Το Διεθνές Βραβείο Booker φόρεσε μαντίλα!

Ολα ξεκίνησαν στο Εδιμβούργο, πριν από περίπου δέκα χρόνια, όταν έκανε το διδακτορικό της στην κλασική αραβική ποίηση. Ενιωσε να την κατακλύζει η νοσταλγία για το σπίτι της, την πατρίδα της, τους ανθρώπους της. Κι αυτό ήταν το ουσιαστικό σημείο εκκίνησης για ν’ αρχίσει τότε να το γράφει, χωρίς ωστόσο να έχει συλλάβει συνολικά το έργο, καθώς οι χαρακτήρες και οι επιμέρους ιστορίες υπήρχαν μονάχα εν μέρει μες στο μυαλό της. Ετσι πάντως γεννήθηκε το δεύτερο μυθιστόρημά της Sayyidat al-Qamar που δημοσιεύθηκε το 2010. Ο πρωτότυπος τίτλος του θα μπορούσε να αποδοθεί κυριολεκτικά ως Κυρίες του Φεγγαριού. Η Τζόχα αλ Χάθρι, γεννημένη στο Ομάν το 1978, συγγραφέας και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Σουλτάν Καμπούς στην πρωτεύουσα Μουσκάτ, δεν φανταζόταν ότι με αυτό ακριβώς το βιβλίο – στην αγγλική μετάφραση της Μέριλιν Μπουθ – θα αποσπούσε τις προάλλες το Διεθνές Βραβείο Booker 2019, ότι θα γινόταν μάλιστα η πρώτη συγγραφέας του αραβόφωνου κόσμου, εν γένει, που θα κατακτούσε μια τόσο σημαντική λογοτεχνική διάκριση σε διεθνές επίπεδο. Τα Ουράνια σώματα (Celestial Bodies) κυκλοφόρησαν στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο Sandstone Press που εδρεύει στο Ινβερνές της Σκωτίας. Το βιβλίο διαδραματίζεται στο χωριό Αλ Αουάφι του Ομάν και η αφήγηση οργανώνεται γύρω από τρεις αδελφές, τις κόρες του ξεμυαλισμένου πατριάρχη Ααζάν. Η μεγαλύτερη, η απογοητευμένη Μάγια, δεν αργεί να προχωρήσει σε γάμο με τον Αμπντάλα, τον γιο ενός πλούσιου και σκοτεινού εμπόρου. Η δεύτερη, η φιλομαθής Ασμά, παντρεύεται, από μια αίσθηση καθήκοντος περισσότερο, έναν καλλιτέχνη, ο οποίος καθίσταται αποδεκτός επειδή είναι συγγενής. Η τρίτη και νεότερη, η Χάουλα, απορρίπτει όλους τους μνηστήρες που την πολιορκούν, προσμένοντας την επιστροφή του αγαπημένου της που έχει μεταναστεύσει στον Καναδά. Η Τζόχα αλ Χάθρι, παρακολουθώντας τις διαφορετικές οικογενειακές ζωές αυτών των γυναικών, δυναμικών προσωπικοτήτων που ενσαρκώνουν ποικίλες εκδοχές της απείθειας και της ανεξαρτησίας του πνεύματος έναντι των παραδεδεγμένων συμβάσεων, μας μεταφέρει σε μια χώρα με περίπλοκο παρελθόν η οποία εξακολουθεί να βιώνει μια σύνθετη διαδικασία πολλαπλών μεταβάσεων, όχι μόνο κοινωνικών και οικονομικών, αλλά και αξιακών. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι στο Ομάν η δουλεία, της οποίας η βαριά σκιά διαπερνά το κείμενο, καταργήθηκε επισήμως μόλις το 1970, δηλαδή μετά την αναπτυξιακή έκρηξη του πετρελαϊκού πλούτου. Η πρόεδρος της εφετινής κριτικής επιτροπής, η βρετανίδα ιστορικός Μπέτανι Χιουζ, τόνισε ότι η Τζόχα αλ Χάθρι «αποφεύγει κάθε στερεότυπο που θα περίμενε κανείς», με τη διακριτική της δεξιοτεχνία και την ποιητικότητα του ύφους της. Η συγγραφέας ευχήθηκε η βράβευσή της να δώσει παγκόσμια ώθηση στη σύγχρονη αραβική λογοτεχνία. Αλλωστε, όπως υπογράμμισε, «η αγάπη, η απώλεια, η φιλία, ο πόνος και η ελπίδα είναι τα ίδια αισθήματα παντού».