Οι νικητές δεν υπέταξαν τους ηττημένους

Πάνω σε δύο καταστροφές – τις πολιορκίες του Μεσολογγίου και της Αθήνας – θεμελιώθηκε η Ελληνική Ανεξαρτησία. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει Η υπεράσπιση της ελεύθερης Ελλάδας του Γιώργου Μαργαρίτη, καθηγητή της Σύγχρονης Πολιτικής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η ιστορική αφήγηση του συγγραφέα καλύπτει δύο κρίσιμα χρόνια, από το 1825 ως το 1827, όπου η Ελληνική Επανάσταση γνώριζε ήττες τη μία μετά την άλλη. Ο αγώνας ήταν τιτάνιος και οι Ελληνες είχαν να αντιμετωπίσουν δύο όχι μόνο πολυπληθέστερους αλλά και πολύ καλύτερα οργανωμένους στρατούς: του Κιουταχή και του Ιμπραήμ, που όχι μόνον είχαν σημαντικές προγενέστερες εμπειρίες, αλλά υπήρξαν και οι δύο σπουδαίοι στρατιωτικοί ηγέτες. Η Ελλάδα, όμως, παρά τους εμφυλίους πολέμους που προηγήθηκαν, είχε πλέον πολιτική οντότητα, έστω και σε εμβρυϊκή μορφή: διέθετε κυβέρνηση, νόμους και πολιτικό σώμα. Επιπλέον, και ένα είδος διεθνούς αναγνώρισης, που εκφραζόταν μέσω των διεθνών δανείων που συνομολογούσε. Πέραν λοιπόν του τιτάνιου αγώνα υπήρχαν και οι προϋποθέσεις ώστε οι νικητές στο τέλος να μην υποτάξουν τους ηττημένους – κι αυτό, όπως μας θυμίζει ο συγγραφέας, δεν αποτελεί ιστορικό παράδοξο.

Με λόγο καίριο ο Μαργαρίτης συνθέτει τα γεγονότα, μας δίνει την ατμόσφαιρα αλλά και ορισμένες εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες, όπως, λόγου χάρη, όχι μόνο τις στρατηγικές κινήσεις του Ιμπραήμ, αλλά και τη δομή του στρατού του. Το ίδιο ισχύει και για τις κινήσεις του Κιουταχή. Εισάγοντας ευφυώς τον αναγνώστη στο ιστορικό τοπίο μάς βοηθά να κατανοήσουμε πώς κερδήθηκε ένας αγώνας που το 1827 έμοιαζε να έχει χαθεί. Και ίσως γιατί παρά τις συγκρούσεις συμφερόντων των διαφόρων ομάδων για την εξουσία, που παρέμενε επισφαλής, δημιουργήθηκε το νεοελληνικό κράτος, για τη συγκρότηση του οποίου, ελλείψει κεντρικής εξουσίας, αναζητήθηκαν λύσεις από το εξωτερικό: πρώτα με τον Καποδίστρια και στη συνέχεια με βασιλιά από τη Βαυαρία. Προκειμένου να αντιληφθούμε την ιδιαιτερότητα της Ελληνικής Επανάστασης ο συγγραφέας αναλύει ευσύνοπτα στο τέλος δύο σημαντικές επαναστάσεις: την Αμερικανική και τη Γαλλική. Ετσι, ο αναγνώστης κατανοεί καλύτερα τον τιτάνιο αγώνα για την ανεξαρτησία, χάρη στον οποίο υπάρχουμε εμείς σήμερα.