Αισιοδοξία για μουσική και θέατρο, κακά μαντάτα για τα σινεμά

Από εφέτος το φθινόπωρο οι πολιτιστικοί χώροι λειτουργούν για πρώτη μετά την πανδημία χωρίς καθόλου περιορισμούς και παρά το γενικότερο κλίμα ακρίβειας, το κοινό επιστρέφει σε μουσικές σκηνές και θεατρικές αίθουσες. Αντίθετα, το κλίμα δεν είναι τόσο αισιόδοξο για τα χειμερινά σινεμά. Ανθρωποι από τον χώρο της τέχνης σκιαγραφούν τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της επόμενης ημέρας.

«Top Gun» και Marvel σώζουν το σινεμά!

Συζητώντας με ανθρώπους του κινηματογραφικού χώρου στην Ελλάδα για την κίνηση ως τώρα στις αίθουσες κατά τη διάρκεια της νέας χειμερινής σεζόν που άρχισε το φθινόπωρο, νιώθεις ότι οι απόψεις κατά κάποιον τρόπο κλίνουν προς την αρνητική πλευρά του θέματος. Kαι πάνω-κάτω, όλοι πιστεύουν ότι οι ρίζες του προβλήματος είναι οι ίδιες. «Η κινηματογραφική αγορά συνεχίζει να κινείται σε χαμηλότερους ρυθμούς σε σχέση με την προ COVID εποχή και συγκεκριμένα η πτώση ανέρχεται στο 40% περίπου» ανέφερε η κυρία Ειρήνη Σουγανίδου, επικεφαλής της εταιρείας διανομής Feelgood Entertainment. «Τη μεγαλύτερη πτώση έχουν υποστεί οι ταινίες που απευθύνονται στο μεγαλύτερης ηλικίας κοινό (άνω των 35), που προς το παρόν δείχνει να έχει μειώσει αισθητά την κινηματογραφική κατανάλωση, είτε γιατί έχει στραφεί στις streaming πλατφόρμες είτε γιατί παρακολουθεί συστηματικά στην τηλεόραση τις ελληνικές σειρές, που ειδικά εφέτος είναι πάρα πολλές σε αριθμό». Την ίδια ώρα «οι μεγάλες ταινίες των Hollywood studios που απευθύνονται στο νεανικό κοινό δεν δείχνουν καμία πτώση και συνεχίζουν να κάνουν πολύ ικανοποιητικά εισιτήρια».

Παρομοίως ο κ. Ανδρέας Αλυσανδράτος, διευθυντής Marketing & Επικοινωνίας Village, αναφέρει την ικανοποίησή του από την προσέλευση των θεατών στις μεγάλες ταινίες, αναφέροντας ωστόσο ότι «εν αντιθέσει με προηγούμενες χρονιές η προσέλευση δεν έλαβε χώρα μαζικά στο σύνολο των ταινιών αλλά επικεντρώθηκε κυρίως σε συγκεκριμένες blockbuster ταινίες όπως το «Top Gun: Maverick», τις ταινίες της Marvel και της DC ή σε αμιγώς οικογενειακές όπως το «Minions: Η Ανοδος του Γκρου». Είχαμε δηλαδή εξαιρετικά ποσοστά πληρότητας σε όλες τις blockbuster ταινίες και δυσανάλογα μικρά στις μη blockbuster».

Πολύ μειωμένη η κίνηση στις αίθουσες

Αν όμως τα multiplex αποτελούν ένα μόνο μέρος της κινηματογραφικής αγοράς, τι συμβαίνει με τις μεμονωμένες αίθουσες, οι οποίες ανέκαθεν αντιμετώπιζαν το μεγαλύτερο πρόβλημα; Ρωτήσαμε τον κ. Ηλία Γεωργιόπουλο, ο οποίος διαχειρίζεται τον Δαναό στην Κηφισίας και Πανόρμου. «H εφετινή χρονιά δυστυχώς κινείται με πολύ μειωμένη κίνηση» απάντησε ο αιθουσάρχης, επισημαίνοντας ότι ακόμα και σήμερα οι αίθουσες βιώνουν τη σκιά της πανδημίας. «Ενώ όμως αυτή σιγά-σιγά περνάει, πιστεύουμε ότι το κυρίως πρόβλημα των χειμερινών αιθουσών είναι ότι ο κόσμος έχει συνηθίσει να μένει σπίτι του και να βλέπει ταινίες και σειρές από την τηλεόραση και από τους υπολογιστές. Πλέον υπάρχουν άπειρες πλατφόρμες και έτσι ο κόσμος όταν θέλει να βγει από το σπίτι του επιλέγει κυρίως τα εστιατόρια, το θέατρο και τη μουσική, αντί το σινεμά. Αυτά είναι τα λεγόμενα interactive ή live events, κάτι που δεν μπορεί να έχει στο σπίτι του». Υπάρχουν διέξοδοι; Για τον κ. Γεωργιόπουλο η γιορτή του σινεμά όπου για μία μέρα όλοι οι κινηματογράφοι πώλησαν εισιτήριο με δύο ευρώ ήταν «μία πολύ επιτυχημένη προσπάθεια» και πιστεύει ότι πρέπει να ξαναγίνει διότι «θέλουμε να ξαναφέρουμε τον κόσμο στις αίθουσες. Εστω και να δουν τα τρέιλέρ μας και να ξαναθυμηθούν την εμπειρία του σινεμά».

