Χιούμορ και υπαρξιακή κατάρρευση

Το χιούμορ έχει αναμφίβολα και τη σκοτεινή του πλευρά. Λανθάνουσα αλλά υπαρκτή. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που προβληματίζει ιδιαίτερα όσους ετοιμάζονται να παρακολουθήσουν, ας πούμε, μια βραδιά σταντ απ κωμωδίας. Στην πραγματικότητα, ένα τέτοιο κοινό περιμένει συγκεκριμένα πράγματα. Οι άνθρωποι περιμένουν, ακριβώς, να ακούσουν ξεκαρδιστικά αστεία, να σπάσουν πλάκα, να γελάσουν με την καρδιά τους, να διασκεδάσουν χωρίς να σκέφτονται τίποτα, να ξεφύγει ο καθένας από τα προσωπικά του προβλήματα και όλοι μαζί να ξεχάσουν για λίγο τα άλλα, τα συλλογικά. Οι θεατές του μεσήλικου περφόρμερ Ντόβαλε Γκρίνσταϊν, οι οποίοι έχουν μαζευτεί σ’ ένα καταγώγιο της μικρής πόλης Νατάνια, μεταξύ του Τελ Αβίβ και της Χάιφα, αρχικά δεν υποψιάζονται αυτό που πρόκειται να δουν με τα μάτια τους, όχι μια τυπική κωμική παράσταση αλλά τη δημόσια εκδήλωση μιας υπαρξιακής κρίσης, την αποκάλυψη ενός τραύματος, την αποδόμηση του ανθρώπινου εαυτού, κοντολογίς, με σκοπό τη λύτρωσή του. Σταδιακά μονάχα, με την ατμόσφαιρα ολοένα να σκοτεινιάζει, θα αρχίσουν οι θεατές να αντιλαμβάνονται ότι το χιούμορ μπορεί είναι και μεσοτοιχία με τον ίδιο τον θάνατο. Ο 65χρονος Νταβίντ Γκρόσμαν συγκαταλέγεται στους κορυφαίους συγγραφείς και διανοούμενους του Ισραήλ. Στο εξαιρετικό μυθιστόρημά του Ενα άλογο μπαίνει σ’ ένα μπαρ ξεδιπλώνει με ιλιγγιώδη ρυθμό τόσο την αφηγηματική του δεξιοτεχνία όσο και την καλλιτεχνική του ενσυναίσθηση. Η πρωτότυπη εβραϊκή έκδοση κυκλοφόρησε το 2014 ενώ η αγγλική του μετάφραση απέσπασε το σημαντικό Διεθνές Βραβείο Booker 2017. Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου μεταμορφώνεται επί σκηνής καθώς ανακαλεί τις επίπονες μνήμες της παιδικής του ηλικίας (με γονείς από την Ανατολική Ευρώπη, επιζώντες του Ολοκαυτώματος), ενώπιον μάλιστα ενός πρώην συμμαθητή του, του δικαστή Αβισάι Λαζάρ, ο οποίος υπήρξε μάρτυρας ενός γεγονότος (σε μια στρατιωτική κατασκήνωση για νέους) που σημάδεψε έκτοτε ανεξίτηλα τον Ντοβ. Ο Νταβίντ Γκρόσμαν ακτινογραφεί την εύθρυπτη ψυχή ενός ατόμου και συγχρόνως στοχάζεται πάνω στην ταυτότητα μιας ολόκληρης χώρας, πάνω στο παρελθόν και στο παρόν της.