Το Σφάλμα συστήματος αποτελεί το τελευταίο μέρος μιας άτυπης μυθιστορηματικής τριλογίας του Νίκου Α. Μάντη για την κρίση. Στο Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί (2014) η κρίση μοιάζει διάχυτη και λουσμένη από ένα σκληρό φως το οποίο ενεργεί σαν δαίμονας που αφυπνίζει το ναρκωμένο κακό. Οι τυφλοί (2016) πάλι πλησιάζουν μάλλον έμμεσα την κρίση αφού από το πολυεπίπεδο χρονικά υλικό του (από τους Αγανακτισμένους του 2011 μέχρι τη χούντα) ο Μάντης κατορθώνει να αποσπάσει έναν ήρωα που διατρέχοντας τις εποχές και τους τόπους, θα αλλάξει πολλές φορές πρόσωπο, χωρίς να αποβάλει ποτέ τη μάσκα της εξουσίας: μια μάσκα φορεμένη κατάσαρκα, έτοιμη να εμπνεύσει στους πάντες τον φόβο και τον τρόμο. Από εδώ έρχεται να πιάσει το νήμα και το Σφάλμα συστήματος, που αναπτύσσει τις περιπέτειες μιας γενιάς κομμουνιστών και αντιεξουσιαστών, οι οποίοι γεννημένοι κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 (ή και λίγο νωρίτερα) αρχίζουν από τις καταλήψεις στο σχολικό συγκρότημα της Γκράβας για να καταλήξουν στους περίκλειστους θαλάμους της πολιτικής εξουσίας το 2015.
Δεν ξέρω αν άλλο σύγχρονο πολιτικό μυθιστόρημα έχει σκιαγραφήσει από τόσο κοντά την πραγματικότητα του καιρού του. Ο Αλέξης Τσίπρας (ως Κωστής Βέρος), ο Γιάνης Βαρουφάκης (ως Εκτορας Κανάκης) και ο Νίκος Παππάς (ως Χατζής) αναλαμβάνουν κεντρικούς ρόλους στη δράση, συχνά με έντονα αρνητικό χρωματισμό. Δεν θα πρέπει παρ’ όλα αυτά να μπερδευτούμε. Η λογοτεχνία δουλεύει με προσωπεία και τα προσωπεία των προειρημένων κυμαίνονται από την παρωδία, την μπαλαφάρα και τη μαύρη κωμωδία ως την καρικατούρα και το γκροτέσκο: εν μέρει για να αποδώσουν το πνεύμα της εποχής υπό παραθλασμένη γωνία, εν μέρει (πράγμα που κάνει περίπου το ίδιο) για να το φιλτράρουν κριτικά για τους αναγνώστες, νεότερους ή παλαιότερους. Υπάρχουν, όμως, κι άλλοι, οπωσδήποτε λιγότερο παραμορφωμένοι ήρωες: η Ρίτα και ο Αρης, αναρχοαυτόνομοι που μετά τον Δεκέμβριο του 2008 και την εξέγερση για τον θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου περνούν στον πυρήνα των κρατικών μηχανισμών, συντηρώντας εσαεί κάτι από το παρελθόν τους – ας είναι και επί ματαίω. Για όποιους ήρωες κι αν μιλάμε, εν τούτοις, εκείνο που πρωτίστως επιζητεί να υποδείξει ο Μάντης είναι όχι τόσο η κρίση και η παρακμή του 2015 όσο η καθολική επικράτηση της εξουσίας και η ασυδοσία της βίας – από όπου κι αν εκπορεύονται, από όποιους κι αν ασκούνται. Οπως το ήθελε ο Φουκό, ζούμε μονίμως εντός της εξουσίας, ακόμη κι όταν επιχειρούμε να της αντισταθούμε, όπως οι αντιεξουσιαστές, που κρέμονται (ή αρπάζονται) από τις αόρατες πλην πανταχού παρούσες λαβές της (εξωτερικές και εσωτερικές).
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
