Μια ομάδα νέων δημιουργών ηλικίας 30-40 ετών περίπου που δεν δείχνουν να πιστεύουν σε ιεραρχίες θα μας εκπροσωπήσει στην 60ή Μπιενάλε Βενετίας την άνοιξη που μας έρχεται. Η εικαστική πρόταση «Ξηρόμερο/ Dryland» θα είναι μια «διακαλλιτεχνική, υβριδική εικαστική εγκατάσταση», η οποία θα έχει στο επίκεντρο το ελληνικό πανηγύρι και θα την υπογράφουν οι Θανάσης Δεληγιάννης (δημιουργός διαμεσικών έργων), Ελια Καλογιάννη (εικαστικός και κινηματογραφίστρια), Γιώργος Κυβερνήτης (φωτογράφος και κινηματογραφιστής), Γιάννης Μιχαλόπουλος (διδάσκει Ιστορία του Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στη Ναντέρ), Φώτης Σαγώνας (εικαστικός και αρχιτέκτων) και θα έχει την επιμέλεια του Πάνου Γιαννικόπουλου. Συγκεκριμένα θα προσπαθήσει να μεταφέρει στο ελληνικό περίπτερο «την αίσθηση του χώρου, δηλαδή του επαρχιακού οικισμού που υποδέχεται το πανηγύρι αλλά και τους τρόπους που αυτό χάνεται και σβήνει τελικά στο τοπίο που το περιβάλλουν», όπως θα πει στο Βήμα ο Π. Γιαννικόπουλος.
Με αυτό τον σκοπό λοιπόν θα μεταφερθεί στο ελληνικό περίπτερο ένα χρηστικό ποτιστικό σύστημα από τη Θεσσαλία – αν θα λειτουργεί ή όχι, είναι ένα θέμα υπό διερεύνηση. Το σίγουρο είναι ότι θα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πολυμορφικής εγκατάστασης με βιντεοπροβολές, ηχητικά περιβάλλοντα, φωτιστικά σώματα (εν προκειμένω αυτούσια φωτιστικά αντικείμενα από πλατείες και άλλους χώρους διεξαγωγής πανηγυριών καθώς η ομάδα αποφεύγει τη διαμεσολάβηση), στην οποία η εμπειρία της θέασης θα αλλάζει. «Η σύνθεση των ετερόκλητων στοιχείων δημιουργεί το έργο όπως και το πώς θα αλλάζει η σχέση τους ανάλογα με την ώρα της μέρας», όπως θα εξηγήσει ο Γιαννικόπουλος.
Σημειωτέον τα πανηγύρια αναφοράς είναι από την ηπειρωτική Ελλάδα όπου τα διακριτά στοιχεία των εθιμικών αυτών συλλογικών εκδηλώσεων έχουν έναν πιο «βαρύ» χαρακτήρα που δίνει το βήμα στην ομάδα να αναδείξει με αδιαμεσολάβητο τρόπο τις ποικίλες προεκτάσεις τους. Μιλάμε συγκεκριμένα για πανηγύρια της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας (από την εύφορη πεδιάδα στο πιο ξηρό τοπίο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το «κλίμα» της μουσικής και του χορού), απ’ όπου παρεμπιπτόντως έλκουν την καταγωγή τους οι Δεληγιάννης και Σαγώνας, ο μεν από τη Λάρισα, τον Ολυμπο, τα Φάρσαλα, ο δε από το Θέρμο Αιτωλοακαρνανίας.
«Τα πανηγύρια αυτά συνδέονται περισσότερο με τη συγκρότηση της κοινότητας, το πώς συγκεντρώνονται οι άνθρωποι κάνοντας ένα διάλειμμα από τις αγροτικές εργασίες για να διασκεδάσουν, να έρθουν πιο κοντά, να δειχθούν. Πραγματοποιούνται κατ’ εξοχήν για τους ίδιους τους κατοίκους του εκάστοτε οικισμού και δεν συνιστούν τουριστική ατραξιόν όπως συμβαίνει πολλές φορές σε νησιώτικα πανηγύρια, στα οποία υπερτερεί κυρίως το συναίσθημα της χαράς και συνδέονται με τις καλοκαιρινές διακοπές. Θέλαμε να αποδομήσουμε και τη στερεοτυπική εικόνατης Ελλάδας που προβάλλεται πάντα σε συνάρτηση με τη θάλασσα και τα νησιά», όπως θα πει ο Γιαννικόπουλος.
Η δε επιλογή του τίτλου «Ξηρόμερο/ Drylands» με την αναφορά στον δήμο της Αιτωλοακαρνανίας έχει διττό χαρακτήρα: να δηλώσει το τοπωνύμιο αλλά και να παραπέμψει στον οικολογικό τόνο του πρότζεκτ. «Ο τίτλος προσδίδει το ειδικό βάρος γιατί μιλάμε για τη σχέση με τη γη, τη συμβίωση με τη φύση ή την κατασπατάληση των φυσικών πόρων. Για την επισφάλεια της αγροτικής οικονομίας της ελληνικής υπαίθρου που απειλείται λόγω ξηρασίας ως τον επαπειλούμενο «αφανισμό» της πόλης φιλοξενίας της Μπιενάλε, Βενετίας, η οποία έχει να αντιμετωπίσει την άνοδο της στάθμης των νερών».
