Την περασμένη Τετάρτη το Φεστιβάλ Βενετίας, το αρχαιότερο κινηματογραφικό φεστιβάλ του κόσμου, σήκωσε την αυλαία του για 80ή φορά στην ιστορία του. Ως γνωστόν, εδώ και αρκετά χρόνια, η Βενετία όχι απλώς ανταγωνίζεται δυναμικά το κορυφαίο Φεστιβάλ Καννών που διεξάγεται κάθε Μάιο, αλλά στην ουσία ορίζει το παγκόσμιο κινηματογραφικό γίγνεσθαι των τελευταίων μηνών κάθε έτους (Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος).
Πολλές από τις πρεμιέρες που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στη Salla Grande του Casino στο νησί Λίντο, ακριβώς απέναντι από το διάσημο ξενοδοχείο Excelsior, φέρνουν μαζί τους μεγάλα ονόματα και εν συνεχεία ακολουθούν ανοδική πορεία φτάνοντας ως τα Οσκαρ. Πρόσφατα παραδείγματα οι ταινίες «Τα πνεύματα του Ινισέριν» και «Φάλαινα» που έκαναν πέρυσι πρεμιέρα στη Βενετία. Παλαιότερες περιπτώσεις ο «Joker», η «Ρομά», όπως και η «Ευνοούμενη» του Γιώργου Λάνθιμου.
Εφέτος η συμμετοχή της ταινίας «Poor Things» του Λάνθιμου στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ γίνεται αυτομάτως εκείνη που κινεί περισσότερο το ελληνικό ενδιαφέρον. Είναι η τρίτη παρουσία του 50χρονου έλληνα σκηνοθέτη στο συγκεκριμένο φεστιβάλ μετά τις «Αλπεις» (2011) που κέρδισε το βραβείο σεναρίου και την «Ευνοούμενη» που το 2019 απέσπασε το μεγάλο βραβείο της επιτροπής και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας (Ολίβια Κόλμαν). Εχοντας και πάλι «σύμμαχό» του τον Τόμπι Μακ Ναμάρα, σεναριογράφο της «Ευνοούμενης», και με πρωταγωνιστές τους Εμα Στόουν, Μαρκ Ράφαλο και Γουίλεμ Νταφόε, ο Λάνθιμος αφηγείται μια ιστορία με θέμα την εξέλιξη μιας νεαρής γυναίκας που επανέρχεται στη ζωή μέσω των πειραμάτων ενός ανορθόδοξου επιστήμονα. Μένει να δούμε αν το «Poor Things» θα έχει την τύχη της «Ευνοούμενης» που αργότερα έφτασε ως τα Οσκαρ.
Ισχυρά ονόματα Αμερικανών
Μια από τις πολλά υποσχόμενες ταινίες της κινηματογραφικής σεζόν Φθινόπωρο 2023-Ανοιξη 2024 είναι το βιογραφικό δράμα του Μάικλ Μαν «Ferrari», που αφορά τον ιταλό μεγιστάνα της αυτοκινητοβιομηχανίας Ferrari, Ενζο Φεράρι. Οκτώ ολόκληρα χρόνια μετά το «Blackhat», ο δημιουργός της «Εντασης» και του «The Insider» επιστρέφει στη σκηνοθεσία με τον Ανταμ Ντράιβερ στον κεντρικό ρόλο, κάτι που αμέσως «μυρίζει» υποψηφιότητα για Οσκαρ. Ο «Ferrari» έκανε την παγκόσμια πρώτη του εντός διαγωνισμού στη Βενετία. Στο ίδιο πρόγραμμα θα βρούμε το θρίλερ «The Killer» του επίσης Αμερικανού Ντέιβιντ Φίντσερ («Seven», «Fight Club»), με πρωταγωνιστή τον Μάικλ Φασμπέντερ. Κάτοχος ενός Χρυσού Λέοντα για την ταινία της «Somewhere», η Αμερικανίδα Σοφία Κόπολα παρουσιάζει την «Priscilla», μια ακόμα ταινία για τον Ελβις Πρίσλεϊ (Τζέικομπ Ελόρντ) που όμως εστιάζει στον μεγάλο έρωτα της ζωής του, την Πρισίλα Πρίσλεϊ (Κάλι Σπίνι) που συμμετείχε στη συγγραφή του σεναρίου. Μερικά χρόνια μετά το ντεμπούτο του στη σκηνοθεσία («Ενα αστέρι γεννιέται», που έκανε πρεμιέρα στη Μόστρα), ο Μπράντλεϊ Κούπερ είναι και πάλι εδώ με τον «Maestro», επίσης βιογραφική ταινία για τον μουσικοσυνθέτη Λέοναρντ Μπερνστάιν τον οποίο υποδύεται ο ίδιος ο σκηνοθέτης. Η ταινία εστιάζει στη σχέση του μουσικοσυνθέτη με τη Φελίτσια Μονταλέγκρε την οποία υποδύεται η Κάρεϊ Μάλιγκαν. Τέλος, στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα υπάρχει και η τελευταία ταινία του Μεξικανού Μισέλ Φράνκο, «Memory», όπου πρωταγωνιστεί η βραβευμένη με Οσκαρ Α’ ρόλου αμερικανίδα ηθοποιός Τζέσικα Τσαστέιν.
