«Ανέκαθεν είχα την επιθυμία να πω κάποτε την ιστορία ενός… ψεύτικου δράστη» είναι το πρώτο πράγμα που θα πει ο σκηνοθέτης Φρανσουά Οζόν στη συνάντηση αυτή που είχαμε στο Παρίσι πριν από μερικούς μήνες, με αφορμή την παρουσίαση της ταινίας του «Το έγκλημά μου» (Mon crime) στο πλαίσιο του φεστιβάλ προώθησης του Γαλλικού Κινηματογράφου της Unifrance.

Για τον 55χρονο έμπειρο σκηνοθέτη, δημιουργό πολλών μεγάλων επιτυχιών του σύγχρονου γαλλικού σινεμά (ανάμεσά τους οι «Οκτώ γυναίκες»), ο κινηματογράφος μέσα σε όλα είναι και μια «τέχνη του ψέματος», οπότε μια τέτοια ιστορία «ψεύτικου δράστη» θα του ταίριαζε απολύτως. Την ευκαιρία να κάνει αυτή την ιδέα πραγματικότητα, τη βρήκε όταν διάβασε το επιτυχημένο θεατρικό έργο «Mon crime» των Ζορζ Μπερ και Λουί Βερνέιγ.

Το έργο τοποθετείται στο Παρίσι της δεκαετίας του 1930, όπου η Μαντλέν (Νάντια Τερέσκιεβιτς), μια όμορφη, νεαρή και αδέκαρη ηθοποιός, κατηγορείται για τη δολοφονία ενός διάσημου παραγωγού. Με τη βοήθεια της επίσης νεαρής φίλης της δικηγόρου, της Πολίν (Ρεμπέκα Μάρντερ), η Μαντλέν θα καταφέρει να αθωωθεί επικαλούμενη αυτοάμυνα. Μία νέα ζωή διασημότητας αρχίζει. Μήπως όμως τελικά η αλήθεια βρίσκεται αλλού;

Ο Οζόν μαζί με τους Φαμπρίς Λουκινί και Ιζαμπέλ Ιπέρ στα γυρίσματα της ίδιας ταινίας.

«Η Ιζαμπέλ Ιπέρ σκοτώνει τους… πάντες»

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Οζόν δημιούργησε μια περίτεχνη κωμωδία στην αρένα της αιώνιας διαμάχης ανάμεσα στα δύο φύλα. «Με δεδομένο ότι οι σχέσεις εξουσίας ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες έχουν πλέον αλλάξει, για μένα ήταν σημαντικό να τοποθετήσω αυτή την ιστορία στη δεκαετία του 1930» είπε. «Γιατί ενώ με ενδιέφερε να κοιτάξω εκείνη την εποχή από την απόσταση που απαιτείται, την ίδια ώρα ήθελα να προσαρμόσω την υπόθεση με έναν τέτοιον τρόπο ώστε να συμβαδίζει με σύγχρονα προβλήματα που έχουν σχέση με την εξουσία και την πολιτική των φύλων».

Στην έρευνά του ο Οζόν ανακάλυψε ότι στη δεκαετία του 1930 πολλές δολοφονίες είχαν γίνει από γυναίκες, με πιο διάσημη την Βιολέτ Nοζιέρ, την οποία η Ιζαμπέλ Ιπέρ είχε υποδυθεί στην ταινία «Βιολέτ Νοζιέρ» (1978) του Κλοντ Σαμπρόλ. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που ο Οζόν επέλεξε την ίδια ηθοποιό και για τη δική του ταινία. Στο «Εγκλημά μου» η 70χρονη γαλλίδα σταρ κρατά τον τρίτο βασικό γυναικείο ρόλο, μια γυναίκα που προέρχεται από μια «άλλη» εποχή και θα συμβάλει καθοριστικά στην εξέλιξη της ιστορίας. «Είναι βέβαια γνωστό ότι η Ιζαμπέλ Ιπέρ σκοτώνει τους πάντες» χαριτολογεί ο σκηνοθέτης.

Screwball κωμωδία και… ντοκιμαντέρ

«Σε κάθε περίπτωση οι γυναίκες εκείνη την εποχή σκότωναν αβέρτα και βρήκα ενδιαφέρουσα μια σημερινή ματιά για το πώς το έκαναν. Διότι εκείνη την εποχή ο κόσμος δεν εξελάμβανε αυτά τα εγκλήματα ως φεμινιστικές δράσεις, δεν υπήρχε λόγος να αναφερθούν αυτά τα πράγματα στις δίκες. Κάτι που από μόνο του κινεί την περιέργεια διότι έρχεται σε τόσο μεγάλη αντίθεση με τα όσα συμβαίνουν στις μέρες μας».

