«Γεννήθηκα το 1930 στη νότια Γαλλία, σε περιβάλλον σχεδόν πληβειακό, είμαι επίτιμος καθηγητής ρωμαϊκής ιστορίας στο Κολέγιο της Γαλλίας. […] Εχω κληρονομιά ένα τριάρι διαμέρισμα, ένα μικρό αυτοκίνητο και πολλά βιβλία που καλύπτουν όλους τους τοίχους μου. Ζω εδώ και πολύ καιρό σ’ ένα χωριό της Προβηγκίας, στους πρόποδες του όρους Βεντού. […] Κατά βάθος ήμουν – και με την ηλικία, έγινα ξανά – ένας χωριάτης, ένας επαρχιώτης, ένας μοναχικός. […] Αγάπησα ωστόσο το Μανχάταν, όπου, αν και δεν έμενα πολύ κάθε φορά, ένιωθα άνετα». Κορυφαίος ιστορικός, ανήσυχο πνεύμα, φίλος του Μισέλ Φουκό, εραστής της υπαίθρου, νοσταλγός της Νέας Υόρκης, ο Πολ Βεν δεν πρόκειται να πλήττει στην αιωνιότητα στην οποία πέρασε την περασμένη εβδομάδα. Το είχε δηλώσει ευθέως και ο ίδιος, άλλωστε, με τις ζωηρές αναμνήσεις μιας μεστής επαγγελματικής και προσωπικής ζωής που είχε εκδώσει το 2014 με αυτόν ακριβώς τον τίτλο (Και στην αιωνιότητα δεν θα πλήττω, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2018). Από τη γενέτειρά του, την Εξ-αν-Προβάνς, και το οικογενειακό του περιβάλλον που θα προτιμούσε να τον δει να ανελίσσεται κοινωνικά σπουδάζοντας Ιατρική, τον απομάκρυναν ένα θραύσμα ρωμαϊκού αμφορέα και ένα βιβλίο για τους ομηρικούς ύμνους, τυχαίες συναντήσεις σε έναν περίπατο και στο «βιβλιοπωλείο του χωριού»: κεραυνοβολήθηκε, πέρασε σε έναν άλλο κόσμο και αποφάσισε τελεσίδικα σε ηλικία 10 ετών τη σταδιοδρομία του. Η αιφνίδια μεταστροφή θα γινόταν ειδοποιό χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του: με παρόμοιο τρόπο θα παροτρυνόταν από μια επιγραφή για την απελευθέρωση του Παρισιού στο Μπουλβάρ Σεν Μισέλ να ενταχθεί στο Κομμουνιστικό Κόμμα («η σταυροφορία της εποχής μου»), από την ουγγρική εξέγερση του 1956 να αποχωρήσει από το Κομμουνιστικό Κόμμα, από την ανάγνωση ενός βιβλίου να γίνει ερασιτέχνης ορειβάτης. Απροκατάληπτος στις επιστημονικές απόψεις του, αντισυμβατικός στις πολιτικές, απέρριπτε την «απηρχαιωμένη» Σορβόννη, εκτιμούσε τις γκωλικές μεταρρυθμίσεις, έβρισκε την ουσία του Μάη του ’68 και της δεκαετίας του ’60 στην «επανάσταση των ηθών», όχι στις ριζοσπαστικές τους ιδέες.
Απόφοιτος της École Normale Supérieure, ερευνητής στη Γαλλική Σχολή της Ρώμης, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Προβηγκίας, καθηγητής στο Κολέγιο της Γαλλίας διέγραψε μια λαμπρή τροχιά στο ιστορικό στερέωμα. Κόντρα στην ποσοτικοποίηση της Ιστορίας που αποτελούσε το κυρίαρχο παράδειγμα της εποχής του, ο Πολ Βεν τάχθηκε υπέρ της αφηγηματικότητας: ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πρώιμα άρθρα του, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1961, χρησιμοποιεί ως πηγή το Σατυρικόν συνδυάζοντας το με την ευρύτερη γνώση για τον 1ο αιώνα μ.Χ. προκειμένου να περιγράψει έναν δυνητικό πραγματικό βίο του λογοτεχνικού Τριμαλχίωνα, πλούσιου απελεύθερου και πρωταγωνιστή στο έργο του Πετρώνιου. Ανανεωτική ματιά, πρωτοτυπία σκέψης και σημασία στη λεπτομέρεια που φωτίζει και νοηματοδοτεί το σύνολο χαρακτηρίζουν τις μελέτες του. Από τις πολλές που έχουν εκδοθεί στα ελληνικά (μεταξύ άλλων, Οι Ελληνες πίστευαν στους μύθους τους;, εκδ. Ζαχαρόπουλος, 1993· Τα μυστήρια του γυναικωνίτη, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2008· Οταν ο κόσμος μας έγινε χριστιανικός, 312-394 μ.Χ., εκδ. Εστίας, 2012) ξεχωρίζει η Ελληνορωμαϊκή αυτοκρατορία (εκδ. Εστίας, 2013), υποδειγματική πολιτισμική ιστορία και ταυτόχρονα απολαυστική διερεύνηση της ελληνικής, ρωμαϊκής και ανατολικής ταυτότητας, του θρησκευτικού δυϊσμού μεταξύ παγανισμού και χριστιανισμού, των ιδιαιτεροτήτων της ταξικής διαστρωμάτωσης, των νοητικών χαρτών των διανοουμένων. Θεματική, ερμηνεία και πραγμάτευση αντιπροσωπευτικές της κληρονομιάς ενός λογίου που είχε την ικανότητα να συνδυάζει την επιστημονική ανασύσταση των θραυσμάτων του παρελθόντος με τη γοητευτική αποτύπωσή της για το ευρύ κοινό.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
