Με τον ρόλο του Πελασγού στις «Ικέτιδες» του Αισχύλου, η Λυδία Κονιόρδου επιστρέφει στο αρχαίο δράμα, στην Επίδαυρο. Ηθοποιός ταυτισμένη με το είδος, δασκάλα, σκηνοθέτις, νιώθει πάντα τον ίδιο ενθουσιασμό όταν καταπιάνεται με τους αρχαίους.
Μιλήστε μου για τις «Ικέτιδες», τον Πελασγό…
Κατ’ αρχάς με συγκίνησε πολύ που με κάλεσε η Μαριάννα Κάλμπαρη να αναλάβω έναν ανδρικό ρόλο. Δεν είναι ο πρώτος που ερμηνεύω ούτε η πρώτη που παίζει ανδρικό ρόλο στην Επίδαυρο.
Στις «Ικέτιδες» ο πολιτισμός των Πελασγών, ένας παλαιο-ελληνικός πολιτισμός που ήταν πιο κοντά στη μητριαρχία, αντιτίθεται στον πολιτισμό των Αχαιών και των Δαναών, που ήρθαν μετά και ήταν φύλα με ανδρικούς θεούς, φιλοπόλεμα, που είχαν περισσότερο την κουλτούρα της επιβολής, της κυριαρχίας.
Ο πελασγικός πολιτισμός ήταν πιο φιλειρηνικός, απ’ ό,τι ξέρουμε, πιο δεμένος με τη γη, και η γυναίκα είχε μια άλλη θέση στην κοινωνία. Βασική αρχή και αξία της κοινωνίας ήταν η πειθώ, η ελευθερία, όχι η βία και η κατάκτηση. Ο Πελασγός χρησιμοποιεί τρεις φορές τη λέξη πειθώ.
«Για εμένα η Επίδαυρος είναι ένα προσκύνημα», λέει η Λυδία Κονιόρδου, η οποία στις «Ικέτιδες» θα ερμηνεύσει έναν ανδρικό ρόλο, αυτόν του Πελασγού. Photo Credits: Πάτροκλος Σκαφίδας
Ποια είναι η γοητεία του ανδρικού ρόλου;
Είναι ένα τραγικό πρόσωπο και για εμένα έχει ενδιαφέρον να μεταφέρω τις γυναικείες αρετές στην εξουσία μέσα κι απ’ το πρόσφατο πέρασμά μου από τα γρανάζια της εξουσίας. Πέρα από την όποια υπηρεσία και δουλειά κατάφερα να καταθέσω, μελετούσα και τη λειτουργία της εξουσίας. Κι εκεί είδα ότι οι γυναίκες πολλές φορές για να μπορέσουν να επιβιώσουν στον κόσμο των ανδρών, γίνονται πιο άνδρες απ’ τους άνδρες.
Πιο βίαιες, σκληρές, ακραίες, διεκδικητικές, για να μπορέσει να τις αποδεχθεί το ανδρικό κατεστημένο – αρκετά αρρενωπές για να ασκήσουν εξουσία. Αντίθετα, η γυναίκα που στον χώρο της εξουσίας θα διοικεί με τις γυναικείες αρετές, τη συμπερίληψη, την αλληλεγγύη, την πειθώ πάνω απ’ όλα, για το κοινό συμφέρον, λείπει από την εποχή μας. Αν η γυναίκα διεκδικήσει τον ρόλο της, χωρίς να προδίδει το φύλο και τις αξίες της, μπορεί να βοηθήσει στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.
Πρέπει να υπερισχύσει η πειθώ για το κοινό συμφέρον, γιατί για να προχωρήσει ο άνδρας πρέπει να του το επιτρέψει η γυναίκα. Αναρωτιέμαι πώς έχουν μεγαλώσει όλοι αυτοί οι άνδρες που βιαιοπραγούν. Η βία είναι θέμα ευρύτερου πολιτισμού.
