Και όμως, τα σκοτάδια του Μεσαίωνα γέννησαν τέχνη. Μια πλούσια, μελωδική παράδοση που, κι αν η λάμψη της θάμπωσε με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί να λάμψει ξανά χάρη στη δουλειά αξιόλογων μουσικών και μελετητών που την επανανακαλύπτουν, την επανεκτιμούν και μας την προσφέρουν.
Το φεστιβάλ «Ostium-Ημέρες Μεσαιωνικής Μουσικής», αφιερωμένο σε αυτό το εν πολλοίς άγνωστο αλλά σημαντικό για τη διεθνή ιστορία της μουσικής ρεπερτόριο, επιστρέφει για μία ακόμα χρονιά. Για να φέρει τις μελωδίες του Μεσαίωνα στο σύγχρονο κοινό ως ένα νέο άκουσμα που όμως στην πραγματικότητα, όπως επισημαίνει ο μουσικός-ιστορικός της μουσικής Δημήτρης Κούντουρας, ο οποίος έχει την ιδέα και την καλλιτεχνική διεύθυνση της διοργάνωσης, «δεν είναι τόσο νέο. Συχνά η μουσική αυτή συνδέεται πιο εύκολα με τροπικές παραδοσιακές μουσικές σε επίπεδο εντάσεων, προσωδίας και χροιάς οργάνων, γεγονός που καθιστά αρκετά οικείο το άκουσμα αυτό στο ελληνικό κοινό».
Ανοίκεια λοιπόν και οικεία την ίδια στιγμή η παλαιά μουσική θα αναβιώσει σε μια σειρά εκδηλώσεων, στόχος των οποίων, πάντα κατά τον κ. Κούντουρα, «είναι η γνωριμία του κοινού με τη μουσική κληρονομιά του Μεσαίωνα, μέσα από ένα φεστιβάλ που παράλληλα προάγει χαρακτηριστικές μουσικές που εμπνεύστηκαν ή που σχετίζονται αισθητικά με την εποχή αυτή. Η μουσική αλλά και η εποχή αυτή θα λέγαμε ότι λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος, ένα κοινό πεδίο, διαφόρων αισθητικών τάσεων αφήνοντας τις σχέσεις συνάφειας με άλλες παραδόσεις να αναδειχθούν. Ετσι, στην πρώτη συναυλία τα μεσαιωνικά όργανα συνυπάρχουν με τα παραδοσιακά όπως επίσης και αυτοσχεδιαστικές πρακτικές Ανατολής και Δύσης ως κοινός τόπος».
Το πρόγραμμα
Η αυλαία των εκδηλώσεων του Ostium (λέξη που στα λατινικά σημαίνει το παράθυρο) θα σηκωθεί την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου, στις 16.00, στο Ωδείο Αθηνών με την ημερίδα «Ιδέες και μουσική στον Μεσαίωνα». Θα μιλήσουν, η καθηγήτρια Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης Θεοδώρα Ψυχογιού με θέμα «Η θεωρία της μουσικής, μια μακροσκοπική τροχιά από την Αρχαιότητα στο κατώφλι του Μπαρόκ: από την αναλογική σκέψη στην αντιληπτική προσέγγιση», ο καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Σανκτ Γκάλεν Θωμάς Τέλιος με θέμα «Από τον Μεσαίωνα των συλλογικοτήτων στον ατομικισμό του Νεο-φιλελευθερισμού: Μουσική και ιδέες σε αντίστροφη τροχιά» και ο συγγραφέας και μεταφραστής Κώστας Βραχνός με θέμα «Το ζωολόγιο και η θέση του ανθρώπου στον κόσμο».
Θα ακολουθήσει, στις 20.00, συναυλία όπου το σύνολο Ex Silentio θα παρουσιάζει μεταξύ άλλων τον νέο δίσκο του με τίτλο «Ostium». Πρόκειται για ηχογράφηση αφιερωμένη στις μουσικές παραδόσεις του Μεσαίωνα και της Ανατολής, η οποία κυκλοφορεί από τη γερμανική εταιρεία Carpe Diem. Παίζουν οι Δημήτρης Κούντουρας (μεσαιωνικά φλάουτα), Βασίλης Ζιγκερίδης (κανονάκι), Ηλέκτρα Μηλιάδου (μεσαιωνική βιέλα) και Νίκος Βαρελάς (κρουστά). Στην εκδήλωση συμμετέχει η Σαβίνα Γιαννάτου.
