Εκ πρώτης όψεως μοιάζει ίσως παράδοξο να έχει αποκληθεί η αυτοκρατορική Κίνα «το καλύτερο παράδειγμα γκραμσιανής ηγεμονίας». Οπως όμως υποδεικνύει ο ουκρανός σινολόγος Γιούρι Πάινς που εγκρίνει τον χαρακτηρισμό, η ιδιαιτερότητά της έγκειται πράγματι στο ότι αποτελεί «πανίσχυρο ιδεολογικό οικοδόμημα».
Η αιώνια αυτοκρατορία (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) ανασυγκροτείται επανειλημμένα στη δισχιλιετή ιστορία της έπειτα από δραματικές καταρρεύσεις χάρη στην επικράτηση μιας συνεκτικής πολιτικής κουλτούρας. «Σταθερότης εν τη ενώσει» είναι ο επιγραμματικός ορισμός του Μέγγιου, επιγόνου του Κομφούκιου, από τον 4ο αιώνα π.Χ., για τη θεμελιώδη αρχή της.
Με πυλώνες την ενότητα και τον μοναρχισμό, αντίδραση στη βίαιη περίοδο των έξι αιώνων που προηγείται της ίδρυσης της αυτοκρατορίας των Τσιν το 221 π.Χ., αντί απολυταρχίας η διακυβέρνηση της Κίνας οργανώνεται υπό ένα πρότυπο ελέγχων και ισορροπιών στηριγμένο στην κρατική γραφειοκρατία και την τάξη των λογίων αξιωματούχων. Με τον προσεταιρισμό των τοπικών ελίτ (παρά τις συχνές περιστάσεις έντασης και ανταγωνισμού) το κράτος εφαρμόζει τον «κυβερνητικό μινιμαλισμό» εκχωρώντας ευρείες αρμοδιότητες και εξουσίες.
Γιούρι Πάινς. Η αιώνια αυτοκρατορία. Η πολιτική κουλτούρα της αρχαίας Κίνας και η αυτοκρατορική της κληρονομιά. Μετάφραση Μαρία Παπαηλιάδη, Επιστημονική επιμέλεια Στέφανος Γκαντόλφο, Αννα-Ειρήνη Μπάκα. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2024, σελ. 440, τιμή 21 ευρώ
Τέλος, ο λαός, ως «ρίζα του πολιτεύματος», χωρίς δικαίωμα ψήφου ή νομοθεσίας, διατηρεί το δικαίωμα της εξέγερσης από την οποία προσδοκά οικονομικές προσόδους και κοινωνική κινητικότητα. Είναι η διείσδυση των δυτικών ιδεολογιών, «το αφήγημα του εκσυγχρονισμού και της προόδου», που διακόπτει τον κύκλο, κλονίζει την εμπιστοσύνη στο προαιώνιο μοντέλο, παρέχει στις μορφωμένες ελίτ την αίσθηση ενός εναλλακτικού σχεδίου. Κατάληξή του η Κινεζική Επανάσταση του 1911 και ο εμφύλιος πόλεμος που θα φέρει την επικράτηση του κομμουνισμού το 1949.
Με την αναλυτική, οξυδερκή, διαφωτιστική επισκόπηση των σταθερών της κινεζικής πολιτικής κουλτούρας ο Γιούρι Πάινς δίνει στον αναγνώστη πολύτιμα εργαλεία για την κατανόηση μιας οντότητας που αποτελεί εν πολλοίς terra incognita στη Δύση. Ερμηνεύει, επιπλέον, ιδιαιτερότητες του σημερινού καθεστώτος.
Στο πεισματικό αίτημα της Κίνας για την ενσωμάτωση της Ταϊβάν αντιστοιχεί η κληρονομιά της ιδεολογίας της ενότητας. Και στην (κατά παράβαση του μεταμαοϊκού παραδείγματος) διά βίου πλέον ηγεσία του Σι Τζινπίνγκ, ο απόηχος του ίδιου του αυτοκρατορικού θεσμού.