Το θέατρο παραμένει ένας από τους πιο ελεύθερους χώρους;
Ναι, στο στάδιο της δημιουργίας έχει ένα μεγάλο ποσοστό ελευθερίας σε σχέση με άλλους τομείς της κοινωνίας, και κάποια ποσοστά αξιοκρατίας. Αλλά πρέπει να το αντέχεις το σανίδι για να σταθείς. Να εμπνέεις, να ακτινοβολείς, να μεταδίδεις κάτι, αλλιώς θα εξαφανιστείς.
Αυτό που είναι ανησυχητικό, και δεν είναι καινούργιο, είναι ότι η καλλιτεχνική δημιουργία έχει μετατραπεί σε προϊόν. Και το προϊόν αν θες το αγοράζεις, αν θες δεν το αγοράζεις. Κι έτσι η καλλιτεχνική δημιουργία μετατρέπεται σε μια περιττή πολυτέλεια-διακόσμηση της ζωής μας, δείγμα κοινωνικής ανόδου, όχι ανάγκης.
Εμείς αυτή τη στιγμή ζούμε στην πραγματικότητα έναν πόλεμο, αφανή, υπόγειο, που συντελείται σε παγκόσμια κλίμακα. Είμαστε όλοι αντικείμενο χειραγώγησης, στοχοποίησης, είτε το ξέρουμε είτε όχι. Είναι θέμα συγκυρίας πότε θα μας χρειαστούν να μας πουλήσουν και να μας αγοράσουν.
Πώς αντιστέκεστε;
Σαν καλλιτέχνις, σαν δασκάλα, σαν άνθρωπος προσπαθώ με τη δουλειά και τη διδασκαλία μου να διατηρώ σε αφύπνιση τον πολίτη. Δεν με ενδιαφέρει να κάνω απλώς κάτι.
Και είμαι τυχερή γιατί ακόμα και στη «Γη της ελιάς» ο ρόλος είναι ένα τέτοιο καμπανάκι – χτυπάει για το θέμα της αλληλεγγύης, της καλοσύνης. Πάντα έβρισκα όχι μόνο το ψυχολογικό κομμάτι ενός ρόλου, αλλά και το κοινωνικό, το ιστορικό.
Ποια είναι η σχέση σας με την Επίδαυρο;
«Εχω μια πολύ ενδιαφέρουσα σχέση με την Επίδαυρο. Η πρώτη μου εμπειρία ήταν τραυματική, με τον Μινωτή, στις «Φοίνισσες» του Εθνικού, το ΄77-΄78. Ημουν δεύτερη διανομή με τη Μαρία Σκούντζου.
Και την Κυριακή το μεσημέρι έμαθα ότι θα παίξω το βράδυ. Εγώ βεβαίως ετοιμαζόμουν αλλά δεν είχα το θάρρος να αρνηθώ, ούσα μαθήτρια του Εθνικού. Αλλωστε αυτό σήμαινε ότι σε ξεχώριζαν. Πήγαινα απ’ τις επτά το πρωί στο αρχαίο θέατρο για πρόβα, μόνη μου – μόνον ο φύλακας ήταν εκεί.
Και όταν έγινε η παράσταση αισθάνθηκα ότι έπεσε η Επίδαυρος να με πλακώσει και είπα, «δεν θα μπορέσω ποτέ να ξαναπαίξω εκεί». Εφυγα από το Εθνικό – παραλίγο να σταματήσω το θέατρο. Αποφάσισα να πάω στο Τέχνης, στον Κουν.
Με πήρε. Ημουν τυχερή, έκανε «Τρωάδες». Ηταν απ’ τις πιο ευτυχισμένες περιόδους της ζωής μου. Αρχισα πάλι να πηγαίνω επτά το πρωί στο αρχαίο θέατρο, όχι μόνη πια. Ο Κουν με βοήθησε πολύ. Από τότε βρήκα τη φυσική μου συγγένεια με αυτό το είδος, με αυτόν τον χώρο. Για μένα η Επίδαυρος είναι ένας χώρος φιλόξενος – δεν φοβάμαι.