Η καλλιτεχνική ομάδα σχεδόν σύσσωμη: (από αριστερά προς δεξιά) Θανάσης Δεληγιάννης, Κώστας Χαϊκάλης, Γιώργος Κυβερνήτης, Ελια Καλογιάννη, Γιάννης Μιχαλόπουλος.
Ομαδικό πνεύμα
Είναι σημείο των καιρών και των αλλαγών που επιφέρουν ότι η πρόταση βασίζεται στην ομαδική δουλειά δημιουργικών ανθρώπων από διαφορετικά καλλιτεχνικά πεδία. «Είμαστε όλοι μαζί και δουλεύουμε παράλληλα. Ο καθένας/καθεμία συμβάλλει με την προσωπική του πρακτική για να γίνει μια σύμπτυξη όπου όλοι/ες μαζί φέρνουν κάτι στο έργο. Αν κάποιος γνωρίζει τις επιμέρους εξειδικεύσεις, για παράδειγμα ότι η Ελια Καλογιάννη και ο Γιώργος Κυβερνήτης δουλεύουν με την κινούμενη εικόνα, αντιλαμβάνεται ποιος έχει τον πρωταρχικό ρόλο σε κάθε κατεύθυνση. Είναι πάντως συλλογική η χειρονομία που πλαισιώνει τα πράγματα» θα πει ο Γιαννικόπουλος. Να πούμε δε, ότι την καλλιτεχνική ομάδα συμπληρώνουν ο τεχνικός ήχου Κώστας Χαϊκάλης και η θεατρολόγος Φωτεινή Παπαχριστοπούλου.
Με αφετηρία την Κική Μαργαρώνη
Η έρευνα για τα πανηγύρια της ηπειρωτικής Ελλάδας απ’ όπου θα αντληθεί υλικό για το έργο (συνεντεύξεις, οπτικό και ηχητικό υλικό όχι μόνο από το ίδιο το γεγονός του πανηγυριού αλλά και ήχους της φύσης το ξημέρωμα όταν φεύγεις από αυτό, ή όσα συμβαίνουν παράπλευρα πριν και μετά την πραγματοποίησή του) έχει ξεκινήσει εδώ και τρία περίπου χρόνια από τους Θανάση Δεληγιάννη και Γιάννη Μιχαλόπουλο, οι οποίοι άρχισαν να συνεργάζονται την περίοδο που ο πρώτος δημιουργούσε τη μουσική περφόρμανς ΕΝΑ ΕΝΑ το 2020. Η έρευνα συνεχίστηκε στο Margaroni Residency (2022-2023) σε ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, στο πλαίσιο του οποίου εστίασαν στη δουλειά της Κικής Μαργαρώνη, ερμηνεύτριας δημοτικών τραγουδιών, ώστε να αναδείξουν τη θέση της γυναίκας στο παραδοσιακό πανηγύρι αλλά και την εξέλιξή του στη Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλία από το 1970 έως σήμερα, με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας να προστίθενται σταδιακά στο πρότζεκτ.
Η συγκεκριμένη πρόταση της εθνικής συμμετοχής, αν μη τι άλλο πρωτότυπη όσο και επίκαιρη, κέρδισε τις εντυπώσεις και την εμπιστοσύνη της γνωμοδοτικής επιτροπής (Δημήτρης Ζουρούδης, Χρήστος Σκαλκώτος, Κατερίνα Γρέγου, Θούλη Μισιρλόγλου, Συραγώ Τσιάρα, Μάρκος Γεωργιλάκης, Αρτεμις Ποταμιάνου) με τη φρεσκάδα και την ειλικρίνειά της. Θα έχει φορέα υλοποίησης το ΕΜΣΤ (ΝΠΙΔ) και το κόστος θα καλυφθεί από τις πιστώσεις του τακτικού προϋπολογισμού του υπουργείου Πολιτισμού με επιχορήγηση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Να πούμε ότι οι εφετινές υποψήφιες προτάσεις παρουσίαζαν μεγάλη ποικιλομορφία ως προς το ύφος και ήταν στη συντριπτική πλειονότητά τους ατομικές παρουσιάσεις καλλιτεχνών. Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι ήταν ελάχιστες σε σχέση με άλλες χρονιές, μόλις 12, όταν συνήθως ξεπερνούσαν τις 30…
H 60ή Μπιενάλε Βενετίας θα διεξαχθεί από τις 20/4 ως τις 24/11/2024, σε επιμέλεια Αντριάνο Πεντρόζα.