Πέρα από καθετί όμως, το χιούμορ επρόκειτο να είναι το βασικό εργαλείο λειτουργίας της ταινίας. «Ηθελα πάνω απ’ όλα να φτιάξω μια κωμωδία γιατί το υλικό του έργου προφέρει αυτή την ευκαιρία» είπε. «Με δεδομένο ότι στη Γαλλία της δεκαετίας του 1930 η πατριαρχία ήταν πανίσχυρη με τις γυναίκες να μην μπορούν να ψηφίσουν, η ιδέα ότι δύο έξυπνες γυναίκες βρήκαν τον τρόπο για να πετύχουν και να βρουν την ελευθερία τους, μπορεί αρχικά να μοιάζει με μια παγίδα, όμως στη συνέχεια γίνεται ο φορέας ενός είδους ιδεολογίας. Επίσης δεν με ενδιέφερε καθόλου ο γυναικείος ανταγωνισμός αλλά η γυναικεία αδελφοσύνη».

Ο Φρανσουά Οζόν είπε ότι μελέτησε πολλές κωμωδίες της εποχής εκείνης (δεκαετίας του 1930), κυρίως τις αμερικανικές screwball κωμωδίες που είχαν γυριστεί πριν από τον απαγορευτικό Κώδικα Χέιζ που άλλαξε τελείως τη φιλοσοφία του κινηματογράφου. «Αυτό που μου άρεσε ήταν ότι οι γυναίκες είχαν τρομερή εξουσία πριν τον ομιλούντα κινηματογράφο και με ενδιέφερε να βρεθώ για λίγο σε εκείνη την περίοδο, λίγο πριν τη μεγάλη αλλαγή στον κόσμο του κινηματογράφου. Οι γυναίκες στο σινεμά πριν την αλλαγή ήταν τόσο μοντέρνες και τόσο δυναμικές. Και νομίζω ότι είναι αρκετά εντυπωσιακό να το βλέπει κανείς σήμερα».

Για τον Οζόν «το ίδιο θέμα θα μπορούσε να αποδοθεί μέσα από τη μορφή δράματος» είπε. «Αλλά δεν ήταν αυτή η ιδέα. Η ιδέα ήταν να ευχαριστηθούμε όλοι με μια κωμωδία. Είναι ψυχαγωγικό να προσφέρεις ψυχαγωγία».

Εχθρός της επανάληψης

Ενα χαρακτηριστικό των 22 μέχρι σήμερα ταινιών μεγάλου μήκους του του Φρανσουά Οζόν είναι ότι δεν μοιάζουν ποτέ μεταξύ τους. Ορισμένα παραδείγματα: Η αμέσως προηγούμενη ταινία του, «Peter Von Kant», είναι η δική του ματιά πάνω στον γερμανό σκηνοθέτη Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ. Στο «Καλοκαίρι του ’85» περιγράφει μια ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δύο αγόρια στα μέσα των eighties. Το «Θέλημα Θεού» αναφέρεται σε ένα σκάνδαλο της Καθολικής Εκκλησίας. Η «Πισίνα» είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ με ηρωίδες δύο γυναίκες (Σαρλότ Ράμπλινγκ, Βιρζινί Λεντουαγιέν). Το «Κάτω από την άμμο» είναι ένα δράμα μυστηρίου γύρω από μια εξαφάνιση. Το «5 φορές το 2» είναι πέντε κεφάλαια της ιστορίας της σχέσης ενός παράνομου ζευγαριού.

«Αν είναι ένα πράγμα που με κάνει να βαριέμαι, που πραγματικά δεν μου αρέσει καθόλου, αυτό είναι η επανάληψη» θα απαντήσει ο σκηνοθέτης όταν η κουβέντα μας αγγίζει την πλούσια θεματολογία των τόσο διαφορετικών μεταξύ τους ταινιών του. «Μου αρέσει να γυρίζω ταινίες και μου αρέσει να πειραματίζομαι κάθε φορά με κάτι διαφορετικό για να πω την ιστορία μου. Στην περίπτωση του «Εγκλήματος», πιθανόν να αποτελεί το τρίτο μέρος μιας τριλογίας μαζί με τις «Οκτώ γυναίκες» και το «Potiche», καθώς και οι τρεις ταινίες εξερευνούν την κατάσταση των γυναικών με χιούμορ και κομψότητα. Δεν έχω όμως κάποια στρατηγική, δεν με ενδιαφέρει να με αποκαλούν auteur. Αν δεν είναι να το ευχαριστηθω εγώ ο ίδιος όταν γυρίζω μια ταινία, δεν θα τη γυρίσω».

Η ταινία «Το έγκλημά μου» προβάλλεται στις αίθουσες από την Πέμπτη 1 Ιουνίου.