Ο ρόλος της διανομής των ταινιών

Για τον κ. Ζήνο Παναγωτίδη της Rosebud 21, ένα τεράστιο πρόβλημα που ανέκαθεν επικρατούσε στην ελληνική κινηματογραφική διανομή και δη των «μικρών» εναλλακτικών ταινιών, είναι ο μεγάλος αριθμός ταινιών Α’ προβολής ανά εβδομάδα (σε πολλές περιπτώσεις μέχρι και 5-6). «Είναι ανάγκη πλέον να υπάρχει μια συνεννόηση ανάμεσα στους διανομείς έτσι ώστε να μην καταστρέφονται με αυτόν τον τρόπο οι ταινίες» αναφέρει. Από την πλευρά του, ο κ. Γιάννης Καλφακάκος, γενικός διευθυντής της Tanweer, που ως γνωστόν εκτός από εταιρεία διανομής είναι και εταιρεία παραγωγής («Σμύρνη μου αγαπημένη», «Ευτυχία), αναφέρει: «Αν θέλουμε να βοηθήσουμε όλοι ώστε να έχουμε ένα ζωντανό και λαμπερό κινηματογραφικό τοπίο, θα πρέπει ο καθένας στο κομμάτι που του αναλογεί να κάνει το κάτι παραπάνω. Η ελληνική παραγωγή πρέπει να δυναμώσει, οι έλληνες διανομείς πρέπει να είναι πιο επιλεκτικοί με τις ταινίες που διανέμουν, οι αίθουσες πρέπει να αναβαθμίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, οι πλατφόρμες εξωτερικού πρέπει να φορολογούνται κανονικά στο πλαίσιο του θεμιτού ανταγωνισμού και να εφαρμοστεί το μοντέλο της Γαλλίας που αφήνει εύλογο χρονικό περιθώριο στους κινηματογράφους προτού πάει μια ταινία στην πλατφόρμα». Ούτως ή άλλως όπως ο κ. Μπάμπης Κονταράκης της Weirdwave αναφέρει, «αυτή τη στιγμή όλο το κινηματογραφικό οικοσύστημα μοιάζει να βρίσκεται σε μετάβαση προς μια νέα συμφωνία που ελπίζουμε να επιτρέψει στις αίθουσες να συνεχίσουν να επιτελούν το έργο τους, αλλά και το ανεξάρτητο κύκλωμα να συνεχίσει να εμπλουτίζει τις ζωές μας με εναλλακτικές αφηγήσεις και εικόνες».

Αύξηση κατά 15% στα περισσότερα θέατρα

Το στοίχημα της επανεκκίνησης για τις θεατρικές σκηνές το πρώτο φθινόπωρο που λειτουργούν χωρίς περιοριστικά μέτρα φαίνεται να κερδίζεται όπως δείχνουν τα πρώτα τουλάχιστον στοιχεία, διατηρώντας το ρεύμα της καλοκαιρινής σεζόν που πήγε καλά, με τους μεγάλους θεατρικούς παραγωγούς να σκιαγραφούν ένα θετικό κλίμα. «Τα θέατρα έχουν επιστρέψει στην κανονική τους λειτουργία. Δύο χρόνια το θεατρόφιλο κοινό στερήθηκε παραστάσεις, με αποτέλεσμα εφέτος η σεζόν να έχει ξεκινήσει δυναμικά με καθημερινά sold out σε πολλές παραστάσεις» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Διονύσης Παναγιωτάκης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος των Αθηναϊκών Θεάτρων, τα οποία πρωτοστατούν στην εφετινή θεατρική σεζόν με δώδεκα παραγωγές. «Εάν συγκρίνουμε το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου – Νοεμβρίου 2019 με το αντίστοιχο δίμηνο του 2022, διαπιστώνουμε ότι στα περισσότερα θέατρα παρατηρείται αύξηση κατά 15% περίπου» σημειώνει, εξηγώντας ότι επέστρεψε και η συνήθεια της προαγοράς εισιτηρίων που τα τελευταία δύο χρόνια είχε σχεδόν εξαφανιστεί. Οπως επισημαίνει, οι θεατρικές επιχειρήσεις αντιμετώπισαν μεγάλες δυσκολίες την περίοδο της πανδημίας. «Δόθηκαν όμως γενναίες ενισχύσεις και αρκετή βοήθεια σε θεατρικές επιχειρήσεις, αλλά και σε καλλιτέχνες. Εχουν μείνει όμως οικονομικές πληγές γιατί αμέσως μετά ήρθε η ενεργειακή κρίση που αύξησε το κόστος λειτουργίας των αιθουσών».