Εμφαση στην Ιταλία
Η αυλαία την περασμένη Τετάρτη σηκώθηκε με την ιταλική ταινία «Commandante» του Εντουάρντο Ντε Αντζελις, όπου ο Πιερφραντσέσκο Φαβίνο υποδύεται τον θρυλικό Σαλβατόρε Τοντάρο, κυβερνήτη ενός ιταλικού υποβρυχίου που κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έσωσε τη ζωή εκατοντάδων ναυαγών του εχθρού. Ο ίδιος ηθοποιός παίζει και στο «Adagio» του Στέφανο Σολίμα με συμπρωταγωνιστή τον Τόνι Σερβίλο. Ηταν λογικό εφέτος, λόγω του επετειακού χαρακτήρα του Φεστιβάλ, η Ιταλία να έχει αρκετές συμμετοχές εντός συναγωνισμού στη Μόστρα: ο Ματέο Γκαρόνε («Γόμορρα») θα είναι εκεί με το «Io capitano», την ιστορία δύο νεαρών ανδρών που φεύγουν από το Ντακάρ με προορισμό την Ευρώπη, ο Πιέτρο Καστελίτο διαγωνίζεται με το «Enea», όπου πρωταγωνιστεί ο ίδιος μαζί με τον πατέρα του, τον Σέρτζιο Καστελίτο, και ο Σαβέριο Κονστάνζο συμμετέχει με το «Finalmente l’alba», όπου παρακολουθούμε την επεισοδιακή ζωή μιας κοπέλας (Λίλι Τζέιμς) αποφασισμένης να κάνει καριέρα στην Τσινετσιτά της δεκαετίας του 1950.
Από την Ιταλία όμως κατάγεται και ένα από τα δύο τιμώμενα πρόσωπα της εφετινής κινηματογραφικής Μόστρα: η σκηνοθέτρια Λιλιάνα Καβάνι που από το 1965, όταν παρουσίασε το ντοκιμαντέρ «Philippe Pétain: Processo a Vichy» και βραβεύθηκε, είναι συχνή επισκέπτρια του Φεστιβάλ. Ενενήντα χρονών σήμερα, η Καβάνι έχει αφήσει το αποτύπωμά της με ταινίες όπως οι «Ο θυρωρός της νύχτας», «Φραντσέσκο» και «Το παιχνίδι του Ρίπλεϊ». Δεύτερο τιμώμενο πρόσωπο, ο κινέζος ηθοποιός Τόνι Λέουνγκ, γνωστός από τη στενή σχέση του με τον σκηνοθέτη Γουόνγκ Καρ Βάι («Ερωτική επιθυμία», «Happy Together» κ.ά.) αλλά και από την ταινία «Προσοχή, πόθος» του Ανγκ Λι που το 2007 κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα.
