Η ζέστη είναι αφόρητη, όμως πολλές από τις μικρές χελώνες στη δεξαμενή νερού με το βαθυπράσινο νερό είναι πολύ ζωηρές. Κολυμπούν, τσαλαβουτούν και κοινωνικοποιούνται μεταξύ τους ενόσω άλλες, περισσότερο ληθαργικές πατούν πάνω στον «Οίκο» τους.

Την πλωτή, ξύλινη εγκατάσταση της ιταλίδας εικαστικού Ραφαέλα Νάλντι Ροσάνο με την τυπογραφική γραμματοσειρά της Wikipedia να αποτελεί το σημαίνον αλλά και το σημαινόμενο της συγκεκριμένης λέξης. Ενα επιτυχημένο παράδειγμα συνύπαρξης τέχνης και φύσης, όπως επιχειρείται μέσα από την έκθεση «Shinrin-yoku Forest Bathing» (ως τις 20/9) του πολιτιστικού οργανισμού PCAI (Polygreen Culture & Art Initiative) στον Βοτανικό Κήπο Ι. & Α. Ν. Διομήδους στο Χαϊδάρι.

Διότι «Shinrin-yoku» στα ιαπωνικά θα πει «κολύμπι στο δάσος» και οι χελωνίτσες προέλευσης Λατινικής Αμερικής, ορισμένες παρατημένες από τους ιδιοκτήτες που τις αγόρασαν ως pets αλλά τους βγήκαν υπερβολικά εξωτικές για τα μεσογειακά δεδομένα καθότι επιτίθενται σε οικοσυστήματα αλλά και σε ντόπια ερπετά της συνομοταξίας τους, όντως πλατσουρίζουν στα θολά νερά του Κήπου έχοντας βρει ένα νέο σπίτι.

«Ανοίξτε τις πέντε αισθήσεις»

Το ιαπωνικού αρώματος κόνσεπτ της έκθεσης είναι βεβαίως μεταφορικό, μια και αναφέρεται στην πρακτική της επίσκεψης στη φύση ανάμεσα σε δέντρα και άγρια φυτά, για την προαγωγή της υγείας και της ευεξίας, ένας όρος που επινοήθηκε το 1982 από τον Τομοχίντε Ακιγιάμα, τότε υπουργό Γεωργίας, Δασών και Αλιείας της Ιαπωνίας. Η έκθεση ανατρέχει σε αυτή την πρακτική, προσκαλώντας το κοινό να βιώσει ολιστικά τη φύση χωρίς να αποσπάται από την καθημερινότητα. Οπως προτρέπει το διάσπαρτο σε διαφορετικά σημεία έργο της Ασάκου Μασουνούτσι «Ανοιξε τις πέντε αισθήσεις. Ακοή – Oραση – Οσφρηση – Γεύση – Αφή», πέντε εκτυπώσεις αλουμινίου με κορίτσια «τεχνοτροπίας» kawaii να αναπαριστούν αυτές τις εντολές στον ανθώνα, στο θερμοκήπιο, το δασύλλιο από μπαμπού του Κήπου.

Τα μονοπάτια που οδηγούν στα υπόλοιπα 14 έργα που συγκροτούν την έκθεση σε επιμέλεια της καλλιτεχνικής διευθύντριας του PCAI Κίκας Κυριακάκου σε συνεργασία με τον διευθυντή του Βοτανικού Κήπου Διομήδους και δασολόγο Στέλιο Σούλιο, περιμένουν τους επισκέπτες να τα περιδιαβούν για να τα ανακαλύψουν. Δεν υπάρχει καν σήμανση που να οδηγεί στα έργα,  η διαδρομή υποδεικνύεται μέσα από χάρτη σε έντυπο φυλλάδιο επισκεπτών ή σε ειδικό QR code (στο φυλλάδιο ή στο banner της εισόδου) που περιλαμβάνει περιήγηση στο google maps με αναλυτικές πληροφορίες για τα έργα και τα βιογραφικά των καλλιτεχνών. Αυτή είναι και η γοητεία της συγκεκριμένης έκθεσης. Οτι πολύ, μα πολύ διακριτικά, συνυπάρχει με έναν υπέροχο Βοτανικό Κήπο, τον μεγαλύτερο της χώρας αλλά και της Ανατολικής Μεσογείου και αποτελεί μια πολύ καλή αφορμή για να τον επισκεφθείς ή να τον ανακαλύψεις. Mάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις τα έργα συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Για παράδειγμα η εγκατάσταση «(U.F.A) Urban Fauna Assembly» των Campus Novel στο ξέφωτο με τους κορμούς, μια εξέλιξη εκείνης που είχαν παρουσιάσει στην προηγούμενη έκθεση «Sheltered Gardens» του PCAI στον ίδιο κήπο πριν από δύο χρόνια, συστήνει στο κοινό την πανίδα του Κήπου, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τον εκπαιδευτικό της χαρακτήρα. Ορισμένα από τα έργα μπορούν να συνδράμουν ή ακόμα και να βελτιώσουν την εμπειρία της επίσκεψης. Οπως το έργο «Motorcycle cruisers: the intimacy of strangers» των Μαρίας Φ. Ντολόρες και Σοφίας Ντώνα, κάθε μία από τις οποίες εκτυπώνει σε έναν μεγάλο καμβά από μια φωτογραφία τους ως μοτοσικλετίστριες, και τον απλώνουν στο έδαφος ώστε να προσφέρεται για φιλικές, οικογενειακές συνευρέσεις και όχι μόνο.

