Χαιρετίσματα από την Πράγα

Στο μυθιστόρημα Το μέλι και η στάχτη του Θεού (2002), ο Μισέλ Φάις καταπιάνεται με τον βίο και την προσωπικότητα του ρωμανιώτη ζωγράφου και κριτικού Τζούλιο Καΐμη (1897-1982), αποδεσμεύοντας στις σελίδες του τον αιθέρα μιας παράξενης και ως εκ πεποιθήσεως μοναχικής προσωπικότητας, που μάχεται με νύχια και με δόντια για τον εγκόσμιο ασκητισμό της. Μιλώντας ο Καΐμη για τον εαυτό του, μεταμφιέζεται στην πραγματικότητα σε Αλλον, με την αυτοβιογραφία να έχει φορέσει κατάσαρκα το ρούχο της βιογραφίας. Επιμένοντας στη βιογραφία και στις αυτοβιογραφικές της συνδηλώσεις, ο Φάις θα παρουσιάσει στην επίσης μυθιστορηματική Ελληνική αϋπνία (2004) τον Γεώργιο Βιζυηνό (1849-1896) ως ένα πρόσωπο εκ νέου στραμμένο στον εαυτό του, υποταγμένο στο μοναδικό κέλευσμα που προκάλεσε ανυπόφορα ρίγη στη ζωή του, το γράψιμο.

Τα δύο αυτά βιβλία είναι οι άμεσοι πρόγονοι της σημερινής Ερευνήτριας (δεν ξέρω αν ισχύει το ίδιο και για τον θεατρικό μονόλογο Το κίτρινο σκυλί, 2009, ή για το μυθιστόρημα Πορφυρά λόγια, 2010, όπως το θέλει στο οπισθόφυλλο της Ερευνήτριας ο συγγραφέας). Πρωταγωνιστικό ρόλο εν προκειμένω αναλαμβάνει ο Φραντς Κάφκα (1883-1924), μια διά βίου αναγνωστική λατρεία της κεντρικής ηρωίδας, η οποία θέλει να διερευνήσει εξονυχιστικά (μέχρι βασανιστικής εξαντλήσεως) τόσο την πολιτεία όσο και τη λογοτεχνία του. Ο Φάις μοιράζει τον λόγο της σε τρία μέρη: μια ημερολογιακή εξιστόρηση, μια σειρά σημειώσεων και μια μάλλον φαντασιακή αφήγηση με σκοτεινά (φονικά) οράματα. Πατώντας σε ποικίλα τεκμήρια και σε πηγές της διεθνούς βιβλιογραφίας, ο Φάις εστιάζει για άλλη μια φορά την προσοχή του σε έναν τεχνίτη κλεισμένο στα τείχη του ατομικού του σύμπαντος, ο οποίος περνά βαθμιαία από το βιογραφικό του υπόβαθρο στο λογοτεχνικό του alter ego, μολονότι δεν δίνεται προτεραιότητα σε κανένα από τα δύο σκέλη. Εκείνα που κυριαρχούν εδώ είναι οι αποσπασματικοί διάλογοι και οι σκοπίμως ανάκατες θεατρικές ατάκες, τα συχνά επανερχόμενα στοιχεία δοκιμίου και κριτικής, καθώς και οι πολλαπλές εσωτερικές προβολές, με πλήθος παραληρηματικά στοιχεία και με αδιάκοπες παραπομπές σε ελληνικές μεταφράσεις του Κάφκα (ως ένα είδος οργανικής παραμέτρου του μυθιστορηματικού κειμένου).