Την Επίδαυρο ο Χρήστος Μαλάκης την αγάπησε ήδη από τα χρόνια που σπούδαζε στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Καθηγήτριά του υπήρξε η διακεκριμένη ελληνίδα χορογράφος Μαρία Χορς. «Ηταν ο πρώτος άνθρωπος που μας μίλησε τόσο εκτεταμένα για την Επίδαυρο και μας μετέδωσε το πάθος της για αυτό τον ιερό χώρο» αναφέρει όταν τον συναντώ. «Θυμάμαι μας πήρε όλους τους σπουδαστές του έτους και μας πήγε εκεί μία τριήμερη εκδρομή, ξεναγώντας μας η ίδια. Αισθάνομαι πολύ τυχερός για αυτή την εμπειρία. Ξέρετε, καμιά φορά και τώρα παίρνω το αυτοκίνητο και την επισκέπτομαι και ας μην παίζεται εκεί κάποια παράσταση. Λίγο πριν κλείσει ο χώρος, ζητάω την άδεια από τον φύλακα, στέκομαι στην ορχήστρα μόνος μου και λέω ένα τραγούδι χωρίς να υπάρχουν θεατές».
Η χρήση της μάσκας
Στις 25 και 26 Αυγούστου ο Χρήστος Μαλάκης επιστρέφει στο αργολικό θέατρο ως Τειρεσίας στην παράσταση «Οιδίπους τύραννος» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα. Ο πάντα ιδιοσυγκρασιακός σκηνοθέτης, ο οποίος παίζει και στην παράσταση κρατώντας τον ρόλο του Εξάγγελου, καθοδηγεί τον ίδιο και ένα άξιο σύνολο ηθοποιών (Γιάννης Στάνκογλου, Μαριλίτα Λαμπροπούλου, Γιάννης Νταλιάνης, Γιώργος Αμούτζας, Πανάγος Ιωακείμ) παρουσιάζοντας μία ιδιαίτερη παράσταση με δομικό στοιχείο τη χρήση της μάσκας. Ακόμη κομβική είναι η σημασία του Χορού (απαρτίζεται από τους Μάρκο Γέττο, Απόστολο Καμιτσάκη, Γιώργο Κορομπίλη, Αυγουστίνο Κούμουλο, Γιώργο Λόξα και Παύλο Παυλίδη) αλλά και της μουσικής του Φώτη Σιώτα, ο οποίος βρίσκεται επίσης επί σκηνής. «Ουσιαστικά μέσα από τον Χορό αποκαλύπτονται τα τραγικά πρόσωπα: ο Οιδίποδας, η Ιοκάστη, ο Τειρεσίας, ο Κρέοντας» αναφέρει ο Χρήστος Μαλάκης. «Ολοι οι ηθοποιοί της παράστασης που ερμηνεύουμε έναν ήρωα είμαστε ταυτόχρονα και μέλη του Χορού, ξεπροβάλλουμε μέσα από αυτόν, αφαιρώντας τη μάσκα μας».
Ο ίδιος μιλάει για μία σπουδαία εμπειρία. «Ο πρώτος μήνας των προβών ήταν αφιερωμένος στη χρήση της μάσκας. Ουσιαστικά ήταν ένα σεμινάριο από τον Σίμο Κακάλα και τη Σοφία Πάσχου που έχει αναλάβει τη διδασκαλία της κίνησης. Προσωπικά πήρα πολλά στοιχεία τα οποία θα τα κρατήσω ως ηθοποιός και από εδώ και πέρα. Χρησιμοποιούμε μη ομιλούσες μάσκες στον Χορό. Το να πεις το κείμενο με την ίδια ανάσα, να τραγουδήσεις σαν μια φωνή, ενώ ουσιαστικά είναι σαν να φοράς ένα κράνος και ακούς μόνο τον εαυτό σου, αποτελεί μεγάλο στοίχημα. Δουλέψαμε πολύ τις ανάσες μας, τις φωνές μας. Και σημειωτέον δεν φοράμε χειλόφωνα γιατί η χρήση της μάσκας δεν το επιτρέπει».
H ελευθερία της έκφρασης
Στον «Οιδίποδα τύραννο», όπως εξηγεί, τον γοητεύει ιδιαίτερα η πλοκή. «Θα τολμήσω να πω ότι θυμίζει θρίλερ. Ο τρόπος που ξετυλίγεται η ιστορία, τα νέα που περιμένουν οι ήρωες, η αλήθεια που σταδιακά αποκαλύπτεται, σε καθηλώνει. Δεν έχει σημασία ότι γνωρίζεις την υπόθεση, ότι είναι ίσως η πιο γνωστή ιστορία στο αρχαίο δράμα».
Πώς λοιπόν προσεγγίζει τον ρόλο του Τειρεσία; «Ως τον ρόλο ενός πολύ σοφού ανθρώπου που έχει αποδεχτεί ότι η μοίρα δεν μπορεί να αλλάξει, ότι αυτό που έρχεται δεν μπορείς να το αποφύγεις και το μόνο που απομένει είναι να περιμένεις να συμβεί» αναφέρει. «Κάποια στιγμή λέει στον Οιδίποδα «δεν ξέρεις από πού έρχεσαι, δεν ξέρεις ποιος είσαι, οπότε μη χλευάζεις εμένα». Στον Τειρεσία δεν μπήκαμε στη διαδικασία να «αγκιστρωθούμε» επάνω στον μύθο που θέλει τον μάντη να έχει διπλή ταυτότητα άντρα και γυναίκας. Για παράδειγμα, τον ερμηνεύω φέροντας ένα πολύ παχύ μουστάκι. Μάλιστα το είπα και στον Σίμο «να δεις που στις κριτικές θα γράψουν ότι μόνο ένα μπουζούκι μού λείπει»».
