Πανόραμα μιας χώρας

Το 1960 ο Τζον Στάινμπεκ είναι 58 ετών, διάσημος σε όλον τον κόσμο. (Αλλωστε, δύο χρόνια αργότερα θα τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας.) Και τότε ανακαλύπτει πως αυτός, ένας αμερικανός συγγραφέας, «δεν γνώριζε την ίδια του την πατρίδα». Αποφασίζει λοιπόν να την «ανακαλύψει» από πρώτο χέρι. Παραγγέλνει σε μια εταιρεία να του φτιάξει ένα ημιφορτηγό, δηλαδή ένα κινούμενο σπίτι, το φορτώνει με περισσότερα κι από όσα χρειάζεται, παίρνει μαζί του τον σκύλο του, ένα γέρικο γαλλικό κανίς που το λέει Τσάρλι, και ξεκινώντας από το Λονγκ Αϊλαντ της Νέας Υόρκης, όπου ζει, πραγματοποιεί ένα τρίμηνο ταξίδι διασχίζοντας τη μαγική χώρα που λέγεται Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Επισκέπτεται 40 Πολιτείες, συναντά πλήθος ντόπιους, γνωρίζει πρωτοφανείς εμπειρίες και αποφασίζει όλα τούτα να τα καταγράψει σε ένα αλησμόνητο χρονικό που το εκδίδει δύο χρόνια αργότερα και γίνεται τεράστια εμπορική επιτυχία, όπως είχε συμβεί με τα μυθιστορήματά του, τα οποία του χάρισαν μια επίζηλη θέση στον αμερικανικό Παρνασσό. Εχουν περάσει 60 χρόνια από τότε, η Αμερική έχει αλλάξει σε πολλά ασφαλώς, κι όμως ο αναγνώστης διαβάζοντας αυτό το έξοχο βιβλίο έχει την αίσθηση ότι ο Στάινμπεκ τα φέρνει όλα στο παρόν, ότι τα όσα βλέπει και περιγράφει κάπως έτσι θα πρέπει να είναι και σήμερα. Ταξίδι σαν μυθιστόρημα Πολλά ταξιδιωτικά κείμενα δεν είναι μόνο χρονολογημένα αλλά έχουν και ημερομηνία λήξεως. Ενα ταξίδι όμως όπως αυτό, γραμμένο από πεζογράφο πρώτης γραμμής σαν τον Στάινμπεκ, μοιάζει με μυθιστόρημα γραμμένο με άλλα μέσα (για να θυμηθώ τον Κλάουζεβιτς). Κι εδώ, όπως και στα σπουδαία του μυθοπλαστικά έργα, ο Στάινμπεκ είναι εξαιρετικός αφηγητής. Και συνθέτει αυτό το αμερικανικό του μωσαϊκό με απαράμιλλη μαεστρία. Ποιος αναγνώστης μπορεί να αντισταθεί στις γοητευτικές του περιγραφές του Τέξας, της Μοντάνα, της Καλιφόρνιας, της Νέας Ορλεάνης, της Αριζόνας, της Αλαμπάμα ή της Βιρτζίνια και όλων των άλλων που περνούν μέσα στην αφήγηση; Οι περιγραφές του αποκτούν βιωματικό χαρακτήρα, γιατί ο Στάινμπεκ δεν εξοικειώνεται μόνο με τους τόπους αλλά οικειοποιείται και τις εμπειρίες άλλων ανθρώπων, αυτών που συναντά στο μακρύ του ταξίδι στη μεγάλη επικράτεια των ΗΠΑ. Εδώ έχουμε, εκτός από το μωσαϊκό, και το πανόραμα μιας χώρας και μιας εποχής. Ταυτοχρόνως ο Στάινμπεκ εκφράζεται με ευαισθησία και συμπόνια για τους ανθρώπους που συναντά και συνομιλεί μαζί τους. Επίσης, είναι συγγραφέας που μιλάει για τη χώρα αλλά και για τον εαυτό του δίχως ίχνος ναρκισσισμού. Κυρίως όμως συνομιλεί με τον αναγνώστη, και είναι σαν να του λέει να τον ακολουθήσει στο ταξίδι. Το χιούμορ και η τρυφερότητα στην αφήγησή του πάνε μαζί, και συχνά συνυπάρχουν στην ίδια παράγραφο. Η Αμερική είναι η χώρα των μετακινήσεων, αλλά το τοπικό στοιχείο υπάρχει και σε όλη τη διαδρομή των 10.000 μιλίων που πραγματοποιεί ο συγγραφέας. Το ημιφορτηγό του το έχει ονομάσει «Ροσινάντε» (όπως ο Δον Κιχώτης το άλογό του). Ο δικός του Ροσινάντε, το «σιδερένιο» του άλογο, υποστασιώνεται «ωραίος και ατάραχος» (όπως μας λέει στις πρώτες ακόμα σελίδες) και γίνεται ένα είδος ζωντανού οργανισμού. Εντυπωσιακότερος όμως είναι ο τρόπος που παρουσιάζει τον Τσάρλι, τον σκύλο του. Δεν μας προϊδεάζει γι’ αυτό μόνο επειδή τον εισάγει στον τίτλο του βιβλίου. Το ότι δεν λέει «ταξίδια με τον σκύλο μου» αλλά «με τον Τσάρλι» είναι απολύτως συμβατό με το ότι δίνει στο αγαπημένο του τετράποδο ανθρωπολογικά γνωρίσματα. Ενας σκύλος σαν άνθρωπος Ο Τσάρλι είναι ευγενής, υπάκουος, καλός φύλακας αλλά και νωχελικός κάποτε, αποπνέοντας μια αίσθηση ανεξαρτησίας. Μπορεί «ν’ αγαπήσει βαθιά και να προσπαθήσει σκυλίσια». Δεν είναι ακριβώς κατοικίδιο. Είναι πρωτίστως σύντροφος Υπακούει αμέσως στα προστάγματα που του απευθύνει ο συγγραφέας αν είναι στα γαλλικά, αλλά αν είναι στα αγγλικά τού παίρνει λίγο χρόνο ώσπου «να τα μεταφράσει». Το χιούμορ του Στάινμπεκ είναι σπουδαίο, όπως και ο τρόπος όπου μέσα στην αφήγησή του δεν πρωταγωνιστεί μόνο ο ίδιος αλλά και το αγαπημένο του σκυλί. «Είμαι πεπεισμένος ότι τα σκυλιά θεωρούν εμάς τους ανθρώπους παλαβούς» αποφαίνεται. Ενα «γήινο» βιβλίο Τα Ταξίδια με τον Τσάρλι είναι ένα πολύ «γήινο» βιβλίο. Μας προσφέρει τη «γήινη» Αμερική που κατά κανόνα οι επισκέπτες της την αγνοούν, γιατί οι εμπειρίες τους περιορίζονται στις μεγαλουπόλεις. Τον κόσμο τον καταλαβαίνει κανείς όταν πατάει στο χώμα και όχι όταν τον κοιτάζει από ένα πολυώροφο κτίσμα. «Γήινοι» είναι και όσοι περνούν από τις σελίδες αυτού του χρονικού, δηλαδή γνήσιοι, αληθινοί. Διάφοροι, τα τελευταία χρόνια, ανακάλυψαν πως πολλά από τα όσα περιγράφει ο Στάινμπεκ είναι επινοημένα. Αλλά αυτό, για ένα ταξιδιωτικό βιβλίο που στοχεύει να είναι υψηλή λογοτεχνία, δεν έχει μεγάλη σημασία. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ταξιδιωτικά κείμενα που κορυφαίου ταξιδιογράφου μας Νίκου Καζαντζάκη. Οι σπουδαίοι συγγραφείς μιλούν αληθινά, ακόμα κι όταν ψεύδονται. Το οδοιπορικό του Στάινμπεκ είναι χρονικό, όμως διαθέτει όλες τις αρετές της μυθοπλασίας υψηλού επιπέδου. Μεταφρασμένο εξαιρετικά από τη Σώτη Τριανταφύλλου, που γνωρίζει την Αμερική, διαβάζεται απνευστί. {SYG}John Steinbeck{SYG}{TIT}Ταξίδια με τον Τσάρλι. Αναζητώντας την Αμερική {TIT}{EKD}Μετάφραση Σώτη Τριανταφύλλου.Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2022, σελ. 376, τιμή 16,99 ευρ{EKD}ώ