Ξέρω ότι αν προσέλθεις τίμιος και γενναιόδωρος, τότε το θέατρο θα σε ανυψώσει. Και θα συμβούν αυτές οι μαγικές στιγμές όπου όλοι αιωρούμαστε μαζί και σταματάει ο χρόνος – και συμβαίνουν. Αν προσπαθείς να εξαπατήσεις, να αρέσεις, να κρύψεις, να είσαι τσιγκούνης, περιχαρακωμένος στον εαυτό σου, τότε το θέατρο σε λιώνει. Για εμένα η Επίδαυρος είναι ένα προσκύνημα.
Σκεφτήκατε ποτέ να τα παρατήσετε;
Ποτέ. Αλλά είμαι χορτασμένη. Ωστόσο κάθε φορά που ξεκινάω ένα καινούργιο εγχείρημα, και τώρα και πάντα, περνάω μια πρώτη φάση που νιώθω ότι εγώ δεν είμαι ηθοποιός και αναρωτιέμαι πώς θα το κάνω. Δεν είναι υποκριτικό, είναι καθαρά δικό μου.
Πρέπει να ανακαλύψω καινούργια εργαλεία, να ξαναβρώ τον εαυτό μου σαν ηθοποιό. Δεν ξέρω πώς είναι να είσαι ηθοποιός, δεν αισθάνομαι ηθοποιός. Καθετί που κάνω, το ανακαλύπτω.
Πώς βλέπε την Αριστερά σήμερα;
Επειδή βλέπω τη μεγάλη εικόνα και ποτέ δεν ανήκα στενά σε κάποιο κόμμα, αλλά στο προοδευτικό τόξο, θεωρώ ότι για το καλό της χώρας και όχι για το καλό ενός κόμματος, πρέπει να γίνει αυτό που έγινε στην Γαλλία.
Οπου κάθισαν κάτω και τα βρήκαν μεταξύ τους Πράσινοι, Σοσιαλιστές, Αριστεροί, ώστε να υπάρχει ένας σοβαρός αντίλογος, μια ισορροπία.
Γιατί όταν χάνεται η ισορροπία, είναι κακό για όλους. Υπάρχει ένας μεγάλος κατακερματισμός και απ’ την άλλη μεριά μια επικίνδυνη άνοδος της Ακροδεξιάς. Από πίσω κρύβεται ο φασισμός και χρειάζεται να αφυπνιστούν οι πάντες μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο, δεν είναι αστείο.
Πώς σχολιάζετε το φαινόμενο Κασσελάκη;
Κανέναν δεν θεωρώ φαινόμενο. Είναι ένα πρόσωπο που αναδείχθηκε μέσα στη συγκυρία συγκεκριμένων γεγονότων. Πάντα όταν δημιουργείται ένα κενό, υπάρχει κάτι που το καταλαμβάνει. Από εκεί και πέρα, ο χρόνος δείχνει, και οι πράξεις.
Στην αρχή μου φάνηκε ένας άνθρωπος που ερχόταν από άλλον κόσμο. Ομως ο τρόπος που αντιμετωπίστηκε, την επομένη, από τους ανθρώπους του ΣΥΡΙΖΑ δεν με βρίσκει σύμφωνη.
Οφειλαν να περιμένουν να γίνει το συνέδριο και εκεί συντεταγμένα να πάρουν αποφάσεις. Δεν συμφωνώ με τη διάσπαση – με καμία διάσπαση. Και είναι κρίμα γιατί ανάμεσα σε αυτούς τους ανθρώπους υπάρχουν και αξιόλογοι που τους έχει ανάγκη η χώρα. Θεωρώ ότι τώρα η δύναμη είναι εν τη ενώσει.
INFO
«Ικέτιδες» του Αισχύλου. Μετάφραση: Ιωάννης Γρυπάρης, σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη. Συμπαραγωγή: Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν – Θέατρο Νέου Κόσμου. Επίδαυρος, 23-24/8.
