Για πρώτη φορά στην ιστορία της Επιδαύρου, οι σκηνοθέτες είναι ισότιμα μοιρασμένοι: 4 γυναίκες και 4 άνδρες έχουν αναλάβει τις 8 παραγωγές που θα παιχθούν από τις 7 Ιουλίου ως τις 28 Αυγούστου. Ανάμεσά τους η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Κατερίνα Ευαγγελάτου, η Λένα Κιτσοπούλου, η Εφη Μπίρμπα, η Ιώ Βουλγαράκη και οι Γιώργος Σκεύας, Χρήστος Σουγάρης, Σίμος Κακάλας καθώς και ο διεθνής Γερμανός Φρανκ Κάστορφ, σε παγκόσμια πρώτη.
Λίγο πριν ανακοινώσει ολόκληρο το πρόγραμμα του Φεστιβάλ (3/4), η Κατερίνα Ευαγγελάτου εξηγεί το σκεπτικό των Επιδαυρίων 2023 – με τις εκλογές να αποτελούν τον άγνωστο Χ…
Με ποια κριτήρια κάνατε τις επιλογές σας;
«Το σκεπτικό είναι πάντα παραστάσεις με ποιότητα και με μια ενδιαφέρουσα σκηνοθετική πρόταση. Φυσικά μεγάλο ρόλο παίζει όλη η σύνθεση του θιάσου και των υπόλοιπων συντελεστών. Αλλά το θέμα της σκηνοθεσίας είναι πολύ σημαντικό. Εφέτος, επιδιώξαμε να έχουμε μια ισορροπία έργων και συγγραφέων. Θα δείτε επίσης έργα που δεν ανεβαίνουν συχνά – «Σφήκες», «Εκάβη». Ως προς τη μεγάλη μας παραγωγή, είναι ο Φρανκ Κάστορφ. Με την παράστασή του συνεχίζεται η προσπάθεια τόνωσης του διεθνούς στίγματος του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Το σχήμα είναι διαφορετικό αυτή τη φορά. Προσκαλούμε έναν σκηνοθέτη με τους συνεργάτες του, για να δουλέψει όμως με έλληνες ηθοποιούς, τους οποίους επέλεξε μετά από μια διαδικασία περιορισμένης ακρόασης, σύμφωνα με τις επιθυμίες του. Το έργο ήταν δική του επιλογή – το συζητήσαμε. Κατέληξε στη «Μήδεια» αφού είδε πρώτα τους ηθοποιούς. Στη διανομή δεν υπάρχει μια Μήδεια, ο ρόλος μπορεί να περάσει από πολλά στόματα».
Οι γυναίκες ήταν προτεραιότητά σας;
«Επειδή, από καταβολής του θεσμού, υπάρχει υποεκπροσώπηση, νιώσαμε την ανάγκη να ερευνήσουμε περισσότερες δυνατότητες. Ευτυχήσαμε να έχουμε και δυνατές προτάσεις από γυναίκες εφέτος. Σίγουρα είναι στους στόχους μας να ψάχνουμε με τον ίδιο τρόπο και άνδρες και γυναίκες, γιατί τους άνδρες τους βρίσκεις πιο εύκολα, είναι πιο μπροστά στα μάτια σου. Συνολικά είχαμε περίπου 25 προτάσεις».
Πιστεύετε στην ποσόστωση;
«Πρέπει να ψάχνουμε και να κοιτάμε καλύτερα γύρω μας, γιατί υπάρχουν πολύ άξιες γυναίκες που συχνά παραγκωνίζονται, για διαφορετικούς λόγους, σε κάθε εργασιακό τομέα. Ειδικά εμείς που είμαστε γυναίκες σε θέσεις που μπορούμε να κάνουμε επιλογές, έχουμε μια ευθύνη παραπάνω. Εγώ το προσπάθησα και το προσπαθώ. Είμαι υπέρμαχος της ευρύτητας στην εκπροσώπηση και κατά κάθε αποκλεισμού. Αυτό άλλωστε φαίνεται στη λογική του όλου προγραμματισμού του Φεστιβάλ. Αλλά δεν είμαι υπέρ των ποσοστώσεων. Δεν μου αρέσει η λογική που χωρίζει την ανθρωπότητα σε κουτάκια και από το καθένα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και κάτι σε ένα καλλιτεχνικό έργο. Θεωρώ ότι κάτι τέτοιο περισσότερο θέτει εν κινδύνω την αξία της κάθε προσωπικότητας παρά την αναδεικνύει. Δικαιούμαστε όλοι οι άνθρωποι ίσες ευκαιρίες.