Αλλα έργα απλώς μοιάζουν να βρήκαν τον οργανικό τους χώρο, όπως η γλυπτική εγκατάσταση «The mornings grow silent I» (2023) της Μαλβίνας Παναγιωτίδη στην είσοδο του Κήπου, εμπνευσμένη από τον μύθο της αράχνης: ένας υπερμεγέθης ιστός με τα ανθρωπομορφικά θηράματά του απλωμένος ανάμεσα σε δύο δέντρα. Ή το έργο «Hyaku Jizo» του Δημήτρη Ιωάννου στη δασική έκταση έξω από τα όρια του Κήπου, ένα μνημείο από εκατό μικρά βάθρα με ισάριθμα βότσαλα από θάλασσες, κυρίως της Αλοννήσου που είχε συλλέξει ο πατέρας του, ο γνωστός εικαστικός Γιώργος Ιωάννου, μέσα σε 35 χρόνια διακοπών και αισθητικών αναζητήσεων. Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τα υπαίθρια αγάλματα του Βούδα στην παιδική του ηλικία, τα οποία καθώς φθείρονται γίνονται ένα με το περιβάλλον.

Διαχρονικό αποτύπωμα

Αυτή είναι η δεύτερη έκθεση λοιπόν του PCAI στον Κήπο Διομήδους, αλλά σε αντίθεση με την πρώτη δεν πρωταγωνιστούν έργα βίντεο που βρίσκονται και στον πυρήνα της συλλογής του πολιτιστικού οργανισμού που ιδρύθηκε από τον Αθανάσιο Πολυχρονόπουλο, CEO της περιβαλλοντικής εταιρείας Polygreen – μια συλλογή που διευρύνεται ποικιλοτρόπως και ένας οργανισμός που τελευταίως δίνει έμφαση και στην περφόρμανς.

Υπάρχουν μόλις δύο, της Εύας Στεφανή και του Ερίκ Μποντλέρ, τα οποία όμως θα ενεργοποιηθούν από Σεπτέμβριο (19 και 20/9 αντίστοιχα) εν μέρει επειδή οι καιρικές συνθήκες θα είναι και πιο φιλικές απέναντι στη χρήση τεχνολογίας σε ανοιχτό χώρο. Τα έργα είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα αναθέσεις, μάλιστα κάποια θα περάσουν στη συλλογή του PCAI ενώ δύο από αυτά, των Campus Novel και της Ραφαέλα Νάλντι Ροσάνο, προέκυψαν από ανάθεση δημιουργίας με την πρόθεση να δωρηθούν στον Κήπο, οπότε θα παραμείνουν σε αυτόν.

Αραγε θα μπορούσε μελλοντικά να συγκροτηθεί και μια μικρή μόνιμη έκθεση σε αυτόν τον Κήπο, όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε δασικές εκτάσεις στο Val de Sela στο Τρεντίνο της Ιταλίας όπου βρίσκεται η υπέροχη υπαίθρια Γλυπτοθήκη Artesella, πάντα τηρουμένων των αναλογιών;

Οπως θα πει στο «Βήμα» ο Στέλιος Σούλιος: «Δεν είναι κακή ιδέα – αν και είναι κάτι που πρέπει να συζητηθεί με τη διοίκηση. Ο Κήπος είναι πολύ μεγάλος, υπάρχουν μάλιστα σημεία που είναι επισκέψιμα από το κοινό χωρίς να είναι τμήματά του». Βέβαια με ή δίχως τέχνη ο Κήπος συνιστά έναν απαραίτητο πνεύμονα πρασίνου για την πόλη και φυλάσσεται ως τέτοιος μια και κλείνει σε περιόδους υψηλού κινδύνου για πυρκαγιά ύστερα από οδηγίες της Πολιτικής Προστασίας. «Ο Κήπος τελεί υπό ένα ιδιόμορφο καθεστώς καθώς η επίσκεψη γίνεται με μηδενικό κόστος και με ηλεκτρονική κράτηση, η οποία θέτει ανώτατο όριο εισερχομένων ανά ημέρα. Χρειάζεται λοιπόν για να έρθεις σε αυτόν τον Κήπο, ο οποίος χρησιμοποιείται και για αναψυχή, δίχως όμως να επιτρέπονται μπάλες ή ποδήλατα μια και έχει κυρίως επιστημονικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα – τον επισκέπτονται ετησίως περί τους 100.000 μαθητές. Διότι παγκοσμίως, οι βοτανικοί κήποι δεν είναι πάρκα αναψυχής».

INFO «Shinrin-yoku Forest Bathing» στον Βοτανικό Κήπο Α. & Ι. Ν. Διομήδους, Ιερά Οδός 403, Χαϊδάρι. Εως τις 20 Σεπτεμβρίου. Με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας, υπό την αιγίδα της ιαπωνικής πρεσβείας στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του θεσμού «2024, Ετος Πολιτισμού και Τουρισμού Ελλάδας – Ιαπωνίας». Είσοδος ελεύθερη, απαιτείται προκράτηση μέσω του diomedes-bg.gr/booking.