι
Συνεπώς οι αναμνήσεις που έχω από την Ισμα είναι περιορισμένες μέσα στους εργασιακούς χώρους, πάντα στο «Βήμα», που κάποια στιγμή μεταφέρθηκε σε άλλον όροφο της Χρήστου Λαδά, από εκεί στη Μιχαλακοπούλου και τέλος στη Συγγρού, όπου συμπτωματικά καθόμασταν ο ένας απέναντι από τον άλλον στην κυριολεξία. Θέλοντας και μη λοιπόν, παρατηρούσαμε καλύτερα ο ένας τον άλλον, αναπόφευκτα ακούγαμε ο ένας τον άλλον όποτε μιλούσαμε στο τηλέφωνο κ.ο.κ.
Ηταν μια ρεπόρτερ που με μια υπερβολική ορισμένες φορές σχολαστικότητα, επέμενε να διασταυρώνει μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας όλες τις πληροφορίες της προκειμένου να μην είναι λανθασμένη ούτε μια λέξη στο κείμενό της.
Πάντα λοιπόν μέσα σε αυτό το «πλαίσιο επαφής» (γιατί άλλοι που τη γνώριζαν καλύτερα σίγουρα θα έχουν περισσότερα να πουν), ένα νομίζω ότι, κυρίως ως παρατηρητής, μπορώ με βεβαιότητα να πω για τη συνάδελφο που τόσο ξαφνικά και τόσο άδικα άφησε την τελευταία της πνοή πριν από μερικές ημέρες. Η Ισμα Μ. Τουλάτου ήταν μια ρεπόρτερ που με μια υπερβολική ορισμένες φορές σχολαστικότητα, επέμενε να διασταυρώνει μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας όλες τις πληροφορίες της προκειμένου να μην είναι λανθασμένη ούτε μια λέξη στο κείμενο που επρόκειτο να παραδώσει προς δημοσίευση. Στην πραγματικότητα μιλώ για το αυτονόητο, το οποίο όμως δεν είναι πλέον και πολύ σύνηθες. Και το έκανε παρότι είχε τον απόλυτο έλεγχο του χώρου που κάλυπτε, παρότι είχε εμπειρία, παρότι είχε γερή τηλεφωνική ατζέντα και παρότι είχε καλές γνωριμίες (π.χ. ο Ρικάρντο Μούτι τον οποίο μνημόνευε πολύ συχνά).
Οι συμβουλές και η ευαισθησία
Και όμως, αν κάποιο θέμα της «άγγιζε» για παράδειγμα το ρεπορτάζ κάποιου άλλου συναδέλφου, το πρώτο πράγμα που θα έκανε ήταν να τον πλησιάσει και να του θέσει τις απορίες της προκειμένου αυτό που θα έγραφε να είναι απολύτως σωστό. Αμέτρητες ήταν και οι φορές που πήγαινε για συμβουλές στα γραφεία μεγαλύτερων και πολύ πιο έμπειρων συναδέλφων, όπως ο Λεωνίδας Ζενάκος, ο Γιάννης Καρτάλης και ο Στάθης Ευσταθιάδης προκειμένου να ζητήσει τις συμβουλές τους. Και δεν θα ξεχάσω ποτέ που όταν κάποια στιγμή ο Ευσταθιάδης βρέθηκε στην κλινική για κάποιο ζήτημα υγείας καθότι ήταν υπερήλικος, η Ισμα μού τηλεφώνησε και μου ζήτησε να τον επισκεφθώ προκειμένου εκείνος να νιώσει καλύτερα.
Θα θυμάμαι πάντα την Ισμα Μ. Τουλάτου ως μια συνάδελφο που έδινε απόλυτη προτεραιότητα εκεί όπου κάθε επαγγελματίας της δημοσιογραφίας οφείλει να δίνει: στον σεβασμό απέναντι στον αναγνώστη.
Σε αρκετές περιπτώσεις οι γνώσεις που η Τουλάτου είχε για το αντικείμενό της ωθούσαν συναδέλφους να της «προσφέρουν» ακόμα και «δικά» τους θέματα. Tουλάχιστον αυτό συνέβη με εμένα όταν επρόκειτο να βγει στις αίθουσες το ντοκιμαντέρ για τη Μαρία Κάλλας «Η Μαρία Κάλλας εξομολογείται» (Maria by Callas). Ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ Τομ Βολφ βρισκόταν στη χώρα μας για την προώθησή του, οπότε θεώρησα σωστό να προτείνω στην εταιρεία που είχε τη διανομή του, να αναλάβει το θέμα η Ισμα Τουλάτου. Διότι γνώριζα ότι το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν καλύτερο από το δικό μου αν εκείνη χειριζόταν το θέμα. Oταν αργότερα το είδα τυπωμένο κατάλαβα πόσο δίκιο είχα.
Σεβασμός στον αναγνώστη
Oπως συνέβη με τόσους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, η επαφή μας διακόπηκε όταν εξαιτίας των συνθηκών του πρώτου εγκλεισμού της πανδημίας της COVID, οι εργαζόμενοι έπρεπε να αφήσουν τα γραφεία τους και να περιοριστούν στο σπίτι τους. Αν δεν απατώμαι δεν ειδωθήκαμε ποτέ ξανά από τον Μάρτιο του 2020. Η τραγικότητα των συνθηκών του θανάτου της άφησε μέσα μου μια πολύ βαθιά πληγή, όπως θα άφηνε ο θάνατος κάθε ανθρώπου τον οποίο έχεις γνωρίσει από κοντά, πόσο μάλλον βλέποντάς τον σε καθημερινή βάση και σε απόσταση αναπνοής επί σειρά ετών. Θα θυμάμαι πάντα την Ισμα Μ. Τουλάτου ως μια αξιοπρεπή, ευγενική συνάδελφο, η οποία ήλεγχε απολύτως τον τομέα του ρεπορτάζ της δίνοντας απόλυτη προτεραιότητα εκεί όπου κάθε επαγγελματίας της έντυπης δημοσιογραφίας οφείλει να δίνει: στον σεβασμό απέναντι στον αναγνώστη.
