Την επέτειο των 200 ετών από το 1821 ακολουθεί εκείνη των 100 ετών από το 1922. Ποια είναι η σχέση μεταξύ τους; Είναι η δεύτερη το τέλος ενός κόσμου που διαμόρφωσε η πρώτη;
«Είμαστε στην αρχή μόλις αυτού του διαλόγου, ο οποίος πιστεύω ότι θα αποδειχθεί εξαιρετικά ενδιαφέρων. Η διαδοχή των επετείων μάς επιβάλλει να στοχαστούμε γύρω από τη σχέση του 1821 με το 1922, κάτι που δεν θα κάναμε σε διαφορετική περίσταση. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Μεγάλη Ιδέα ήταν η λογική συνέχεια του 1821 και με αυτόν τον τρόπο αιτιολογήθηκε από γενεές αλυτρωτιστών από τον Κωλέτη και μετά. Θα ήθελα όμως να κάνω δύο παρατηρήσεις εδώ. Πρώτον, ας μην ξεχνάμε ότι ο Κωλέτης ήταν ηγέτης μιας φατρίας το 1821, όχι ο ηγέτης του έθνους. Υπήρχαν και άλλες φατρίες που θα ήταν ικανοποιημένες ακόμη και με μια ειρήνη για την Πελοπόννησο και δεν ενδιαφέρονταν ιδιαίτερα για περαιτέρω εκστρατείες. Εχω την αίσθηση λοιπόν ότι υπήρχε μια μερίδα Ελλήνων κατά τον 19ο αιώνα που ένιωθε ικανοποιημένη με τα εδαφικά επιτεύγματα της χώρας και παρέμενε διστακτική ως προς τον αλυτρωτισμό. Δεύτερον, το ζήτημα εξαρτάται και από το πώς αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα μετά το 1922. Παύει ο αλυτρωτισμός; Νομίζω ότι η Μεγάλη Ιδέα παύει πλέον να είναι παραταξιακό ζήτημα, αποκτά εθνικές διαστάσεις, γίνεται ένα είδος εθνικού καθήκοντος. Επομένως, η Μικρασιατική Καταστροφή μεταμορφώνει τη Μεγάλη Ιδέα. Κατά δεύτερο λόγο, η Μεγάλη Ιδέα στρέφεται πια προς το εσωτερικό. Στα γραπτά πολιτικών όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου γίνεται λόγος για τη «μεγάλη ιδέα» της εσωτερικής αναμόρφωσης: ένα σχολικό σύστημα, ένα εθνικό σύστημα παιδείας, η ανάπτυξη των δυνατοτήτων της χώρας. Θα έλεγα λοιπόν συμπερασματικά ότι η σχέση μεταξύ 1821 και 1922 είναι πιο πολύπλοκη από την απλή πρόταση ότι έχουμε να κάνουμε με το τέλος ενός αιώνα αλυτρωτισμού».
