Ο άνθρωπος και τα όπλα

ν θέλουμε να νοηματοδοτήσουμε το παρελθόν και να μελετήσουμε σε βάθος την ανθρώπινη ιστορία, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τον πόλεμο. Οι συνέπειές του ήταν πάντοτε τόσο βαθιές, ώστε αν αγνοήσουμε τον πόλεμο σημαίνει ότι θα αγνοήσουμε μία από τις παραμέτρους εκείνες που καθόρισαν την εξέλιξη του ανθρώπου και την πορεία της Ιστορίας». Με αυτόν τον τρόπο η διακεκριμένη καναδή ιστορικός των πανεπιστημίων του Τορόντο και της Οξφόρδης Μάργκαρετ Μακμίλαν θέτει στον πρόλογο του βραβευμένου βιβλίου της Μια σύντομη ιστορία του πολέμου (εκδ. Ψυχογιός) το γενικό σκεπτικό με το οποίο προσέγγισε τη μελέτη των συρράξεων. Ευσύνοπτη και ταυτόχρονα εξαιρετικά πλήρης εισαγωγή στην ιστορία του πολέμου και της επίδρασής του στην ανθρώπινη κοινωνία, αναλύει το φαινόμενο με οξυδέρκεια και αφηγηματική επιδεξιότητα. Καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα ερωτημάτων, από το κατά πόσο ο πόλεμος είναι εγγεγραμμένος στην ανθρώπινη φύση ή αποτέλεσμα περιβαλλοντικών συνθηκών, τη σχέση του με τη συγκρότηση των κρατών, τις ανισότητες, τα πολιτικά, κοινωνικά, πολιτισμικά αίτιά του, τις εμφύλιες και διακρατικές διαστάσεις του, τη μιλιταριστική κουλτούρα, τον σχεδιασμό και τη χρηματοδότησή του, τη διεξαγωγή και τις καινοτομίες του, τη μεταμόρφωσή του στη σύγχρονη εποχή σε βιομηχανική διαδικασία ως την ιδεολογική διαμόρφωση των στρατιωτών, τη συμμετοχή των γυναικών, την εμπειρία των εμπολέμων και του άμαχου πληθυσμού, τις απόπειρες νομικής ρύθμισης και επιβολής κανόνων ως προς τη διεξαγωγή του, το αποτύπωμά του στο συλλογικό φαντασιακό, τη μνήμη, τη λογοτεχνία και τις τέχνες. Καρπός της συμετοχής της το 2018 στις περίφημες διαλέξεις Ριθ, θεσμού του BBC από το 1948, το βιβλίο της Μάργκαρετ Μακμίλαν προσφέρεται για ανάγνωση και αναστοχασμό ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία, όταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει επαναφέρει την καθημερινότητα του πολέμου στις παρυφές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τις έμμεσες συνέπειές του (υποδοχή προσφύγων, άνοδο των τιμών, ενεργειακό έλλειμμα) στον ίδιο τον πυρήνα της.