Υπάρχουν τόσα εμπόδια όταν είσαι γυναίκα, όμως οι διακρίσεις προέρχονται όχι μόνον από τους άνδρες αλλά και από άλλες γυναίκες. Προσωπικά παρατηρώ και απέναντι σε μένα μια διάκριση, η οποία εκφράζεται υπόγεια – μπορεί, ας πούμε, κάποια γνωρίσματα του χαρακτήρα μου, όπως ο εντατικός ρυθμός με τον οποίο εργάζομαι ή η προσήλωση στην εργασία μου, να θεωρούνται παράξενα, αφύσικα, επειδή είμαι γυναίκα ενώ αν ήμουν άνδρας θα θεωρούνταν προτερήματα! Αυτό δεν έχει αλλάξει με τα χρόνια. Υπάρχουν γύρω μας αυτές οι νοοτροπίες. Οπως επίσης υπάρχουν και οι σεξιστικές συμπεριφορές για γυναίκες που έχουν μια θέση ευθύνης, με τη μορφή σχολίων για την εμφάνισή τους και τον τρόπο που περιποιούνται τον εαυτό τους. Γιατί να συζητάμε ακόμα σήμερα το πώς επιλέγει να ντύνεται κάποιος; Προσωπικά δέχομαι μεγάλο πόλεμο για την εμφάνισή μου, και μάλιστα συχνά από άτομα που δηλώνουν υπέρμαχοι της ισότητας και κατά των διακρίσεων».
Θα κριθείτε πιο αυστηρά για αυτές τις επιλογές σας, πιστεύετε;
«Αν κριθώ πιο αυστηρά για τις γυναίκες σκηνοθέτιδες έναντι των ανδρών, αυτοί που θα μας κρίνουν με αυτό το σκεπτικό, προφανώς έχουν την a priori άποψη ότι οι γυναίκες είναι λιγότερο ικανές από τους άνδρες».
Δύσκολη η διαδικασία ενημέρωσης για τις προτάσεις που απορρίφθηκαν;
«Είναι το πιο επίπονο απ’ όλα. Να μιλάω σε ανθρώπους που εκτιμώ και θαυμάζω, πολλές φορές, και να μην μπορώ να περιλάβω μια πρότασή τους. Για μένα αυτό είναι το χειρότερο κομμάτι… Αλλιώς το κάνει ένας μάνατζερ, που προέρχεται από ένα άλλο επαγγελματικό περιβάλλον, κι αλλιώς εγώ που πρέπει να το κάνω με συναδέλφους μου. Είναι αβάσταχτο».
Οικονομικά, η Επίδαυρος αντέχει;
«Η Επίδαυρος αντέχει μια χαρά – το πρόγραμμά της απαρτίζεται από παραγωγές του Φεστιβάλ, των κρατικών θεάτρων και συνεργασίες ή συμπαραγωγές με ιδιώτες. Μια παραγωγή στην Επίδαυρο έχει υψηλό κόστος. Ενδεικτικά: 15μελής θίασος, 2-3 μήνες πρόβα, σκηνικά-κοστούμια, back-stage προσωπικό. Επιπλέον, ως Φεστιβάλ καλούμε και ξένους καλλιτέχνες, όπου εκεί είναι άλλα τα κασέ – και μαζί διαμονή, εισιτήρια, οπότε το κόστος αυξάνεται. Ομως αλίμονο αν δεν επενδύσουμε στην Επίδαυρο!».
Γιατί τον Κάστορφ;
«Είναι ένας σκηνοθέτης με ένα πολύ δικό του σύμπαν, με τεράστιο εκτόπισμα, που έχει αφήσει εποχή. Κι ένας σκηνοθέτης που ήθελε πολύ να δουλέψει με έλληνες ηθοποιούς και στην Επίδαυρο. Τον ενδιέφερε το εγχείρημα. Για εμάς είναι τιμή που τον έχουμε στο πρόγραμμα».
