Στη Βρετανία υπάρχει μεγάλη παράδοση στη συγγραφή κατασκοπικών μυθιστορημάτων, ενός λογοτεχνικού είδους που γεννήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα. Από τους συγγραφείς που καλλιέργησαν το είδος ξεχώρισαν ο Ερικ Αμπλερ, ο Γκράχαμ Γκριν, ο Ιαν Φλέμινγκ, ο Τζον Λε Καρέ. Επομένως, δεν είναι παράξενο που η Αγκαθα Κρίστι, η «βασίλισσα του εγκλήματος», τόλμησε να γράψει και κατασκοπικά. Το πρώτο, το Ο άντρας με το καφέ κοστούμι, που εκδόθηκε το 1924 και είχε ως κεντρικό ήρωα τον συνταγματάρχη Ρέις, ο οποίος εμφανίστηκε και σε μερικά άλλα, μπορεί να χαρακτηριστεί ως θρίλερ ή ως ιστορία μυστηρίου. Σε αυτό πρωταγωνιστεί η Αν Μπέντινγκφελντ, η οποία ταξιδεύει με πλοίο στη Νότια Αφρική, όπου μαίνονται εμφύλιες διαμάχες, για να ξεκαθαρίσει τη δολοφονία της Ανίτας Γκρούνμπεργκ, πράκτορος κάποιου «συνταγματάρχη», ανθρώπου που διευθύνει μια εγκληματική οργάνωση, πουλώντας όπλα. Η Αν ήταν αυτόπτης μάρτυρας του θανάτου ενός άγνωστου άνδρα, ο οποίος έπεσε στις γραμμές του υπόγειου σιδηροδρόμου του Λονδίνου. Τυχαίο γεγονός ή δολοφονία; Βλέπει έναν άγνωστο με καφέ κοστούμι να πλησιάζει τον νεκρό, παριστάνοντας τον γιατρό, και να τον ψάχνει. Οι δυο τους συναντώνται στο πλοίο μαζί με τον συνταγματάρχη Ρέις, που δουλεύει για τη βρετανική κυβέρνηση, τον Γιούστας Πέρντλερ, βουλευτή του κοινοβουλίου και επιχειρηματία, τον Γκάι Πάντζετ, γραμματέα του βουλευτή, τη Σούζαν Μπλερ, κυρία της υψηλής κοινωνίας, και τον Αρθουρ Μπρινκς που μεταμφιέζεται σε άνδρα και σε γυναίκα. Ολοι αυτοί βρίσκονται στη Νότια Αφρική σε μια περίοδο που η χώρα σπαράσσεται από απεργίες και οι επαναστάτες απειλούν να ανατρέψουν το καθεστώς. Κάποια στιγμή όμως φθάνει στο Γιοχάνεσμπουργκ ο Γιαν Σματς, πολιτικός και στρατιωτικός, σώζοντας την κατάσταση. Το επίσης κατασκοπικό Επιβάτης για Φρανκφούρτη κυκλοφόρησε το 1970 και συνέπεσε με τα ογδοηκοστά γενέθλια της Αγκαθα Κρίστι. Διαφημίστηκε ως το ογδοηκοστό μυθιστόρημά της και ήταν το τελευταίο του είδους. Περιέργως, το μότο του βιβλίου είναι μια φράση του Γιαν Σματς. Εδώ, πρωταγωνιστεί επίσης μια γυναίκα, η Μέρι Αν, ή Ρενάτα Ζερκόφσκι, ή Δάφνη Θεοδοφάνους – η μητέρα της ήταν Ελληνίδα. Στην αίθουσα τράνζιτ του αεροδρομίου της Φρανκφούρτης, η Μέρι Αν πλησιάζει τον σερ Στάφορντ Νάι, άγγλο διπλωμάτη που στέλνεται από την κυβέρνησή του σε αποστολές ανά τον κόσμο, και του εκμυστηρεύεται πως κάποιος προσπαθεί να τη σκοτώσει. Του ζητάει να την αφήσει να του κλέψει το διαβατήριό του. Οι δυο τους συναντώνται αργότερα στο δείπνο του αμερικανού πρέσβη στο Λονδίνο. Κάποιοι τους αναθέτουν μια αποστολή, να προλάβουν μια παγκόσμια καταστροφή, την οποία ετοιμάζει μια πλούσια κυρία, η κόμισσα Σαρλότε φον Βαλντσάουζεν που κατοικεί σ’ ένα κάστρο στα σύνορα της Βαυαρίας με την Αυστρία, την περιοχή του Χίτλερ. Η Κρίστι, που την εποχή της συγγραφής ήταν προβληματισμένη από τη βία που είχε εξαπλωθεί στον κόσμο (απόηχοι του Μάη του ’68 στο Παρίσι, πόλεμος στο Βιετνάμ, αντιπαράθεση Σοβιετικής Ενωσης – Κίνας, ανταρτικά κινήματα στη Λατινική Αμερική), έγραψε ένα πολιτικό μυθιστόρημα, όπου οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Βρετανίας επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την επαναστατικότητα των νέων. Και είναι περίεργο που εκφράζει τους φόβους της για τη Γερμανία, θυμίζοντας πως οι Γερμανοί είχαν λατρέψει τον Χίτλερ σαν τον Χριστό, δίνοντάς του τη δύναμη να απειλήσει την Ευρώπη. Εκτιμά μάλιστα πως η – τότε – νεολαία, εθισμένη στα ναρκωτικά, συμμετέχει, παρασυρμένη από ύποπτα κέντρα, σ’ ένα παγκόσμιο ελπιδοφόρο κίνημα, όπως το 1919 που οι άνθρωποι ήταν εκστασιασμένοι από τον κομμουνισμό και πίστευαν σ’ έναν καινούργιο Παράδεισο. {SYG}Agatha Christie{SYG}{TIT}Ο άντρας με το καφέ κοστούμι{TIT}{EKD}Μετάφραση Θοδώρα Δαρβίρη.Εκδόσεις Ψυχογιός, 2020, σελ. 286, τιμή 9,90 ευρώ{EKD}{SYG}Agatha Christie{SYG}{TIT}Επιβάτης για Φρανκφούρτη{TIT}{EKD}Μετάφραση Γωγώ Αρβανίτη.Εκδόσεις Ψυχογιός, 2020, σελ. 284, τιμή 9,90 ευρ{EKD}ώ