Το εθνοθρησκευτικό μωσαϊκό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας υπήρξε αποτέλεσμα μιας διαδικασίας κατάκτησης, μετανάστευσης, εγκατάστασης και συγχώνευσης πληθυσμών με διάρκεια αιώνων. Μία από τις μικρότερες αλλά διόλου αδιάφορες ψηφίδες του είναι εκείνη των Ντονμέ, αίρεσης οπαδών του «Μεσσία» του 17ου αιώνα Σαμπετάι Σεβή, ο οποίος συντάραξε τον εβραϊκό κόσμο με το κίνημα – και τη μεταστροφή του στο Ισλάμ το 1666 προκειμένου να μην εκτελεστεί ως υποκινητής εξέγερσης κατά του σουλτάνου Μεχμέτ Δ‘. Οσοι πιστοί του επέλεξαν να τον ακολούθησαν στον εξισλαμισμό δημιούργησαν μια ιδιότυπη κοινότητα μωαμεθανών με διακριτές θρησκευτικές πρακτικές που συγκεντρώθηκαν κυρίως στη Θεσσαλονίκη, διατήρησαν την αυτοτέλειά τους για τρεις αιώνες και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην τελευταία πράξη της ύπαρξης του οθωμανικού κράτους.
Ο Μαρκ Ντέιβιντ Μπάερ, καθηγητής Διεθνούς Ιστορίας στο London School of Economics, περιγράφει με πειστικό και γλαφυρό τρόπο στο βιβλίο του Οι Ντονμέ της Θεσσαλονίκης τη συγκρότηση της ταυτότητάς τους, την επιβίωσή τους ως διακριτής ομάδας, την ανάδυση της οικονομικής ισχύος τους τον 19ο αιώνα, την ανάδειξή τους στην πολυεθνική Θεσσαλονίκη. Οδηγοί στην αφήγησή του είναι μείζονες οικογένειες Ντονμέ όπως αυτή των Καπαντζή, το όνομα της οποίας διατηρείται ως σήμερα σε γνώριμα τοπόσημα της πόλης, ή σημαίνοντα στην εποχή τους πρόσωπα όπως ο Χαμντί Μπέης, αστός μεταρρυθμιστής και επιχειρηματίας με εμπορικές διασυνδέσεις στην Ευρώπη, δήμαρχος της Θεσσαλονίκης από το 1893 ως το 1902. Εξασφαλίζοντας χρηματοδότηση από το εξωτερικό ο Χαμντί Μπέης ίδρυσε ιδιωτικές εταιρείες προκειμένου ο δήμος να παράσχει υπηρεσίες όπως πυροσβεστική υπηρεσία, δημόσιες τουαλέτες, ιππήλατα τραμ, φωτισμό φωταερίου και τρεχούμενο νερό, εισάγοντας δυτικές αντιλήψεις για την αυτοδιοίκηση.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