Το νεανικό κοινό έρχεται στο θέατρο

Την ίδια εικόνα σκιαγραφεί και ο παραγωγός των Θεατρικών Σκηνών Πάνος Κατσαρίδης, ο οποίος δεν φοβήθηκε το στοίχημα του Παλλάς όπου παρουσιάζεται σε λίγες ημέρες «Η τρελή του Σαγιό» σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια. «Δεν είναι μόνο η COVID-19 που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, τώρα είναι και η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια. Ενώ σε όλα τα πράγματα γύρω μας υπάρχουν ανατιμήσεις – σκεφτείτε το κόστος των σκηνικών έχει αυξηθεί κατά 100% – στον δικό μας κλάδο τα αυξημένα λειτουργικά κόστη δεν μπορούν να μετακυλισθούν στο εισιτήριο. Και ο μόνος τρόπος για να επιβιώσουμε είναι οι αυξημένες πληρότητες». Ο ίδιος πάντως περιγράφει ένα αισιόδοξο κλίμα, κάτι που όπως παραδέχεται δεν το περίμενε. «Σε αυτό το πρώτο δίμηνο, γιατί έχουμε μια μακριά σεζόν μπροστά μας, τα πράγματα δείχνουν ότι θα έχουμε μια πολύ θετική χρονιά για το θέατρο. Και συμβαίνει και κάτι ακόμη που μας χαροποιεί. Μετά την COVID-19 ξεκίνησε και έρχεται στο θέατρο ένα πιο νεανικό κοινό. Για αυτόν τον λόγο πηγαίνουν πολύ καλά και παραστάσεις πιο νεανικές που διατηρούν έναν περισσότερο πειραματικό, πρωτοποριακό χαρακτήρα» αναφέρει.

Τα νέα είναι καλά και για το Εθνικό Θέατρο, με την πληρότητα να ξεπερνά το 80% σύμφωνα με τα στοιχεία που διέθεσε η πρώτη σκηνή της χώρας στο «Βήμα». Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παράσταση «Ο άνθρωπος απ’ το Παντόλσκ» σε σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή – ολοκληρώνει τον κύκλο της σήμερα Κυριακή 4 Δεκεμβρίου – που έγινε γρήγορα sold οut και εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης και θα επαναληφθεί τον Οκτώβριο του 2023. Το στοίχημα φαίνεται να κερδήθηκε λοιπόν για τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θέατρου Γιάννη Μόσχο αφού και οι υπόλοιπες παραστάσεις εμφανίζουν υψηλή πληρότητα: 82% οι «Βρικόλακες» του Ιψεν που παρουσιάζονται σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή και 91% η περιπατητική παράσταση «Τοπογραφία θανάτου» σε σύλληψη-σκηνοθεσία Μπρικένα Γκίστο που ολοκλήρωσε τον κύκλο της. Καλά τα νέα και για την παιδική σκηνή του Εθνικού, με την παράσταση «Χάιντι και τα βουνά» σε σκηνοθεσία Ιούς Βουλγαράκη να εμφανίζει στις παραστάσεις για τα σχολεία πληρότητα 50% τις καθημερινές και 40% τα Σαββατοκύριακα. Οι ιθύνοντες του Εθνικού μιλούν λοιπόν για ένα άκρως θετικό ξεκίνημα, με τις προπωλήσεις εισιτηρίων όλων των παραστάσεων και στις πέντε σκηνές να εμφανίζουν ανοδική πορεία και για την επερχόμενη εορταστική περίοδο.

