Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης : Ελληνικό σινεμά: κι όμως υπάρχει!

Τρεις ελληνικές παραγωγές ή συμπαραγωγές συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του φεστιβάλ, διεκδικώντας μαζί με 12 ακόμα ταινίες τον Χρυσό Αλέξανδρο. Ολες είναι γυρισμένες από πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες.

Γεννημένος στην Ουάσιγκτον των ΗΠΑ, ο Στηβ Κρικρής σπούδασε στο San Francisco Art Institute (SFAI) και αργότερα ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής Workhorse Productions στη Νέα Υόρκη. Mια πρόταση συνεργασίας τον έφερε στην Ελλάδα και από τότε έχει σκηνοθετήσει ως freelancer παραπάνω από 500 διαφημιστικά spots για μεγάλες εταιρείες της ελληνικής αγοράς. «Είτε κάνεις σινεμά στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, υπάρχει μια θεμελιώδης αλήθεια, και αυτή είναι το πάθος και η επιτακτική ανάγκη να το κάνεις» είπε στο «Βήμα» ο Στηβ Κρικρής με αφορμή τη συμμετοχή της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας του «The waiter» στο Διεθνές Διαγωνιστικό της Θεσσαλονίκης. Στην ταινία, στην οποία πρωταγωνιστεί ο Αρης Σερβετάλης δίπλα στους Γιάννη Στάνκογλου και Μαρία Καλλιμάνη, παρακολουθούμε την πορεία ενός μοναχικού και απόμακρου σερβιτόρου, του οποίου η ρουτίνα της καθημερινότητας θα κλονιστεί από μιαν αναπάντεχη γνωριμία. Η ταινία συμμετείχε στο τμήμα Works in Progress 2017 της Αγοράς του ΦΚΘ. «Το σύστημα εδώ δεν μπορεί να λειτουργήσει όπως στις ανεπτυγμένες κινηματογραφικές βιομηχανίες, υπάρχουν περιορισμοί, που ξεκινούν από τη γλώσσα, αλλά κυρίως έχουν να κάνουν με την προώθηση και την εκμετάλλευση της ελληνικής ταινίας» λέει ο Κρικρής. «Τα σχήματα συμπαραγωγών που δημιουργούνται  προσδίδουν μια εξωστρέφεια και μια ευρύτερη απήχηση. Το στοίχημα πάντα είναι να βρίσκεις τον τρόπο να κάνεις ταινίες και να ζεις τη μαγεία».

Κυρίαρχο θέμα της δουλειάς του Μάριου Πιπερίδη που γεννήθηκε το 1975 στην Κύπρο και σπούδασε κινηματογράφο στην Αμερική είναι ο συνεχιζόμενος διαχωρισμός της πατρίδας του, θέμα που διαχειρίζεται στο «Φυγαδεύοντας τον Χέντριξ», σε δικό του σενάριο. Η ταινία εξιστορεί τη ζωή του Γιάννη (Αδάμ Μπουσδούκος), σαραντάρη αποτυχημένου μουσικού, ο οποίος θα βρεθεί προ αδιεξόδου όταν ο Τζίμι, ο σκύλος του, το σκάει προς την τουρκοκρατούμενη πλευρά της Κύπρου. Μια ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύει τη διέλευση ζώων από τα Κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές. Εγκλωβισμένος στην τουρκοκρατούμενη πλευρά θα ζητήσει τη βοήθεια της πρώην του, ενός Τουρκοκυπρίου αλλά και ενός τούρκου εποίκου για να φυγαδεύσουν τον Τζίμι στις ελεύθερες περιοχές. «Υπάρχει μεγάλη όρεξη, όραμα και πολύ ταλέντο τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο» ανέφερε στο «Βήμα» ο σκηνοθέτης, ο οποίος επιστρέφοντας από τις σπουδές του στην Αμερική το 2002, ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής AMP Filmworks και ασχολείται επίσης με το ντοκιμαντέρ. «Οι ελληνικές ταινίες ταξιδεύουν και διαπρέπουν στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του κόσμου. Χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχουν και πολλά προβλήματα και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όλοι όταν κάνουν κινηματογράφο – ειδικά με τους εξαιρετικά χαμηλούς προϋπολογισμούς που υπάρχουν αυτή τη στιγμή».

