Ο εκναζισμός του μάνατζμεντ

Τo 2003 στην πρωτοποριακή μονογραφία του με τίτλο Generation des Unbedingten (Μια ασυμβίβαστη γενιά) ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Χούμπολτ Μίχαελ Βιλντ μελετούσε μια ομάδα νέων γερμανών ακαδημαϊκών, αστικής καταγωγής και υψηλής παιδείας, η οποία αποτέλεσε τη σπονδυλική στήλη του Κεντρικού Γραφείου Ασφαλείας του Ράιχ – της ενοποιημένης διεύθυνσης Ες Ες, Γκεστάπο και λοιπών αστυνομικών υπηρεσιών η οποία υπήρξε υπεύθυνη για την οργάνωση και τη στελέχωση του Ολοκαυτώματος. Το πρόβλημα της πρόθυμης συμμετοχής επιστημόνων και πανεπιστημιακών στον ναζιστικό μηχανισμό θέτει μετ’ επιτάσεως και το έξοχο μικρό βιβλίο του Γιοάν Σαπουτό Ελεύθερος να υπακούς, προεκτείνοντας μάλιστα τη θεματική του στον μεταπολεμικό κόσμο. Επιλέγοντας την περίπτωση του εξέχοντος Ες Ες και διακεκριμένου καθηγητή Διοίκησης Επιχειρήσεων Ράινχαρτ Χεν, αφενός υπενθυμίζει πώς ο ναζισμός ως «αντιδραστικός μοντερνισμός», κατά τον Τζέφρι Χερφ, ενσωματώνει εκφάνσεις της νεωτερικότητας προκειμένου να υπηρετήσει αντινεωτερικά σχέδια (η επίκληση στην «αποδοτικότητα» γίνεται για την πραγμάτωση μιας διεστραμμένης βιολογικής ουτοπίας), αφετέρου υπογραμμίζει την απρόσκοπτη μετακένωση μεθόδων, εννοιών και λεξιλογίου από την εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία στη Γερμανία του οικονομικού θαύματος.

Ο Ράινχαρτ Χεν διαγράφει μια διακριτή τροχιά εντός του χιτλερικού συστήματος. Ανερχόμενος νομικός, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου, Oberführer (στρατηγός) των Ες Ες, είναι ένας τεχνοκράτης καριερίστας του Γ’ Ράιχ. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος του δίνει την ευκαιρία να αναδειχθεί στον καίριο τομέα της «καθοδήγησης ανθρώπων» (Menschenführung), εκναζισμού της αμερικανικής έννοιας του μάνατζμεντ. H διαχείριση της αυξανόμενης κατεχόμενης επικράτειας με λιγότερους ανθρώπινους πόρους επιβάλλει αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα. Θα επιτευχθεί με τη μεταφορά στη διοίκηση του ευέλικτου στρατιωτικού μοντέλου χάρη στο οποίο η ηττημένη αρχικά Πρωσία επικράτησε στους Ναπολεόντειους Πολέμους: καθορισμός στόχων από τους ανωτέρους, επιλογή μέσων επίτευξης από τους κατωτέρους. Ο Χεν υμνεί αυτή τη «γερμανική ελευθερία» η οποία συνίσταται στην ελευθερία υπακοής στην «αρχή του Φύρερ» – όχι μόνο του αυθεντικού, αλλά και αυτών της καθημερινότητας: του γραφείου, της ομάδας, της αλυσίδας παραγωγής.