Βετεράνοι, εκτός συναγωνισμού
Ακούραστος παρά την προχωρημένη ηλικία του (εφέτος τον Αύγουστο έκλεισε τα 90) αλλά και τα προβλήματα που ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζει εξαιτίας του σεξουαλικού σκανδάλου που τον «καταδιώκει» εδώ και μισόν αιώνα, ο Ρόμαν Πολάνσκι επιστρέφει στο Λίντο τέσσερα χρόνια μετά το «Κατηγορώ…». Στο εκτός συναγωνισμού πρόγραμμα παρουσιάζει το «The Palace» (Το παλάτι) με τους Ολιβερ Μασούτσι, Μίκι Ρουρκ και Φανί Αρντάν, μια ταινία που διαδραματίζεται σε ένα ξενοδοχείο υπερπολυτελείας της Ελβετίας κατά τη διάρκεια της βραδιάς αλλαγής του millennium.
Την ίδια ώρα, με φόντο το Παρίσι, οι Βαλερί Λεμερσιέ, Νιλς Σνάιντερ, Λου Ντε Λαζ, Ελσα Ζιλμπερστάιν και Μελβίλ Πουπό συμμετέχουν σε μοιρασμένους ρόλους στα «Γυρίσματα της τύχης» («Coup de Chance») του Γούντι Αλεν, την πρώτη ταινία του 88χρονου αμερικανού δημιουργού που γυρίστηκε πλήρως στα γαλλικά. Στη Βενετία προβλήθηκε εκτός συναγωνισμού και την Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου, λίγο πριν από τη λήξη του Φεστιβάλ, ο Αλεν θα έρθει στην Ελλάδα, όπου θα συνδυάσει την προώθηση των «Γυρισμάτων της τύχης» με μια μουσική συναυλία του στο Ηρώδειο. Η ελληνική πρεμιέρα των «Γυρισμάτων της τύχης» θα γίνει στη θερινή αίθουσα Αίγλη Ζαππείου, όπου ο σκηνοθέτης της θα την παρουσιάσει στο κοινό.
Εν τω μεταξύ στις 7 του περασμένου Αυγούστου ο αμερικανός σκηνοθέτης Γουίλιαμ Φρίντκιν, δημιουργός δύο κλασικών ταινιών του αμερικανικού κινηματογράφου, του «Ανθρώπου από τη Γαλλία» (1971) και του «Εξορκιστή» (1973), έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών. Τραγική ειρωνεία το ότι ο Φρίντκιν, ο οποίος το 2013 είχε τιμηθεί με έναν Χρυσό Λέοντα στη Βενετία για το σύνολο του έργου του, προετοιμαζόταν για την παρουσίαση στη Μόστρα της τελευταίας ταινίας του, «The Caine Mutiny Court-Martial», στο εκτός διαγωνισμού πρόγραμμα. Η προβολή της ταινίας θα γίνει κανονικά μαζί με την ειδική προβολή του «Εξορκιστή» σε εκ νέου επεξεργασμένη νέα κόπια.