Κεφάλαιο κριτική λοιπόν. Πώς του φαίνεται όλη αυτή η συζήτηση που έχει ξεκινήσει τον τελευταίο μήνα με αφορμή την παράσταση «Σφήκες» της Λένας Κιτσοπούλου αλλά και τη «Μήδεια» του Φρανκ Κάστορφ γύρω από το τι «επιτρέπεται» και κυρίως για το τι δεν «επιτρέπεται» να παρουσιάζεται στην Επίδαυρο; «Κοιτάξτε, στην παράστασή μας μείναμε πιστοί στο κείμενο. Τώρα από εκεί και πέρα βρισκόμαστε στο 2023 και κάποιοι άνθρωποι ήδη από την αρχαιότητα έχουν μιλήσει για την αναγκαιότητα της ελευθερίας της έκφρασης. Αλίμονο λοιπόν εάν ασκήσουμε λογοκρισία στις παραστάσεις που θα παρουσιάζονται εκεί. Το τι αρέσει τώρα σε κάποιον και τι όχι είναι μία άλλη εντελώς κουβέντα. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να απαγορεύσεις σε έναν καλλιτέχνη από τη στιγμή που του δίνεται το βήμα να εκφραστεί με τον τρόπο που κρίνει εκείνος».
Η πορεία στο θέατρο
Ο Χρήστος Μαλάκης έχει μια ακριβή πορεία στο ελληνικό θέατρο. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα μέσα από παραστάσεις που ξεχώρισαν έχει καταφέρει να δώσει ξεκάθαρα το υποκριτικό του στίγμα. Κυριολεκτικά αγνώριστος, για παράδειγμα, στην παράσταση «Ο Αδαής και ο Παράφρων» του Γιάννου Περλέγκα, μεταμορφωμένος σε έναν παχύσαρκο, τυφλό, τυραννικό πατέρα και την ίδια στιγμή καθηλωτικός Καραμάνος στην παράσταση «Γιούγκερμαν» του Δημήτρη Τάρλοου, φωτίζοντας το βαθύτερο πρόσωπο του Καραγάτση.
«Το θέατρο είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά» ομολογεί. «Απαιτεί φοβερή υπομονή, γείωση και την ίδια στιγμή αυτοπεποίθηση». Στέκεται ιδιαίτερα σε αυτό το κομμάτι. «Οταν κάνω λόγο για αυτοπεποίθηση δεν λέω να κοιτάς τον εαυτό σου στον καθρέφτη και να λες τι υπέροχος που είσαι. Αλλά να νιώθεις ότι μόνο στον εαυτό σου χρειάζεται να αποδεικνύεις και όχι στους άλλους. Εγώ για χρόνια δεν είχα αυτοπεποίθηση. Ο,τι είχα μέσα μου, καλό ή κακό, το κρατούσα κλειδωμένο, δεν το εξέφραζα. Σήμερα είμαι 47 ετών και μπορώ να ομολογήσω ότι μόνο τα τελευταία πέντε χρόνια πατάω γερά στα πόδια μου. Είναι μία συνεχής πάλη να τα βρεις με τον εαυτό σου, να νιώσεις έτοιμος να αντιμετωπίσεις τους δαίμονές σου».
Σε αυτό το μονοπάτι τι ρόλο μπορεί να παίξει ένας σκηνοθέτης; «Σημαντικό. Ο σκηνοθέτης δεν χρειάζεται να σε χαϊδεύει, δεν χρειάζεται όμως και να σε κακοποιεί ψυχολογικά. Καμιά φορά λέω ότι εγώ έχω «υπάρξει» το #ΜeΤoo πριν το #ΜeΤoo, με την έννοια ότι παλαιότερα έχω έρθει σε μεγάλη ρήξη με σκηνοθέτες και αυτός ήταν και ένας λόγος για τον οποίο δεν έβρισκα εύκολα δουλειά».
Τι άλλαξε λοιπόν μέσα του τα τελευταία αυτά πέντε χρόνια; «Αυτό που άλλαξε ήταν ότι πήρα την απόφαση να κάνω μια πολύ σοβαρή δουλειά με τον εαυτό μου. Να αποδεχτώ λάθη μου, να συγχωρέσω τον εαυτό μου, αλλά και ανθρώπους που έχουν περάσει από τη ζωή μου ή είναι ακόμη στη ζωή μου. Η ψυχοθεραπεία ήταν ένας δρόμος. Δεν λέω ότι είναι πανάκεια. Δεν έχω βρει 100% τον εαυτό μου. Κανείς νομίζω δεν τον βρίσκει ποτέ απόλυτα. Αλλά τα τελευταία αυτά πέντε χρόνια νομίζω ότι ξεκινάω από την αρχή, τόσο στο θέατρο όσο και εν γένει στη ζωή».
«Οιδίπους τύραννος»: Στις 16 Αυγούστου στο Θέατρο Δελφών «Φρύνιχος» και στις 25 και 26 Αυγούστου στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου. Ακολουθεί περιοδεία σε όλη την Ελλάδα.
