Μεταξύ 1989 και 2016, από την ευφορία για την πτώση του Τείχους έως την επανάκαμψη μιας ανελεύθερης δημοκρατίας δημαγωγών και υβριδικών αυταρχικών καθεστώτων, μεσολαβεί μια εικοσιπενταετία κατά την οποία η πορεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας έμοιαζε για πολλούς να ακολουθεί τη μονοσήμαντη διαδρομή που περιέγραφε ο Φράνσις Φουκουγιάμα στο Τέλος της Ιστορίας. Εκείνη μιας παγκόσμιας διάδοσης χωρίς αξιόλογη αμφισβήτηση πέρα από τα κατάλοιπα κάποιων δικτατοριών στην περιφέρεια της Δύσης. Το απόγειο της αισιόδοξης αυτής πρόσληψης υπήρξε πιθανότατα η «Αραβική Ανοιξη» το 2011 – και η αποκλιμάκωσή της τόσο ταχεία όσο και η διάψευση του επαναστατικού κινήματος. Η επικράτηση αναδυόμενων λαϊκιστών, με τον Ντόναλντ Τραμπ και τους υπέρμαχους του Brexit στην εμπροσθοφυλακή, ευνόησε τη διάδοση ενός αφηγήματος κρίσης της δημοκρατίας που εδράζεται κυρίως στα επακόλουθα της «Μεγάλης Υφεσης» του 2008. Ωστόσο, χωρίς να αρνείται κανείς τον μείζονα αντίκτυπo της τελευταίας στην πολιτική, μια ερμηνεία που τονίζει αποκλειστικά τη σημασία της «βραχείας διάρκειας» δεν μπορεί να είναι πλήρης. Μία από τις πρώτες επισημάνσεις του ογκώδους τόμου της αμερικανίδας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κολούμπια Σέρι Μπέρμαν με τίτλο Η πολιτική εξέλιξη της νεότερης Ευρώπης (εκδ. Δώμα) είναι ακριβώς η αναγκαία διεύρυνση της προοπτικής: «τα σημερινά προβλήματα της δημοκρατίας έχουν τις ρίζες τους στην παρακμή των θεμελίων πάνω στα οποία στηρίχθηκε η ανοικοδόμηση της δημοκρατίας μετά τις τραγωδίες του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου». Δεν πρόκειται επομένως για ζήτημα συγκυρίας, αλλά φθοράς θεσμών και αξιών.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
