Πολίτευμα και αρχιτεκτονική

Η έλλειψη διεπιστημονικής προσέγγισης και διαλόγου μεταξύ περισσοτέρων επιστημονικών κλάδων παραμένει ακόμη και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της βιβλιογραφικής παραγωγής. Γι’ αυτόν τον λόγο εξακολουθούν να έχουν ιδιαίτερη αξία μελέτες όπως η πρόσφατη του Σπύρου Βλαχόπουλου με τίτλο Χτίζοντας το πολίτευμα. Η πολιτειακή ταυτότητα της αρχιτεκτονικής (εκδ. Ευρασία). Ο συγγραφέας, συνταγματολόγος και καθηγητής στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, απομακρύνεται από τη γνώριμη γνωστική του περιοχή του Συντάγματος και πραγματεύεται ένα θέμα που σαφώς ενδιαφέρει έναν ευρύτερο κύκλο αναγνωστών: τη σχέση μεταξύ πολιτεύματος και αρχιτεκτονικής ή, με άλλα λόγια, τον τρόπο με τον οποίο τα κτίρια εκφράζουν το πολίτευμα.

Το βιβλίο κινείται σε περισσότερα του ενός επίπεδα. Καταγράφει συσχετισμούς μεταξύ πολιτεύματος και αρχιτεκτονικής μέσα από πληθώρα ιστορικών παραδειγμάτων, από τον Ιππόδαμο της αρχαίας Μιλήτου και το θέατρο της ελληνικής αρχαιότητας όπου ενίοτε συγκαλούνταν η Εκκλησία του Δήμου, μέχρι την αρχιτεκτονική της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας, αλλά και το διάταγμα του Ντόναλντ Τραμπ για την «καλή αρχιτεκτονική». Ο συγγραφέας υπενθυμίζει επίσης τη στενή διασύνδεση αρχιτεκτονικής και συνταγματικού οικοδομήματος με μια σειρά εύστοχων επισημάνσεων. Πόσοι έχουμε συνειδητοποιήσει ότι το δημοτικό σχολείο όπου πιθανόν φοιτήσαμε ήταν ένα από αυτά που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1930, στο πλαίσιο της άνθησης των κοινωνικών δικαιωμάτων και του πρωτοποριακού προγράμματος ανέγερσης σχολικών κτιρίων; Πόσοι γνωρίζουμε ότι η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και η Σχολή του Bauhaus «γεννήθηκαν» και «πέθαναν» μαζί, σε έναν παράλληλο βίο από το 1919 ως το 1933; Και, επιστρέφοντας στην ελληνική πραγματικότητα, πόσοι γνωρίζουμε ότι το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων είναι ακόμη και σήμερα το μεγαλύτερο σε εμβαδόν και όγκο δημόσιο κτίριο της Αθήνας, καθώς στο παρελθόν υπήρξε το ανάκτορο του έλληνα βασιλιά και τα ανάκτορα, σύμβολα των μοναρχιών, όφειλαν εξ ορισμού να δεσπόζουν στον περιβάλλοντα χώρο;