Τι σας δίδαξε η περσινή χρονιά;
«Κάθε χρόνο μαθαίνουμε περισσότερο πράγματα και καταλαβαίνουμε καλύτερα τον σφυγμό του κόσμου και τις ανάγκες του θεσμού. Νομίζω ότι η κατεύθυνση του Φεστιβάλ είναι σαφής: Προσπαθούμε ταυτόχρονα για το εγχώριο και το διεθνές. Δεν ξεχνάμε ότι η Επίδαυρος είναι ένα θέατρο που απευθύνεται σε ένα μεγάλο κοινό, χωρίς να σημαίνει ότι προσδοκούμε να έχουν όλες οι παραστάσεις μας την ίδια ανταπόκριση, γιατί δεν είναι φτιαγμένες για αυτόν τον σκοπό. Θέλουμε μία τουλάχιστον παράσταση για τον καθένα. Καθεμιά στοχεύει σε κάτι λίγο διαφορετικό. Συνεχίζουμε την προσπάθεια διεύρυνσης, έχουμε μια πλατιά γκάμα σκηνοθετών και σκηνοθέτιδων. Επίσης έχουμε ανθρώπους που σκηνοθετούν για πρώτη φορά – Λένα Κιτσοπούλου, Γιώργος Σκεύας, Χρήστος Σουγάρης, Εφη Μπίρμπα και φυσικά ο Κάστορφ».
Εφέτος, αποφύγατε τους «τηλεοπτικούς» θιάσους…
«Εφέτος έχουμε τέτοια έκρηξη στην τηλεόραση, οπότε δεν νομίζω να υπάρχει έλληνας ηθοποιός που να μην είναι στην τηλεόραση. Είναι αστείο να το συζητάμε. Αντί να κατηγορούμε ως «τηλεοπτικούς», ηθοποιούς με τεράστια αξία και θεατρική πορεία, θα έπρεπε να χαιρόμαστε για το γεγονός ότι συμβάλλουν, με τη συμμετοχή τους, στη βελτίωση της ποιότητας των τηλεοπτικών σειρών. Δεν μπορώ να πω ότι έκανα κάτι λάθος πέρυσι και δεν θα το ξανακάνω. Το θέμα είναι η όλη η πρόταση».
Η Επίδαυρος ανοίγει με τον «Ιππόλυτο», παραγωγής Εθνικού με δική σας σκηνοθεσία. Πώς νιώθετε;
«Είχα συζητήσει με τον Γιάννη Μόσχο εδώ και πολύ καιρό. Είμαι πολύ χαρούμενη που επιστρέφω στην Επίδαυρο μετά από έξι χρόνια. Ανυπομονώ να ξεκινήσω πρόβες με την ομάδα που έχει δημιουργηθεί. Μόλις ολοκληρώθηκαν και οι ακροάσεις, όπου γνωρίσαμε εκατοντάδες ηθοποιούς. Αγαπάω πολύ κι αυτό το έργο – είχα ξεκινήσει να το δουλεύω το ’18 σε ένα εργαστήρι του Εθνικού στους Δελφούς με νέα παιδιά. Από τότε με απασχολεί. Μου έχει λείψει πολύ η σκηνοθεσία πρόζας – πέρυσι βέβαια είχα τη μεγάλη χαρά του «Ριγκολέτο». Χαίρομαι γιατί η μέρα μου θα μοιράζεται στα δύο πια και δεν θα νιώθω μισή».
Σχεδιάζετε ήδη την επέτειο των 70 χρόνων του Φεστιβάλ για το 2025;
«Θέλουμε να το γιορτάσουμε, έχουμε πολλά σχέδια. Ελπίζουμε ότι με τη βοήθεια της Πολιτείας θα ευοδωθούν. Μην ξεχνάμε ότι έχουν ακριβύνει όλα – αεροπορικά εισιτήρια, διαμονές, κατασκευαστικά για σκηνικά-κοστούμια».
Εχετε προβλέψει για εφέτος πακέτα προσφορών;
«Εχουμε συζητήσει για τα πούλμαν, για πακέτα που συνδυάζουν μεγάλη και μικρή Επίδαυρο – δεν είμαι σίγουρη ότι θα τα εφαρμόσουμε όλα. Προσπαθούμε να κάνουμε κάποιες ενισχυτικές κινήσεις, αλλά δεν είναι εύκολα τα πράγματα. Ελπίζω ότι θα έχουμε αρκετό κόσμο στην Επίδαυρο. Τα πρώτα δείγματα είναι ότι το πρόγραμμα άρεσε».