Ο Τζον Στάινμπεκ περιγράφει με απαράμιλλη μαεστρία την περιπλάνησή του σε 40 Πολιτείες των ΗΠΑ το 1960

Το 2026 σε λειτουργία το ελληνικό «Iron Dome» – Τα τρία στάδια ανάπτυξης

Γαλλία: Αυτή είναι η νέα κυβέρνηση Μπαϊρού

Κρύο και βροχή σε όλη τη χώρα - Με τι καιρό θα κάνουμε Χριστούγεννα

Μία Φερράρι, δύο βιβλία και 20 χαμένα χρόνια: Τι θυμόμαστε από το «σκάνδαλο της Παντείου»

Πολ Κόνερτον : Η απώλεια στήριξης του εαυτού στον 21ο αιώνα

Σούζαν Σόνταγκ : Ο κόσμος μέσα από την κάμερα

Δημοσθένης Κούρτοβικ : Σουίτα για μια μάνα και μια πατρίδα

Θρίαμβος για το «Υπάρχω»

Τέως βασιλική οικογένεια: Οι λόγοι που η Άννα-Μαρία δεν έκανε αίτηση για ιθαγένεια

Καιρός: Χριστούγεννα με χιόνια και στην Αττική - Βροχές και καταιγίδες

Παντρεύτηκε ο Σωκράτης Φάμελλος στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης

Αρκάς: Η «Καλημέρα» με το Σπύρο και το θαύμα των Χριστουγέννων

Τέως βασιλική οικογένεια: «Είμαστε συγκινημένοι» - Ο λόγος που επέλεξαν το Ντε Γκρες

«Η Αγκυρα θα “κλείσει” τη θάλασσα μεταξύ Συρίας και Κύπρου»

«Φόνισσα» και Οσκαρ - Όλη η αλήθεια, όλη η ντροπή

Τάιλερ ΜακΜπεθ για Κασσελάκη: «Θα γίνει μια μέρα ο επόμενος πρωθυπουργός»

Συρία: Ο γρίφος, η Ελλάδα και η Ευρώπη

Ειδήσεις

International Edition

Γνώμες

Μόνο στο Βήμα

ΒΗΜΑgazino

Grace

Podcasts

Videos

Newsletters

Συνδρομές

Special Editions