Παραδόξως, ίσως, για έναν επιστήμονα του οποίου η θεμελιώδης σύλληψη του κόσμου δύσκολα γίνεται κατανοητή στις συναρπαστικές λεπτομέρειές της από τον μέσο άνθρωπο, η ζωή και η σκέψη του Αλμπερτ Αϊνστάιν έχουν γίνει αντικείμενο πολύ περισσότερων βιογραφιών από οποιονδήποτε άλλον ομόλογό του στον 20ό αιώνα.
Η ανατροπή της νευτώνειας φυσικής, αντικατάσταση της εικόνας ενός στατικού κόσμου με εκείνη ενός δυναμικού αντίστοιχου, πιο παράξενου και θαυμαστού από τον προηγούμενο, ήταν αρκετή για να εκτοξεύσει τη δημοτικότητα του Αϊνστάιν καθιστώντας τον την προσωποποίηση της σύγχρονης επιστήμης.
Ωστόσο, ο γερμανο-ελβετός φυσικός δεν υπήρξε ούτε αλάνθαστος ούτε πρόθυμος να ακολουθήσει τις νεότερες εξελίξεις: «[Η κβαντική θεωρία] λέει πολλά, αλλά δεν μας φέρνει στ’ αλήθεια πιο κοντά στο μυστικό του «Δημιουργού». Εγώ, σε κάθε περίπτωση, είμαι πεπεισμένος ότι Εκείνος δεν παίζει ζάρια με τον κόσμο». Χαρακτηριστική της βαθιάς επιφύλαξης που έτρεφε έναντι της ερμηνευτικής θεωρίας του μικρόκοσμου, η διατύπωση αυτή αποτελεί το επίκεντρο της χρόνιας διαμάχης του με το αντίπαλον δέος της φυσικής, όπως το εκπροσωπεί ο υπέρμαχος της κβαντομηχανικής Νιλς Μπορ.
David Bodanis – Το μεγαλύτερο λάθος του Αϊνστάιν: Η απομόνωση στο Πρίνστον και η πίστη σε έναν Θεό που δεν παίζει ζάρια
Μετάφραση Κωνσταντίνα Γεωργούλια.
Εκδόσεις Τραυλός, 2022, σελ. 416, τιμή 18 ευρώ
Στο βιβλίο Το μεγαλύτερο λάθος του Αϊνστάιν (εκδ. Τραυλός) ο Ντέιβιντ Μποντάνις εξηγεί τόσο την πορεία προς τη ριζοσπαστική σύλληψη της ειδικής και της γενικής σχετικότητας όσο και τον γόνιμο διάλογο των δύο τιτάνων της επιστήμης. Η πεποίθηση του Αϊνστάιν για έναν κόσμο αιτιότητας ενισχύθηκε από τη σταδιακή απομόνωσή του από τον επιστημονικό περίγυρο, ιδιαίτερα από την απομάκρυνση από τα πειραματικά δεδομένα που παγίωσαν υπερβολικά την εμπιστοσύνη στη διαίσθησή του. Κρίσιμο σημείο εμπέδωσης της πίστης του σε μια «εσωτερική φωνή» και της αναγωγής της διαίσθησης πάνω από το πείραμα υπήρξε το επεισόδιο της «κοσμολογικής σταθεράς», την οποία πρόσθεσε στις εξισώσεις της σχετικότητας ώστε να συμφωνεί με πειραματικούς υπολογισμούς που αποδείχθηκαν όμως λανθασμένοι. Η ιστορία της άρνησης της κβαντικής θεωρίας αποβαίνει για τον Μποντάνις εξαίρετο όχημα εξιστόρησης του βίου, του καινοτόμου στοχασμού αλλά και των εμμονών μιας ιδιοφυΐας.