Λίγο πριν από τα σαράντα, μια αγράμματη νοικοκυρά, μητέρα δύο παιδιών, θα χρειαστεί να αναζητήσει για πρώτη φορά δουλειά, αφού ο άνδρας της απολύθηκε. Προσλαμβάνεται σε ιδιωτική εταιρεία καθαρισμού, όπου παρά τις συνθήκες εκμετάλλευσης θα βιώσει μια πρωτόγνωρη αίσθηση οικονομικής αλλά και συναισθηματικής ανεξαρτησίας. «Η «Δουλειά της» είναι μια προσωπική ματιά πάνω σε μια γυναίκα που λίγο-πολύ θα θυμίσει στον καθένα κάτι οικείο» είπε στο «Βήμα» ο σκηνοθέτης Νίκος Labôt, ο οποίος σπούδασε σκηνοθεσία στην Αθήνα και έχει δουλέψει για μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα στην Ελλάδα και στη Γαλλία. «Ενδεχομένως κάποιος να εκνευριστεί ή να τη λυπηθεί ή να θέλει να της φωνάξει «ξύπνα». Παραδόξως, η Παναγιώτα προχωρά αθόρυβα σε αντίθετη τροχιά από τον υπόλοιπο κόσμο, σε μια πορεία ανοδική! Ζει δηλαδή έναν τύπο χειραφέτησης στα 38 της, ξεφεύγει από τη μονοτονία του σπιτιού, βρίσκει νέο νόημα στη ζωή». Από οικονομική άποψη, το να κάνεις σινεμά στην Ελλάδα για τον Labôt σημαίνει ότι «είσαι τρελός! Οι σκηνοθέτες δεν ζούμε από τις ταινίες μας. Εχω όμως τρομερή όρεξη να μιλήσω για θέματα που με συγκινούν, με συγκλονίζουν, με ταράζουν. Και μπορεί ενδεχομένως να υπάρχει και κάποιο όφελος όταν καταφέρεις να φτάσει η ταινία σου σε κάποιο μεγάλο φεστιβάλ, όπου υπάρχουν μεγάλα markets και κυρίως όταν η ταινία αγγίξει τους θεατές. Αν υπάρχει καθαρό όραμα, τότε έχεις κι έναν άξονα, που μπορείς να τον ακολουθήσεις πιστά από την αρχή μέχρι το τέλος παρά τις όποιες δυσκολίες. Νιώθεις ότι υπάρχει η ψυχή ενός πράγματος. Αυτό σού δίνει την πεποίθηση και το κουράγιο για να συνεχίσεις».

Οι έξι ταινίες που παρουσιάζουμε παρακάτω θα προβληθούν στο πρόγραμμα που αφορά αποκλειστικά τον Ελληνικό Κινηματογράφο και είναι όλες πρωτοεμφανιζόμενων σκηνοθετών. Στο ίδιο πρόγραμμα θα προβληθούν και ταινίες σκηνοθετών που έχουν ήδη πορεία στο σινεμά. Ανάμεσά τους οι «Τα δάκρυα του βουνού» του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, «Ακίνητο ποτάμι» του Αγγελου Φραντζή, «Ελεύθερο θέμα» της Στέλλας Θεοδωράκη, «Η νύχτα τ’ Αγι’ Αντώνη (Μακρόνησος Β11)» του Θανάση Σκρουμπέλου, «Καταφύγιο ΙΙ: το μονοπάτι του πάγου» του Χρήστου Νικολέρη, «Night Out» του Στράτου Τζίτζη.

Το «Holy Boom» αρχίζει με την ανατίναξη ενός κουτιού εισερχομένων γραμμάτων των Ελληνικών Ταχυδρομείων από έναν 17χρονο Φιλιππινέζο δεύτερης γενιάς. Μια έκρηξη μοιραία γιατί πυροδοτεί την εξέλιξη τριών παράλληλων ιστοριών επιβίωσης. «Το να κάνεις κινηματογράφο στην Ελλάδα είναι σαν να κάνεις πρωταθλητισμό ως δρομέας μεγάλων αποστάσεων – χρειάζεται δέσμευση και θέλει αφοσίωση» είπε στο «Βήμα» η Μαρία Λάφη, η οποία σπούδασε φωτογραφία και οπτικοακουστικές τέχνες στο ΤΕΙ Αθήνας, καθώς και κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου. «Επειδή τα χρήματα δεν είναι αρκετά (ποτέ δεν είναι και ποτέ δεν θα είναι), χρειάζεται επιμονή και συγκέντρωση στον στόχο, για να μη χαθείς στη μέση της διαδρομής. Το μόνο κίνητρο που μπορώ να σκεφθώ είναι πως έχω να πω κάτι που θέλω να ακουστεί. Και αυτό το κάτι είναι τόσο ισχυρό που δικαιολογεί τον κόπο και το κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος».

Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία των δύο σκηνοθετριών αναφέρεται στο μπλέξιμο που θα ζήσει ένας νέος που άθελά του θα γίνει μάρτυρας φόνου κατά συρροήν δολοφόνου. Θα τον ξεσκεπάσει ή θα πιαστεί και ο ίδιος στην παγίδα του;

H Ηλέκτρα Αγγελετοπούλου είναι απόφοιτη του Τμήματος Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και κάτοχος MA στο Digital Marketing and Social Media του Sheffield University. Η Ναταλία Λαμπροπούλου σπούδασε αρχιτεκτονική εσωτερικού χώρου στα ΑΤΕΙ Αθήνας και  συνέχισε τις σπουδές της στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ, για να εργαστεί μετά ως παραγωγός και βοηθός ενδυματολόγου στην Οπερα Θεσσαλονίκης, καθώς και ως παραγωγός και οδηγός σκηνής στο ΚΘΒΕ. «Το «κάνω σινεμά στην Ελλάδα» έχει δύο όψεις» σύμφωνα με τη Ναταλία Λαμπροπούλου. «Η μία είναι φυσικά η όμορφη όψη της δημιουργίας και της συνεργασίας με άτομα που έχουν το ίδιο όραμα. Η άλλη είναι η έλλειψη πόρων και οι αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε λόγω αυτού. Είναι σίγουρα κάτι που αγαπάμε πολύ και γι’ αυτό και συνεχίζουμε!».

Προσπαθώντας να ξεφύγει από μια ζωή γεμάτη απορρίψεις, ο Νίκος βουτά στα βαθιά νερά της ανθρώπινης επιθυμίας όταν στα χέρια του βρεθεί το δώρο ενός ηλικιωμένου παλαιοπώλη, ένα παλιό κομμάτι δέρμα, χαραγμένο με μια διαβολική συμφωνία που του υπόσχεται τα πάντα, με κόστος τη ζωή του… Ο χαρισματικός ηθοποιός Χάρης Φραγκούλης είναι ο Νίκος στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του 34χρονου εκ Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνου Σαμαρά, στην οποία εμφανίζονται επίσης η Μπέτυ Αρβανίτη και ο Κώστας Βουτσάς. «Το να κάνεις σινεμά σήμερα είναι δύσκολο στο τετράγωνο, αφού απαιτεί να αντιπαρατάξεις την ποίηση στον χυδαίο μονόδρομο της παραγωγικότητας και τη θρησκεία της σκοτεινής αίθουσας στον ιλιγγιώδη πληθωρισμό των εικόνων» ανέφερε στο «Βήμα» ο Κ. Σαμαράς. «Τελικά το να κάνεις σινεμά σήμερα στην Ελλάδα δεν είναι καν δύσκολο. Είναι, απλούστατα, ακραία κωμικό και ακραία τραγικό. Σαν να προσπαθείς να κάνεις καλλιτεχνικό πατινάζ με το σώμα καλυμμένο από γύψους».

Κύπρια σκηνοθέτρια, σεναριογράφος και παραγωγός, η Τώνια Μισιαλή εστιάζει σε κοινωνικά θέματα που αφορούν  κυρίως γυναίκες, όπως συμβαίνει με την πρώτη μεγάλου μήκους της. Στην «Παύση», μια κοπέλα κάνει μια απεγνωσμένη προσπάθεια να δραπετεύσει από τη μιζέρια ενός γάμου χωρίς αγάπη καταφεύγοντας σε έναν κόσμο εκδικητικής βίας προς τον καταπιεστικό σύζυγό της. Σύντομα φαντασία και πραγματικότητα συγχέονται.

«Το να κάνεις σινεμά στην Ελλάδα και στην Κύπρο είναι ένα δύσκολο εγχείρημα» είπε στο «Βήμα» η Μισιαλή, η οποία, εκτός από μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου και του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Δικτύου Γυναικών, είναι απόφοιτη του Berlinale Talents και μία από τους καλλιτεχνικούς διευθυντές του Διεθνούς Φεστιβάλ «Κινηματογραφικές Μέρες – Κύπρος». «Από την άλλη, οι περιορισμοί και οι δυσκολίες μπορούν να σε ωθήσουν να γίνεις πιο δημιουργικός. Αν έχεις πάθος και όραμα, βάζεις μπρος και δεν αφήνεις τίποτε να σε σταματήσει. Αποκτάς μια μαγική δύναμη που σε κάνει να βλέπεις μόνο μπροστά».