To εξώφυλλο του δίσκου «Ostium»
Το αναγεννησιακό ντούο Sadler & Conrad θα εμφανιστεί στο Ωδείο Αθηνών τη Δευτέρα 18 Νοεμβρίου, στις 20.00, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για την παλαιά μουσική S-Emerging: Η Liane Sadler (αναγεννησιακό φλάουτο) και ο Elias Conrad (αναγεννησιακό λαούτο) θα ερμηνεύσουν έργα των Madalena Casulana, Claudin de Sermisy, Pierre Certon και Pierre Sandrin σε μία βραδιά με τίτλο «Dialogues – Vocal Music Without Voices… Reweaving Renaissance Polyphony».
Την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου, ώρα 20.30, στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών ο Δ. Κούντουρας θα μιλήσει με θέμα «Musical themes and instruments in the world of Hieronymus Bosch, diving into 15th century arts and culture in the Netherlands». Η διάλεξη θα δοθεί στην αγγλική γλώσσα. Και τη Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου το φεστιβάλ θα μεταφερθεί στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός για συναυλία με θέμα «Μουσική από την εποχή του Ιερώνυμου Μπος: ένα τρίπτυχο». Θα ακουστούν έργα των J. Desprez, H. Isaak, Η. de Clibano καθώς και γρηγοριανοί ύμνοι. Τραγούδι και νικελάρπα Αφροδίτη Πατουλίδου, τραγούδι και βιέλα με τροχό Tobias Schlierf, κόνσορτ αναγεννησιακού φλάουτου Αντιγόνη Τσάλλα, Ζαχαρίας Ταρπάγκος και Δ. Κούντουρας. Η είσοδος σε όλες τις εκδηλώσεις είναι ελεύθερη, εκτός από τη συναυλία του Ex Silentio που θα έχει εισιτήρια των 12 και των 6 ευρώ.
Στοχεύοντας στο νέο κοινό
«Το κοινό της Αθήνας δείχνει πάντα ενδιαφέρον για ένα καινούργιο άκουσμα» λέει ο Δ. Κούντουρας αναφερόμενος στην ανταπόκριση που είχε μέχρι σήμερα το φεστιβάλ. «Η προσέλευση νέου κόσμου στις συναυλίες αποτελεί ένα ιδιαίτερο γεγονός καθώς σε αντίστοιχες περιπτώσεις σε άλλες χώρες το κοινό είναι μεγαλύτερης ηλικίας».
Τα θετικά μηνύματα που έλαβε κατά τις περσινές εκδηλώσεις τον βοήθησαν εξάλλου να συνεχίσει και εφέτος την προσπάθεια, δεδομένου ότι «η διαδικασία για την παρουσίαση μιας τέτοιας διοργάνωσης δεν είναι ποτέ εύκολη υπόθεση. Ωστόσο, αξίζει τον κόπο όταν γίνονται δράσεις που αφορούν το κοινό και προτείνουν κάτι διαφορετικό. Επίσης, είναι σημαντική η συνεργασία με φορείς. Οι δράσεις μας φέτος γίνονται σε συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και το Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών, χορηγός επικοινωνίας είναι το Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ ενώ ορισμένες από αυτές υποστηρίζονται από το υπουργείο Πολιτισμού».
Κοιτώντας σε βάθος χρόνου, στις συνολικότερες επιδιώξεις της διοργάνωσης και του συνόλου Ex Silentio (που βρίσκεται στον πυρήνα του φεστιβάλ) περιλαμβάνεται και «η ανάδειξη χώρων, ιστορικών και μη, ως χώρων συναυλιών. Ετσι, ο ακροατής μπορεί να έχει μια ξεχωριστή μουσική εμπειρία σε έναν χώρο με ιδιαίτερη ακουστική και ιστορία. Φέτος παρουσιάσαμε ένα πρόγραμμα στη Μονή Δαφνίου ενώ σύντομα θα δώσουμε μια συναυλία στον ξεχωριστό αρχαιολογικό χώρο του βυζαντινού Μυστρά».