Οι εκλογές μπορεί να λειτουργήσουν ανατρεπτικά;
«Εμείς έχουμε κάνει τον προγραμματισμό μας εδώ και μήνες. Αν οι εκλογές πέσουν 2 Ιουλίου, είναι πρόβλημα για την Επίδαυρο, αν πέσουν 9, είναι δράμα! Προσωπικά δεν θέλω αυτή τη στιγμή τίποτα να μου μειώσει τη χαρά που έχω για αυτή τη δουλειά στην Επίδαυρο με το Εθνικό, τους συνεργάτες και τους ηθοποιούς. Αν οι εκλογές πέσουν μέσα στο πρόγραμμα, θα το αντιμετωπίσουμε».
Τι θα δούμε στην Επίδαυρο
• «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη – Εθνικό Θέατρο. Μετάφραση Κώστας Τοπούζης, σκηνοθεσία Κατερίνα Ευαγγελάτου. Παίζουν: Ορέστης Χαλκιάς, Κόρα Καρβούνη, Αμαλία Νίνου, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαρία Σκουλά, Ελενα Τοπαλίδου, Γιάννης Τσορτέκης (7-8/7)
• «Σφήκες» του Αριστοφάνη – Εθνικό Θέατρο. Μετάφραση Στέλιος Χρονόπουλος, σκηνοθεσία Λένα Κιτσοπούλου. Παίζουν: Εμιλυ Κολιανδρή, Γιάννης Κότσιφας, Ιωάννα Μαυρέα, Πάνος Παπαδόπουλος κ.ά. (14-15/7)
• «Μήδεια» του Ευριπίδη – παγκόσμια πρεμιέρα. Σκηνοθεσία Φρανκ Κάστορφ. Παίζουν: Μαρία Ναυπλιώτου, Στεφανία Γουλιώτη, Σοφία Κόκκαλη, Αγγελική Παπούλια, Ευδοκία Ρουμελιώτη, Αινείας Τσαμάτης, Νικόλας Χανακούλας, Νίκος Ψαρράς (21-22/7).
• «Βατράχια» του Αριστοφάνη – συμπαραγωγή. Μετάφραση Κωνσταντίνος Μπλάθρας, σκηνοθεσία Εφη Μπίρμπα. Παίζουν: Αρης Σερβετάλης, Μιχάλης Σαράντης, Αργύρης Ξάφης, Μαίρη Μηνά κ.ά. (28-29/7).
• «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή – συμπαραγωγή. Μετάφραση Χρύσα Προκοπάκη – Θάνος Τσακνάκης, σκηνοθεσία Γιώργος Σκεύας. Παίζουν: Δημήτρης Καταλειφός, Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Μάξιμος Μουμούρης, Αγγελική Παπαθεμελή κ.ά. (4-5/8).
• «Εκάβη» του Ευριπίδη. Μετάφραση Ελένη Βαροπούλου, σκηνοθεσία Ιώ Βουλγαράκη. Παίζουν Ελένη Κοκκίδου, Μαρίνα Καλογήρου, Θανάσης Κουρλαμπάς, Ακης Σακελλαρίου, Αλέκος Συσσοβίτης κ.ά. (11-12/8).
• «Τρωάδες» του Ευριπίδη – ΚΘΒΕ. Μετάφραση Θεόδωρος Στεφανόπουλος, σκηνοθεσία Χρήστος Σουγάρης, μουσική Στέφανος Κορκολής. Παίζουν: Ρούλα Πατεράκη, Αντώνης Καφετζόπουλος, Δημήτρης Πιατάς, Μαρία Διακοπαναγιώτου, Αλέξανδρος Μπουρδούμης κ.ά. (18-19/8).
• «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή. Μετάφραση Γιώργος Μπλάνας, σκηνοθεσία Σίμος Κακάλας. Παίζουν: Γιάννης Στάνκογλου, Σίμος Κακάλας, Αννα Μάσχα, Γιάννης Νταλιάνης κ.ά. (25-26/8).
