Σκέψεις για το τέλος του κόσμου

Εξηγώντας τη φαινομενολογία στον νεαρό Σαρτρ σε ένα καφέ του Παρισιού στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο Ρεϊμόν Αρόν έλεγε δείχνοντας το ποτό τους «μπορείς να κάνεις φιλοσοφία και από αυτό εδώ το κοκτέιλ». Παρόμοια είναι η διαπίστωση του Τζόναθαν Φράνζεν για τον εκδημοκρατισμό της δοκιμιογραφίας σήμερα στην εναρκτήρια παράγραφο της συλλογής Το τέλος του τέλους της Γης. Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης η προσωπική εμπειρία και η υποκειμενικότητα του συγγραφέα αρκούν για να καταστήσουν και την ελάχιστη μικροαφήγηση άξια δημοσίευσης για το ευρύ κοινό. Εκεί βέβαια που ο Αρόν εστίαζε στην ανάπτυξη μιας φιλοσοφίας των καθημερινών πραγμάτων χωρίς εκπτώσεις, ο Φράνζεν κάνει λόγο για την έκπτωση μιας φιλοσοφίας: αντίθετη με την πρότερη παράδοση του είδους και τις επιταγές της αμερικανικής δημοσιογραφίας, η επικράτηση του τετριμμένου βρίσκεται στους αντίποδες της αξιόλογης δοκιμιογραφίας. Κατά μία έννοια τα κείμενα που επιλέγει εδώ ο αμερικανός συγγραφέας είναι δοκίμια ανασκευής της τάσης αυτής. Η προσωπική εμπειρία μιας συνάντησης, ενός ταξιδιού, της παρατήρησης πουλιών, που αποτελεί το πάθος του, διαπερνά όλο το βιβλίο, χρησιμοποιείται όμως συνειδητά ως αφετηρία προβληματισμού για τις συνθήκες που οδήγησαν στην εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, την αξία της φιλίας και, κυρίως, την εγγύτητα και το αναπόφευκτο της κλιματικής αλλαγής.