Ο Κιοπρουλής στην Κρήτη

ΟΝ. Σταυρινίδης ήταν μια μορφή του Ηρακλείου Κρήτης. Με το ακουστικό του κέρας και τα γυαλιά του, σχεδόν κατοικούσε μέσα στη Βικελαία Βιβλιοθήκη, δουλεύοντας πάνω σε αρχεία και σε «παλιά» χαρτιά. Ηταν γνωστός ως τουρκολόγος, γιατί ανάμεσα στις πολλές γλώσσες που ήξερε ήταν και τα οθωμανικά. Η Βικελαία είναι μία βιβλιοθήκη-θησαυρός. Και το Ηράκλειο, χάρη στη Βικελαία, είναι μια ευνοημένη πόλη, καθώς η βιβλιοθήκη στεγάζει τα αρχεία όλων των κατακτητών της από το 1297 έως την πρόσφατη γερμανική κατοχή. Με βάση τα αρχεία της Βικελαίας, ο Νίκος Σταυρινίδης δημοσίευσε στο τέλος του 1947 μια σειρά επιφυλλίδων για την πολιορκία του Ηρακλείου (το Μεγάλο Κάστρο) από τον Μεγάλο Βεζίρη Κιοπρουλού, ο οποίος τελικά κατέλαβε την πόλη τον Σεπτέμβριο του 1669. Το Μεγάλο Κάστρο ερημώθηκε. Από τους κατοίκους του παρέμειναν μόνο 13 ορθόδοξοι χριστιανοί και 26 εβραίοι.

Το Ηράκλειο, που από το 1211 το κατείχαν οι Βενετοί, ήταν μια απόρθητη πόλη, χάρη στην εντυπωσιακή οχύρωσή της. Τα τείχη της, που μας εντυπωσιάζουν ακόμη και σήμερα, ήταν σχεδιασμένα από βενετούς αλλά και από άλλους ιταλούς και δυτικοευρωπαίους μηχανικούς. Οι Οθωμανοί άρχισαν να πολιορκούν την πόλη το 1647. Η πολιορκία ήταν ανεπιτυχής και οι απώλειες στην πλευρά του οθωμανικού στρατού ήταν τεράστιες. Τρεις αρχιστρατήγους του είχε εκτελέσει ο σουλτάνος για την αποτυχία αυτή. Τον Δεκέμβριο του 1666 ανέλαβε την πολιορκία ο βεζίρης Κιοπρουλού. Ηταν η μοιραία πολιορκία, καθώς, σχεδόν τρία χρόνια μετά, ο οθωμανικός στρατός κατέλαβε την πόλη. Ηταν ένας στρατός που τον αποτελούσαν Τούρκοι, Σύροι, Αιγύπτιοι, Αρμένιοι, ντόπιοι χριστιανοί εξωμότες. Στο επιτελείο του Κιοπρουλού, που ήταν αλβανικής καταγωγής, υπηρετούσαν πολλοί Ελληνες, ανάμεσα στους οποίους ο μέγας διερμηνέας Παναγιωτάκης Νικούσιος και ο μητροπολίτης Νεόφυτος Πατελάρος. Αλλά και οι ενετικές δυνάμεις, οι υπερασπιστές της πόλης, ήταν πολυεθνικές. Αλβανοί και Κροάτες επάνδρωναν το ιππικό τους.