Κάρμεν α λα ελληνικά
Την Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου στο παράλληλο τμήμα Giornate Degli Autori 2023 του Φεστιβάλ Βενετίας θα προβληθεί η ελληνική ταινία του Ζαχαρία Μαυροειδή «Το καλοκαίρι της Κάρμεν», παραγωγή της Ιωάννας Μπολομύτη (ΑΤΑΛΑΝΤΗ ΑΕ), σε συμπαραγωγή και εκτέλεση παραγωγής της εταιρείας ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ ΑΕ (η ίδια εταιρεία ήταν συμπαραγωγός εκτός άλλων της ταινίας «Εγκλήματα του μέλλοντος» του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ που γυρίστηκε στην Ελλάδα). Το «Καλοκαίρι της Κάρμεν», στο οποίο πρωταγωνιστούν οι Γιώργος Τσιαντούλας, Ανδρέας Λαμπρόπουλος, Νικόλας Μίχας, Βασίλης Τσιγκριστάρης και Ρουμπίνη Βασιλακοπούλου, είναι η τελευταία μέχρι σήμερα δημιουργία του γνωστού και ταλαντούχου έλληνα σκηνοθέτη ταινιών όπως οι «Ξεναγός» και «Απόστρατος». Σύμφωνα με την επίσημη σύνοψη της ταινίας, «κατά τη διάρκεια ενός ολοήμερου μπάνιου στα Λιμανάκια της Βάρκιζας, ένας πρώην ηθοποιός, νυν δημόσιος υπάλληλος συνδράμει τον φίλο του, επίσης πρώην ηθοποιό, νυν φέρελπι κινηματογραφιστή, στη συγγραφή του σεναρίου της πρώτης του μεγάλου μήκους ταινίας. Πηγή έμπνευσης μια σειρά από γεγονότα γύρω από τη μικροσκοπική ημίαιμη Κάρμεν. Παλεύοντας να μετατρέψουν τα αληθινά γεγονότα σε κινηματογραφική ταινία, ο δύο φίλοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον Νο.1 κανόνα της θεωρίας του σεναρίου: στο τέλος της ιστορίας ο ήρωας αλλάζει. Μέσα από τη σύγκρουση για την ερμηνεία των γεγονότων του καλοκαιριού με την Κάρμεν, η πολύχρωμη φιλία τους θα αλλάξει κεφάλαιο».
Εκτός από σκηνοθέτης της ταινίας, ο Μαυροειδής συνυπογράφει το σενάριο με τον Ξενοφώντα Χαλάτση και είναι συμπαραγωγός.
Μηνύματα αλληλεγγύης
Υπό το φως της πρόσφατης καταδίκης του ιρανού σκηνοθέτη Σαΐντ Ρουστάγι, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας για μία ακόμα χρονιά ανανέωσε την αλληλεγγύη του προς τους πολίτες του Ιράν που αγωνίζονται για την ελευθερία τους εναντίον της συνεχιζόμενης καταπιεστικής καταστολής, καθώς και στους κινηματογραφιστές και στους καλλιτέχνες που έχουν συλληφθεί ή φυλακιστεί. Ο Ρουστάγι καταδικάστηκε σε έξι μήνες φυλάκιση για την προβολή της ταινίας του «Leila’s Brothers» στο Φεστιβάλ Καννών το 2022 (είχε συμμετάσχει στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2019 στο τμήμα Orizzonti με την ταινία «Metri Shesho Nim»). Συνεπώς, μετά τις πρωτοβουλίες που πάρθηκαν για το επίμαχο αυτό θέμα στο περσινό φεστιβάλ (με έμφαση τότε στην ταλαιπωρία που έχει υποστεί ένας άλλος ιρανός σκηνοθέτης, ο Τζαφάρ Παναχί), το Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου η κινηματογραφική Μπιενάλε διοργάνωσε μια νέα δράση αλληλεγγύης σε συνεργασία με τη Δημοκρατική Ενωση Ιρανικού Λαού στη Βενετία. Σκηνοθέτες, ηθοποιοί και άλλες προσωπικότητες από τον κόσμο του κινηματογράφου συμμετείχαν στην απογευματινή αυτή εκδήλωση πάνω στο κόκκινο χαλί του Palazzo del Cinema, με στόχο να ευαισθητοποιήσουν τα μέσα ενημέρωσης, κυβερνήσεις και ανθρωπιστικές οργανώσεις σε όλον τον κόσμο όσον αφορά την κατάσταση του ιρανικού λαού.
Επίσης, την ερχόμενη Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου το Φεστιβάλ θα φιλοξενήσει την Ουκρανική Ημέρα ως ένδειξη αλληλεγγύης προς την Ουκρανία και τον λαό της για την τραγωδία που υπομένουν. Αυτή είναι μια συνέχεια της Ουκρανικής Ημέρας που πραγματοποιήθηκε στο Λίντo το 2022 και των πρωτοβουλιών που διοργανώθηκαν με την ευκαιρία της Εκθεσης Τέχνης της Μπιενάλε το 2022 και της εν εξελίξει Εκθεσης Αρχιτεκτονικής της Μπιενάλε 2023 στους χώρους Τζιαρντίνι και Aρσενάλε.