Η πιο παράξενη πλοκή όλων των ταινιών που υπογράφουν πρωτοεμφανιζόμενοι είναι ίσως εκείνη του «Κιμμέρια» του Σάιμον Φαρμακά: Οταν ένα παράξενο διαστημικό αντικείμενο που παρακολουθείται από μια ξένη υπηρεσία πληροφοριών πέφτει στο πατατοχώραφο ενός κύπριου αγρότη στη νεκρά ζώνη, ο τοκογλύφος στον οποίο χρωστά προσφέρεται να μειώσει το χρέος αν του το παραδώσει. «Η κινηματογραφική δημιουργία είναι αναπόφευκτα συνδεδεμένη με την επιβίωση του χαρακτήρα και της ταυτότητάς μας» πιστεύει ο κύπριος σκηνοθέτης, ο οποίος μετά τη βράβευση της πρώτης μικρού μήκους ταινίας του, «Πωλείται αεροδρόμιο», στο Φεστιβάλ του Ομπερχάουζεν έχει μια σταθερά ανοδική πορεία στον χώρο του κυπριακού σινεμά. «Είναι μια αποκρυπτογράφηση της εποχής μας. Υπάρχει έμπνευση, υπάρχει στήριξη και πάνω απ’ όλα υπάρχει θέληση για ανάπτυξη. Η πρώτη ταινία οκέι, ίσως μια δεύτερη καλύτερη, η τρίτη ακόμα πιο σημαντική κ.ο.κ. Το σινεμά είναι η ψυχή του τόπου από όπου προέρχεται. Είναι δύσκολο να επιχειρείς την αυθεντικότητα αλλά πρέπει, πάση θυσία».

Πρωτοεμφανιζόμενος ετών 60 ίσως να ακούγεται κάπως αντιφατικό, όμως ο Γιάννης Λαπατάς, ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα την Πρωτομαγιά του 1958 και έχει τεράστια πορεία ως βοηθός σκηνοθέτη αλλά και ως σκηνοθέτης της τηλεόρασης, μόλις τώρα μπόρεσε να γυρίσει την πρώτη κινηματογραφική ταινία μυθοπλασίας. Η «Δεξιά τσέπη του ράσου» είναι «η περιπέτεια ενός συναισθήματος που γιγαντώνεται και ξεχειλίζει, το ταξίδι της στεγνωμένης και μοναξιασμένης ψυχής ενός καλόγερου, που όταν με μια «ταπεινή» για τους πολλούς αφορμή καταρρέει και διαλύεται ακούει τη δική του φωνή», όπως λέει ο ίδιος. «Νομίζω ότι το θέμα σήμερα δεν είναι ο τόπος όπου γυρίζουμε ταινίες αλλά η εποχή» είπε στο «Βήμα». «Εχουμε δώσει οι άνθρωποι άπλετο χώρο στη σάπια μας πλευρά και βγάζουμε selfies με τα τέρατα που θεριεύουν γύρω μας. Αν λοιπόν δεχόμαστε ότι οι καλλιτέχνες αφουγκράζονται την εποχή τους και εκφράζουν τον κόσμο και τον εαυτό τους, τότε ένας νέος κινηματογραφιστής-καλλιτέχνης έχει σήμερα πολλούς λόγους-κίνητρα για να εμπνευστεί, να ονειρευθεί, να οραματιστεί, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά οπουδήποτε».

Εφέτος η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών δίνει βήμα σε πέντε νέους δημιουργούς να προβάλουν το έργο τους καταθέτοντας τη ματιά τους σε σύγχρονα θέματα που αγγίζουν την κοινωνία. Οι Θανάσης Νεοφώτιστος, Δημήτρης Νάκος, Αλέξανδρος Σκούρας, Γιώργος Τελζίδης, Νικολέττα Λεούση και Μανώλης Μαυρής δημιούργησαν ο καθένας το δικό του μικρό φιλμ και όλα μαζί φτιάχνουν ένα συνολικής διάρκειας 28 λεπτών, το οποίο θα παρουσιαστεί ως ενιαίο σπονδυλωτό φιλμ. «Η κίνηση αφορά τη διαφορετικότητα πάνω στις σχέσεις των ανθρώπων, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο τις κοινωνικές προεκτάσεις της διαφορετικότητας, μέσα από το ελληνικό queer cinema» ανέφερε στο «Βήμα» ο πρόεδρος της ΕΕΣ Χάρης Παπαδόπουλος. «Τα φιλμάκια αυτά είναι τολμηρά, όχι για να προκαλέσουν αλλά για να δείξουν μια καθημερινότητα και μια αλήθεια, την οποία πολλοί επιλέγουν να αγνοούν». Η παρουσίασή τους θα γίνει στην Αίθουσα «Τζον Κασαβέτης» την Πέμπτη 8 Νοεμβρίου και ώρα 17.00.