Πόσες παραστάσεις αντέχει η Αθήνα;

Την ίδια στιγμή υπάρχουν και αρκετοί που μιλούν για ένα είδος φούσκας με τις εκατοντάδες παραστάσεις που παίζονται αυτή τη στιγμή στην Αθήνα και φαίνεται να ξεπερνούν τις 200. «Ναι, σίγουρα μπορούμε να μιλήσουμε για μια πληθώρα θεαμάτων. Ομως καλύτερα να υπάρχει ένας υπερπληθωρισμός παραστάσεων από το να μην υπάρχει τίποτα. Ακόμη και αν γίνουν λάθη, ακόμη και αν γίνουν ανοησίες, είναι μια χρονιά που κάπως πρέπει να βρεθούν ξανά τα πατήματά μας» απαντά ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς μιλώντας στο «Βήμα». Ο ίδιος σκηνοθετεί αυτή τη στιγμή στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας την παράσταση «Ταξίδι μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα» που μετά την περσινή σεζόν συνεχίζει το ίδιο δυναμικά την πορεία της, αλλά και τον «Θείο Βάνια» στο θέατρο Προσκήνιο που συζητιέται για τα συνεχή του sold out. Οπως εξηγεί, εξαιτίας της πανδημίας υπάρχουν πολλές παραστάσεις που αναβλήθηκαν πέρυσι και μετατέθηκαν για εφέτος. «Αυτό δημιούργησε μια καραμπόλα και ξαφνικά αυτή τη σεζόν πρέπει να γίνουν όλα μαζί. Οπως πάντως ο κόσμος διψάει για θέαμα, τόσο και οι δημιουργοί έχουν ανάγκη να εξωτερικεύσουν όσα συσσώρευσαν όλο αυτό το διάστημα. Για αυτό ίσως βλέπουμε και αυτή την έκρηξη» εξηγεί.

Το comeback των μουσικών σκηνών

Οποιος ωστόσο έχει επισκεφθεί κάποια μουσική σκηνή πρόσφατα, το πιθανότερο είναι πως θα την είδε γεμάτη. Ο Τάκης Βαρδής, ιδιοκτήτης του Σταυρού του Νότου με τα τρία stages (www.stn.gr) στα οποία φιλοξενούνται ετερόκλητα και δημοφιλή ονόματα – από τον Κωστή Μαραβέγια και την Ιουλία Καραπατάκη μέχρι τον Πάνο Βλάχο και την Ευρυδίκη (παρέα με τους Μπλε) -, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί συγκρατημένα αισιόδοξος: «Σαφώς είναι καλύτερα τα πράγματα εφέτος, ωστόσο δεν έχουμε επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα. Υπάρχουν αρκετές διακυμάνσεις που δεν οφείλονται μόνο στην COVID, αλλά και στις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Τα δείγματα είναι θετικά, αλλά στο τέλος της σεζόν θα έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα. Η προσέλευση είναι ικανοποιητική, αλλά δεν είναι ανάλογη η κατανάλωση». Ποιας φιλοσοφίας σχήματα γνωρίζουν τη μεγαλύτερη ανταπόκριση; «Δεν υπάρχει – όπως ποτέ δεν υπήρξε – συνταγή επιτυχίας. Ορισμένοι καλλιτέχνες έχουν σταθερό κοινό, το οποίο τους ακολουθεί πάντα στα live. Παράλληλα, πολύ καλή απήχηση έχουν και τα «παρεΐστικα» σχήματα, μέσα από τα οποία ο κόσμος νιώθει οικεία. Είναι σαν να καλύπτεται μία ανάγκη για σύνδεση στον κόσμο. Είναι κάποιες βραδιές που όλο το μαγαζί γίνεται μία παρέα. Τέλος, άνοδο έχουν και τα νεανικά σχήματα και αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό, επειδή θέλουμε τη νεολαία στις μουσικές σκηνές».

Το κοινό ανταμείβει όντως τα μεγάλα ονόματα. Μέχρι στιγμής η αναπάντεχη συνεργασία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη με την Ελεωνόρα Ζουγανέλη στο Vox έχει συναντήσει εξαιρετικά θερμή ανταπόκριση, το ίδιο και οι εμφανίσεις της Γιώτας Νέγκα στο Αλσος. Στον ίδιο χώρο έκπληξη έχει αποτελέσει η δευτεριάτικη επιτυχία της Ελλης Πασπαλά με την παράσταση «Elly loves jazz – Vol.2». Αξίζει ωστόσο να σταθούμε και στο σουξέ που έχουν ορισμένα ελληνικά indie ονόματα στην ηλικιακή ομάδα 18-30. O Pan Pan και οι/το Παιδί Τραύμα γέμισαν ασφυκτικά το Gagarin 205 πριν από μερικές εβδομάδες (το κοινό live τους θα επαναληφθεί στις 8 Δεκεμβρίου), ενώ χαμός αναμένεται να γίνει και στη συναυλία των Sworr. στο six d.o.g.s στις 23 του μηνός.