Μόνο πράγματα που δεν αγγίξαμε υπάρχουν / μέσα στον νου μας όπως ο άνεμος και η σκιά / του όπως το σύννεφο κι οι αστερισμοί όπως // οι γλάροι και τα κύματα αλλά καμιά φορά / μας αγγίζουν ανέγγιχτες στιγμές όπως εκείνες / του έρωτα της θαλπωρής και της συμπόνιας («Πράγματα που δεν αγγίξαμε»). Τα ποιήματα του Ντίνου Σιώτη βασίζονται συχνά σε μία απλή ιδέα ή σε μία μικρή ιστορία. Η σύνθεσή τους όμως προχωρά με τη βοήθεια τεχνικών οι οποίες υπονομεύουν συστηματικά την ολοκληρωμένη αποτύπωση της συγκεκριμένης ιδέας ή ιστορίας, ώστε αυτή παραμένει σε φάση διαρκούς ημιδιατύπωσης. Η αρχή η οποία διέπει τις σχετικές τεχνικές μπορεί να ονομαστεί «αρχή της συνεχούς μετατόπισης»: το ποίημα, μέσω απροσδόκητων περασμάτων, μετατοπίζεται συνεχώς από έναν τόπο σε άλλον, από το ένα πρόσωπο στο άλλο, από τη μία στην άλλη πράξη ή κατάσταση. Ως αποτέλεσμα, προκύπτει μία ματαίωση της παγίωσης του νοήματος, η οποία θυμίζει τις διαπιστώσεις και τις επιδιώξεις του μεταστρουκτουραλισμού. Εδώ την ανολοκλήρωτη απλή ιδέα ή μικρή ιστορία υποκαθιστά η φράση «σκιά του ανέμου», η οποία αποτελεί τον κύριο παράγοντα για την ανάπτυξη, στο κάθε ποίημα, μιας ψευδοαφήγησης. Περισσότερο σε αυτή τη συλλογή από όσο στις προηγούμενες η γλώσσα αντιπροσωπεύει μία περιπέτεια επάνω στην επιφάνεια της σελίδας. Οχι, βέβαια, με τη σημασία του απλού λεκτικού παιχνιδιού ή του κενού πειραματισμού. Η γλώσσα ανάγεται σε μία υπόθεση επιφανείας, επειδή καταλαμβάνει μία θέση ανάμεσα σε έναν αχαρτογράφητο κόσμο και στη σύγχρονη πραγματικότητα, η οποία κατασκευάζεται, κάθε ημέρα εκ νέου, από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης και επικοινωνίας. Ο λόγος της συλλογής παραμένει εκτός του αχαρτογράφητου κόσμου, για να μην του προσδώσει οντολογική διάσταση, για να τον αφήσει, δηλαδή, απροσέγγιστο και ιδανικά νοσταλγούμενο. Η σκιά του ανέμου είναι «Εκείνο που δε γίνεται», όπως γράφει ο Ελύτης. Ο λόγος παραμένει, επίσης, εκτός της σύγχρονης πραγματικότητας και αναλαμβάνει έναν κριτικό ρόλο απέναντί της. Ετσι, συνεχίζει διάμεσος και μετέωρος, χωρίς να παρασύρεται από την οντολογική ψευδαίσθηση της προσέγγισης ενός διαφορετικού, καλύτερου κόσμου και χωρίς να επηρεάζεται από τον πανίσχυρο, σήμερα, μιντιακό λόγο. Ποίηση, ηθική και κριτική Επειδή, ακριβώς, εκμηδενίζεται η επιρροή από τα μέσα ενημέρωσης και επικοινωνίας, αποφεύγεται ένας μεγάλος κίνδυνος. Αυτός προέρχεται από την προσπάθεια για την ταύτιση της εξουσίας με την κοινωνία: την προπαγανδιστική μετάδοση των εντολών και την προώθηση των συμφερόντων των κυρίαρχων ομάδων με το προσωπείο των αιτημάτων και των συμφερόντων τα οποία αντιπροσωπεύουν το κοινωνικό σύνολο. Η προσπάθεια της ταύτισης των εντολών της εξουσίας με τα αιτήματα της κοινωνίας, η οποία επισημάνθηκε από τον Μισέλ Φουκό και από άλλους, ήδη από τη δεκαετία του ’60, έχει, στη σημερινή εποχή, σχεδόν επιτευχθεί, εξαιτίας των μίντια. Κατά συνέπεια, ο λόγος των τελευταίων εισάγεται στον χώρο της ποίησης και μεταβάλλει την ηθική της σε ηθικολόγο ρητορική. Πρόκειται για φαινόμενο το οποίο εντοπίζεται συχνά, πλέον, στις ποιητικές συλλογές, πουθενά όμως στην προκείμενη. Αντίθετα, εδώ, προβάλλεται η μεγάλη ηθική αντίφαση της τέχνης: η προβληματική σχέση ανάμεσα στην αισθητική ελευθερία και στην πραγματική ανελευθερία της ανθρώπινης ύπαρξης. Το 2000 προτάθηκε και έκτοτε άρχισε σταδιακά να καθιερώνεται, στους επιστημονικούς κύκλους, ο όρος «Ανθρωπόκαινο». Χρησιμοποιείται για την παρούσα γεωλογική περίοδο, όπου ο ανθρώπινος παράγοντας έχει καθοριστική και, εν τέλει, καταστροφική επίδραση στο πλανητικό περιβάλλον. Στην κριτική στάση της Σκιάς του ανέμου απέναντι στη σύγχρονη πραγματικότητα συναριθμούνται και οι αναφορές στη διαρκώς επιταχυνόμενη και αυτοκτονική πορεία του Ανθρωποκαίνου. Δεδομένου ότι, στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα, σημειώνονται, στην ποίηση και στη θεωρία της, μία ηθική και μία οικολογική στροφή, στη συγκεκριμένη συλλογή του Ντίνου Σιώτη πριμοδοτούνται οι πιο πρόσφατες τάσεις παγκοσμίως, εφαπτόμενες, μάλιστα, πλήρως. Για παράδειγμα, στο ποίημα «Ηθικό πλεονέκτημα», αυτή η φράση, με μία ειρωνική κίνηση, αποσπάται από το πολιτικό πεδίο και τίθεται ως κατάληξη του ποιήματος, όπου όμως έχει, πλέον, επανανοηματοδοτηθεί από το περιεχόμενο το οποίο προηγήθηκε και το οποίο συνοψίζεται στη μέριμνα τόσο για τον δοκιμαζόμενο άνθρωπο όσο και για τη χειμαζόμενη Φύση. Ο κ. Παναγιώτης Βούζης είναι φιλόλογος, ομηριστής και ποιητής. {SYG}Ντίνος Σιώτης {SYG}{TIT}Στη σκιά του ανέμου {TIT}{EKD}Εκδόσεις Κέδρος, 2020, σελ. 69, τιμή 9,50 ευρ{EKD}ώ